Buxoro davlat universiteti turobova hulkar rustamovna agrobiznesni tashkil etish va boshqarish
Yüklə 2,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III BOB. AROBIZNES KORXONALARI FAOLIYATINI TASHKILIY-IQTISODIY ASOSLARI
| Tijorat tashkilot
- bu foyda olishni o‘z faoliyatining asosiy maqsadi qilib qo‘ygan sub'ekt bo‘lib, (xususiy korxonalar, xo‘jalik jamiyatlari, shirkatlari) tijoratchi tashkilotlarning huquqiy holatlari O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi va boshqa qonun hujjatlarida belgilab qo‘yilgan. III BOB. AROBIZNES KORXONALARI FAOLIYATINI TASHKILIY-IQTISODIY ASOSLARI 49 Notijorat tashkilot - tadbirkorlik faoliyati sub'ektlari o‘z oldiga muayyan maqsa dni ko‘zlagan holda harakat qilib, foyda ko‘rishni ko‘zlamaydi. Bunday sub'ektlarga jamoat birlashmasi, ijtimoiy fond va mulkdor tomonidan moliyaviy ta'minlab turiladigan muassasa va boshqalar kiradi. Mulkchilik shaklidan kelib chiqib tadbirkorlik sub'ektlarini quyidagicha tashkil etish mumkin: 1. Yakka tartibdagi tadbirkorlik; 2. Xususiy tadbirkorlik; 3. Jamoa tadbirkorligi; 4. Qo‘shma tadbirkorlik. Yakka tartibdagi tadbirkor . 2012 yil 2 mayda qabul qilingan “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi yangi tahrirdagi qonunda tadbirkorlik faoliyati sub'ektlari doirasi kengaytirilib, ular kichik tadbirkorlik sub'ektlari shaklida, jumladan yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik bilan shug‘ullanuvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar ham kichik tadbirkorlik sub'ekti sifatida mastahkamlandi. Qonunga binoan har qanday fuqaro ham tadbirkor shaxs hisoblanmaydi, balki faqat belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tib, tadbirkor maqomini olgan fuqarolargina e'tirof etilishi mumkin. Yakka tartibdagi tadbirkorlik yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan mustaqil, xodimlarni yollash huquqi bilan, mulk huquqi asosida o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida, shuningdek mol-mulkka egalik qilish va (yoki) undan foydalanishga yo‘l qo‘yadigan o‘zga ashyoviy huquq asosida amalga oshiriladi. Hunarmandchilik faoliyatini amalga oshirayotgan yakka tartibdagi tadbirkorlar tovarlar tayyorlash (ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish) uchun ko‘pi bilan besh nafar shogirdni ularga tegishlicha haq to‘lagan holda jalb etishga haqlidir. Yakka tartibdagi tadbirkor o‘z faoliyatini amalga oshirayotganda shaxsiy ish hujjatlari blankalaridan, muhr, shtamplardan foydalanishga haqli, ularning matnlari mazkur shaxs yakka tartibdagi tadbirkor ekanligi haqida dalolat berishi lozim. 50 Yakka tartibdagi tadbirkorlikni amalga oshirish uchun er-xotindan biri er-xotinning umumiy birgalikdagi mol-mulkidan foydalanadigan hollarda, agar qonunda, nikoh shartnomasida yoxud er-xotin o‘rtasidagi o‘zga kelishuvda boshqacha qoida nazarda tutilgan bo‘lmasa, erning (xotinning) roziligi talab qilinadi. Demak, yuridik shaxs tashkil etmagan holda tadbirkorlik faoliyati sub'ektlari shakllari to‘g‘risida so‘z ketar ekan qonun ularni quyidagi tarzda mustahkamlaganligini ta'kidlash joiz. • yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan xodimlarni yollash huquqi bilan, mulk huquqi asosida o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida, shuningdek, mol-mulkka egalik qilish va (yoki) undan foydalanishga yo‘l qo‘yadigan o‘zga ashyoviy huquq tufayli o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida mustaqil ravishda amalga oshiriladigan yakka tartibdagi tadbirkorlik; • er-xotinning umumiy mol-mulki negizida ular tomonidan amalga oshiriladigan oilaviy tadbirkorlik; • ikki yoki undan ortiq yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan foyda olish yoki qonunga zid bo‘lmagan boshqa maqsadga erishish uchun o‘z hissalarini qo‘shish va yuridik shaxs tuzmasdan, birgalikda ish qilish majburiyatini olgan oddiy shirkat; • yuridik shaxs tashkil etmagan holda dehqon xo‘jaligini yuritish. Yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish (davlat ro‘yxatidan o‘tishi) uchun shaxs 18 yoshga to‘lgan bo‘lishi lozim. Yakka tartibdagi tadbirkorlik va oilaviy tadbirkorlik faoliyatining negizi, mulkning shakllanish holati bir-biridan farq qiladi. Yakka tartibdagi tadbirkor mulk huquqi asosida faqat o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida, shuningdek mol-mulkka egalik qilish va (yoki) undan foydalanishga yo‘l qo‘yadigan o‘zga ashyoviy huquq tufayli o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulk negizida faoliyat ko‘rsatsa, oilaviy tadbirkorlik mol-mulk negizida umumiy birgalikdagi mulk asosida amalga oshiriladi. Yüklə 2,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|