Cahid kəRİmov maşinqayirma çAŞIOĞLU

§ 1 TEXNOLOJİ PROSESLƏRİN
QURULUŞU

1. 
   Əsas İstIlah, anlayiş və təriflər
   

“Texnologiya” (İKİ yunan sözündən yaradılmışdır techne - incəsənət, ustalıq, bacarıq və lodes - söz, öyrənmə, elm) hazır məhsulu əldə etməK üçün xammalın, materialın, yarım fabrİKatın müvafiq istehsal vasitələri e’malı üçün müxtəlif qayda və üsulları özündə cəmləyən, nizama düzən elmə deyilir.

Maşınqayırma texnologiyası - hər hansı bir maşın tə­ləb olunan Keyfiyyət, istehsal proqramı ilə müəyyən olunmuş miqdarda, tələb olunan vaxt ərzində, ən az əşyalaşmış və canlı əməK sərf etməKlə, yə’ni ən KiçiK maya dəyərilə istehsalını tə’min edən elmə deyilir.

Maşınqayırma sənayesinin istehsal etdiyi məhsul müxtəlif maşınlardır.

Maşın - enerjinin növünü dəyişməK üçün məqsədə uyğun hərəKətləri yerinə yetirən və ya faydalı iş görən mexanizm və ya mexanizmlər cəmidir. Bütün müxtəlif maşınlar 2 növə bölünür: enerjinin növünü dəyişən maşın mühərriKlər və işçi maşınlar (maşın - əməK vasitələri) bunların Köməyilə əməK sərf edərəK məhsul yaradılır - yə’ni məhsulun forması, qruluşu və ya mövqeyi dəyişdi­rilir. Maşınlar, avadanlıqlar, mexanizmlər, qurğular, on­lardan təşKil edilmiş aqreqatlar və ya hissələr maşınqa­yırma müəssisəsinin istehsal məhsullarıdır.

Məhsul - müəssisədə hazırlanan və istehsalın son mərhələsinin əşyası və ya əşyalar dəstinə deyilir.

Məhsulları tə’yinatına görə əsas və KöməKçi istehsalın əşyası Kimi 2 qrupa bölürlər. Əsas istehsalın məhsulu tədarüK (satılmaq), KöməKçi istehsalın məhsulu isə müəssisə daxili imKanlar üçün nəzərdə tutulur. Dövlət standartlarına görə məhsulun aşağıda göstərilən növləri vardır.

Hissə (detal) - bir materialdan və heç bir yığma əmə­liyyatın tətbiq etmədən hazırlanan məhsula deyilir (mə­sələn, bir çeşiddən hazırlanmış val, tÖKÜlmüş gövdə və i.a).

Yığma vahidi - məhsulun bir qismi olub 2 və ya daha çox hissədən ibarət olan və müəssisədə hər hansı bir yığma əməliyyatının (yiv ilə bərKitmə, yapışdırma, pərçiləmə, presləmə) Köməyilə birləşdirilən və gələcəKdə vahid şəKildə istifadə olunan əşyaya deyilir. Məsələn, diyircəKli yataq, reduKtorun bir valının yığımı, turbinin rotoru və i.a. Mə­sələn: ehtiyyat hissələr KompleKti, ölçmə qurğularının alət və tərtibatları və i.a.