210
Halbuki insan zehninin heç bir istehsalı kainatın başlanğı-
cında var olan potensialı aşa bilməz. Sezen Aksu mahnısını
bəstələməmişdən əvvəl yazdığı mahnı notların varlığı və bu
notların müəyyən şəkildə ardıcıl gələ biləcək olması kainat-
da potensial olaraq mövcud idi. Sənətçi və elm adamı kainat-
da potensial olaraq mövcud olanı kəşf edirlər. Bir mənada,
sənətçilər və elm adamları Tanrının potensial olaraq yaratdı-
ğı və insanlığa gizli qalmış olan sənətləri və elm qanunlarını
kəşf edən şəxslərdir. Bir mahnı müğənninin, kompüter də
elm adamının kəşfi olmaqla yanaşı, bütün kainat və bu ka-
inatın potensialında mövcud olan mahnılar və kompüterlər
Tanrının lap əvvəldən potensialın içində yaratdığı dizayn-
lardır. Buna görə də bəşəriyyətin bütün dizaynları da Tan-
rının dizaynının sübutlarıdır. Tanrı bütün bu dizaynların
əzəli sahibidir, Tanrı yaradıcı dizaynerdir; elm adamları və
sənətçilər isə kəşf edici dizaynerlərdır. Deməli, musiqiçinin
bəstəsi quşun oxuması qədər Tanrıdan gəlir, ayaqqabı insan
ayağı qədər Tanrıdan gəlir, cib telefonu insan qulağı qədər
Tanrıdan gəlir. Bunlar Big Bang başlanğıcında potensial ola-
raq yaradılmasaydılar, biz bu gün bunları müşahidə edə
bilməz, dadlarını ala bilməz və istifadə edə bilməzdik.
Elmi Qanunların dizaynı
Leybnits “Niyə heç bir şey yerinə nə isə var?” deyə so-
ruşmuşdu. Bu, kainatın öz-özünün şərhini içində saxlaması-
nın mümkün olmadığının və öz xaricində bir şərhə ehtiyac
duyduğunun ifadəsi idi. Bu suala bir sual daha əlavə olu-
na bilər: “Niyə xaos yerinə elmi qanunlar var?” Elmi cəhd
ilə elmi qanunları tapmaq və buna əsasən kainatı tanımaq,
gələcəyi planlamaq insanın rahatlığını və etibarını təmin
etmək üçün hədəflənir. Lakin bu səy niyə elmi qanunların
211
var olduğunun şərhi deyil? Məsələn, cazibə qüvvəsinin elmi
şərhini götürək. İstər nyutonçu şəkildə, istər eynşteynçi
şəkildə cazibə qüvvəsini analiz etdikdə bu şərh bizə Yerin
Günəş ətrafında, Yupiterin orbitlərinin Yupiter ətrafında
necə döndüyünü açıqlayar. Elmi şərh Günəş tutulmasının
zamanını, bir peykin necə Yerin orbitinə oturdulacağını
deyə bilər. Lakin bu şərhlərin heç biri “Niyə xaos yerinə elmi
qanunlar var?” sualının cavabı deyildir. Elmi şərhlərdən
Yerin və digər planetlərin niyə cazibə qüvvəsi qanunları
çərçivəsində hərəkət etdiklərinin, bu qanunların niyə var
olduqlarının cavabını ala bilmərik. Elmi qanunların varlı-
ğı və kainatın hər yerində və müxtəlif zamanlarda həmişə
eyni şəkildə işləmələri bir şərh tələb etməkdədir. Elm isə
bunu şərhi etməyi bacarmır. Elm qanunları tapmaqla ma-
raqlanır, qanunların niyə var olması ilə yox. Elmi mümkün
edən bu qanunların varlığıdır. Kainatda xaos olsaydı, cazibə
qüvvəsindən, termodinamik qanunlardan, hərəkət qanunla-
rından bəhs edə bilməyəcəkdik. Qısacası, elm mövcud ol-
mayacaqdı. Elm elmi qanunların varlığı olmadan mümkün
deyildir. Bu qanunlar var olmasaydı, kainat mövcud ola
bilməzdi, amma belə bir kainatın mövcud olduğunu qəbul
etsək belə, bu kainatdaki hər şey yuxulardan belə daha
qatma-qarışıq olardı. Bizim kainatı anlamamız bu səbəblə
(elm qanunları) əlaqəlidir, səbəbiyyət ağlın zəmanətidir.
Səbəb-nəticə əlaqələrini qura bilməyən insan yeni doğulmuş
körpədən belə daha çaşqın olar. Evimizin və əşyalarımızın
bir anda yox olmaması, oturduğumuz zaman bədənimizin
atomları ilə kürsünün atomlarının qarışmaması, irəli addım
atdıqda hər vaxt irəli gedə bilməyimiz, bədənimizin qida-
lanması və varlığı həmişə elmi qanunların nizamlı olaraq
işləməsi sayəsindədir. Zehinimizin bu qaydaları anlayacaq
qabiliyyətdə dizayn edilməsi isə bizim anlaya bilən bir can-
lı olmağımıza kömək etmişdir. Svinbörnün dediyi kimi, bir
212
arxeoloji sahədə olan bütün tarixi pullar eyni işarəyə sahib
olsalar və ya bir otaqdakı bütün sənədlər eyni əl yazısı ilə ya-
zılsa, ortaq bir qaynaq ehtiva edən şərh axtararıq. Kainatın
hər yerində eyni şəkildə hərəkət edən qanunların da bir şərhi
olmalıdır. Tanrının varlığı bu elmi qanunların varlığını da
açıqlayır. Big Bang ilə kainatın yox ikən yaradılmasının bizi
Tanrının mövcud olduğu nəticəsinə apardığını gördük. Son-
ra Kainatın mərhələlərində nəzərə alınan kritik dəyərlərdən
və Dünyanın bir dizayn sərgisi edilməsindən Tanrının var-
lığının əsaslandırıla biləcəyini gördük. İndi isə kainatda var
olan elmi qanunların varlığının da bir dizaynı tələb etdiyini
və Tanrının varlığı qəbul edilmədən “Niyə xaos yerinə elmi
qanunlar var?” sualının cavablana bilməyəcəyini gördük.
Yəni əvvəlcə yoxdan yaradılışdan, sonra elmi qanunların
işlədilməsindən, indi isə elmi qanunların varlığından Tan-
rının varlığının əsaslandırılacağını görürük. Elmi qanunla-
rın varlığı və dizaynı haqda daha uzun yazmaq mümkün
olmasına baxmayaraq, bu kitabın nəzərdə tutulan həcmini
keçməməsi üçün bu qədərlə kifayətlənirəm. Kainatın yox-
dan yaradılışı, elmi qanunların yaradılışı və bu qanunların
işlədilməsi iç-içə olan bir proses olduğu üçün bunları bir
yerdə birləşdirmək lazımdır, lakin bunların hər birindən
ayrı-ayrı Tanrının varlığını nəticəsinə gəlmək də mümkün
olduğu üçün bunları ayırıb araşdırmaq da mümkündür.
Təsadüflərin ələnilməsinin
bizi aparacağı nəticə
“Dizayn sübutu” Big Bang ilə başlayan müddətin lap
əvvəlindəki mühitdən hər mərhələdəki meydana gəlmələrə
qədər həmişə kritik dəyərlərin seçildiyini göstərməkdədir. Big
Bang-in başlanğıcındakı bütün şərtlər də, bu şərtlər sayəsində
Dostları ilə paylaş: |