o
Kuchni rivojlantirish uchun yuqori qarshilik bilan bajariladigan
mashqlardan foydalaniladi. Ular ikki guruhdan iborat:
o
Tashqi qarshilik
bilan bajariladigan mashqlar. Qarshilik sifatida
jismlar vazni (giralar, toshlar, shtanga va boshqalar), raqibining
qarshiligidan, o‘ziga o‘zining qarshiligi, boshqa
jismlar qarshiligiga
(prujinali espanderlar, rezinali bint, maxsus moslama stanoklar) tashqi
muhit qarshiligi (qumli yo‘lkada, qalin qorda yugurish va
boshqalar)dan foydalaniladi.
o
Individning o‘z tanasi og`irligini yengish bilan bajariladigan mashqlar
(tayanib yotib qo‘llarni tirsakdan bukish). Kuch bilan bajariladigan
har qanday mashqlar o‘zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega.
Og`irlik bilan bajariladigan mashqlarning qulay tomoni shundaki, ular
yordamida ham yirik, ham mayda muskullar guruhiga ta’sir etish oson
va ularni dozalash qulay. Salbiy tomoni shundaki, tezlik
–
kuch talab
qiladigan xarakterdagi harakatlar tartibi tez buziladi (ayniqsa
ogirlashtirib, vazminligini ortirib, malol kelishi tezlashadigan
mashqlarda), dastlabki holatda muskul tarangligi bir xil (statik holat)
ushlanadigan mashqlarda, mashqning tashkillanishi qiyinligi (maxsus
jihozning kerakligi, metal jihozning shovqini va boshqalar) ko‘zga
tashlanadi. O‘z-o‘ziga qarshilik ko‘rsatish bilan bajariladigan
mashqlarning qulayligi shundaki, qisqa vaqt ichida katta dozada
nagruzka berish mumkin va maxsus jihoz va inventarni talab
qilmaydi, lekin muskullar elastikligining tezda yo‘qolishiga olib
keladi. Bundan tashqari, bu mashqlar yuqori nerv tarangligi (zo‘ri-
qishi)da bajariladi, shuning uchun ularni soglom, jismoniy
tayyorgarligi talab darajasida bo‘lgan odamlarga, o‘z-o‘zini nazorat
qilish tizimli olib borilishi tavsiya etiladi.
XULOSA
Yurtimizda yoshlarni sog‘ligini mustahkamlash, jismoniy tayyorgarlik
darajasini oshirish vatan himoyasiga va mehnatga bo‘lgan layoqatini
kamol toptirishda jismoniy tarbiya va sportning ahamiyati kattadir.
Jismoniy tarbiya va sport insonlarni
har tomonlama jismoniy
rivojlanishida asosiy vositalardan hisoblanadi. Jismoniy tarbiya va
sportga ixtisoslashgan ta’lim muassasalarida o‘tkaziladigan jismoniy
tarbiya va sport darslarida talabalarni tezkorlik, kuch, chidamlilik
sifatlarini rivojlanganlik darajasini oshirish darslardan olayotgan
yuklamalarni organizmga bo‘lgan ta’sirini o‘rganish, jismoniy tarbiya
va sport darslarini samaradorligini ta’minlash tahlil jarayoniga yangi
pedogogik texnologiyalarni ishlab chiqish vazifalari bugungi kunning
dolzarb muommolaridan bo‘lib hisoblanadi. Jamiyatimizda sog‘lom
turmush
tarzini shakllantirish, aholining, ayniqsa yosh avlodning
jismoniy tarbiya va ommaviy sport bilan muntazam shug‘ullanishi
uchun zamon talablariga mos shart-sharoitlar
yaratish, sport
musobaqalari orqali yoshlarda o‘z irodasi, kuchi va imkoniyatlariga
bo‘lgan
ishonchni mustahkamlash, mardlik va vatanparvarlik, ona
Vatanga sadoqat tuyg‘ularini kamol toptirish, shuningdek, yoshlar
orasidan iqtidorli sportchilarni saralab olish ishlarini tizimli
tashkillashtirish hamda jismoniy tarbiya va ommaviy KIRISH 4 sportni
yanada rivojlantirishga yo‘naltirilgan keng ko‘lamli
ishlar amalga
oshirilmoqda. Yurtimiz vakillarining Olimpiya o‘yinlari, jahon
chempionatlari, Osiyo o‘yinlari va chempionatlari hamda xalqaro
musobaqalarda
yuksak
natijalarga
erishayotgani,
dunyoda
O‘zbekistonning obro‘-e’tibori va sport salohiyati yanada oshayotgani,
respublikamiz hududlarida jahon andozalariga mos muhtasham sport
inshootlari barpo etilayotgani, o‘quvchi va talaba yoshlar o‘rtasida uch
bosqichdan iborat «Umid nihollari», «Barkamol avlod» va
«Universiada» sport o‘yinlari ommalashib borayotgani ayniqsa
e’tiborlidir. Hozirda mamlakatimizning barcha hududlarida ommaviy
sportning inson va oila hayotidagi muhim ahamiyati, uning jismoniy va
ma’naviy sog‘lomlikning asosi ekanini targ‘ib-tashviq qilish, hayotga
katta umid bilan kirib kelayotgan yoshlarni zararli odatlardan asrash,
ularga o‘z qobiliyat va iste’dodlarini ro‘yobga chiqarishlari uchun zarur
shart-sharoitlar yaratish, ular orasidan iqtidorli sportchilarni saralab
olish hamda maqsadli tayyorlash tizimini takomillashtirish borasida
muhim va dolzarb vazifalar turibdi. Hozirda ayniqsa, bolalarni
go‘daklikdan boshlab ommaviy va mustaqil jismoniy mashg‘ulotlarga
keng jalb qilish,
chiniqtirish, xususan, sog‘lom, baquvvat, chidamli,
chaqqon bo‘lib o‘sishlariga jiddiy e’tibor berish juda zarur. Ushbu
darslikda jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati fanining predmeti,
asosiy tushinchalari, maqsadi va vazifalari hamda jismoniy tarbiya
vositalari, jismoniy tarbiyada qo‘llaniladigan o‘rgatish va tarbiyalash
metodlari,
jismoniy
sifatlarning
umumiy
tavsifi
va
ularni
rivojlantirishni
nazorat qilish, jismoniy tarbiya va sport darslarida
pedagogik nazorat: xronometraj pulsometriya, pedagogik tahlil etish
haqida ma’lumotlar berilgan. Darslik 5111700-Boshlang‘ich ta’lim va
sport tarbiyaviy ish ta’lim yo‘nalishida tahsil olayotgan talabalar uchun
mo‘ljallangan bo‘lib, u Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi fan
dasturi asosida tayyorlangan
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Абдуллаев А. Хонкелдиев Ш.Х. Жисмоний тарбия
назарияси ва услубияти. Олий ўқув юртлари учун дарслик.
ЎзДЖТИ нашриёт матбаа бўлими 2005 йил.
2. Саломов Р.С. Спорт машғулотларининг
назарий
асослари. –Т., 2007.
3. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры.
ФиС. 1995.
4. Саломов Р.С. Спорт машғулотларининг назарий
асослари. –Т., 2007.
5. Верхошанский Ю.В. Спортчининг махсус жисмоний
тайёргарлигини асослари. –М.: Жисмоний тарбия ва спорт,
1988. -331 б.
6. Иванков Ч.Т. Теоретические основы методики
физического воспитания. – М.: «Инсан», 2000. 353 с.
7. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры. –
М., 1991. -544 б.
8. Саломов Р.С. Спорт фаолиятининг назарий асослари. –
Т., 2005.
9. Юнусова Ю.М. Теория и методика физической
культуры. Учебное пособие для студентов высшых
учебных заведений. –Т.: «Иқтисод молия», 2007.