Carl gustav jung
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DÖNÜŞÜM SÜRECİNİ CANLANDIRAN ÖRNEK SİMGELER
348 ANALİTİK PSİKOLOJİ Sophia’ya tekabül etmektedir. Nasıl Faust’un başına cinayetler çorap örerse ve değişmiş biçimde yeniden ortaya çıkarsa, Picasso da biçim değiştirmekte, yeraltı dünyasının trajik palyaço şeklinde yeniden ortaya çıkmaktadır — birçok resminde bu temaya rastlamaktayız. Unutmadan söyleyelim, palyaço eski bir yeraltı tanrısıdır. Eski çağlara inme, Homeros’dan beri Nekyia ile ilgilidir. Faust, büyücüler bayramının çılgın ilksel dünyasına ve klasik antik çağın hayal dolu vizyonuna dönmektedir. Picasso, kaba, ayağı toprağa basan biçimleri, acayip ve ilkel olanı tutup çıkarmakta ve eski Pompei’nin ruhsuzluğunu soğuk ve titrek bir ışık altında canlandırmakta — Giulio Romano bile bundan daha üstününü yapamazdı. Cilâlı Taş Çağı sanat biçimlerine geri gitmeyen ya da Diyoni- zos’un çılgın cümbüşlerinin depreştirdikleri ile kendinden geçmeyen hiçbir hastam olmadı. Palyaço da, Faust gibi bütün bu biçimlerde dolaşmakta, varlığını bazan ancak şarabıyla, lavtası ile ya da palyaço giy sisinin parlak baklava biçimleriyle anlayabiliyoruz. İnsanoğlu, bin yıllık tarihi boyunca yaptığı vahşi yolculuktan ne öğrenmiş oluyor? Bu çöp ve kokuşmuşluk birikimden, bu yarı-doğmuş, ya da düşük, biçim ve renk olanaklarından hangi özü çekip çıkarıyor? Bütün bu parçalanmanın nihaî gayesi ve anlamı olarak hangi simge çıkıyor ortaya? Picasso’nun göz kamaştırıcı değişkenliği karşısında herhangi bir tah minde bulunmaya cüret edem iyor insan, dolayısıyla hastalarımın malzemeleri arasında ne buldum ondan söz edeyim en iyisi. Nekyia amaçsız ve tamamiyle mahva yönelik, uçuruma bir düşüş değildir. Anlamlı bir katabasis eis antron’dur, inisyasyon ve gizli bilim mağarasına inmektir. İnsanlığın psişik tarihi boyunca yolculuğun amacı, anıların kanda uyandırılarak tüm insanın yeniden kurulmasıdır. Annelere iniş, Faust’un günahkâr tüm insan varlığını — Elene ile birleşmiş Paris’i— canlandırmaktadır; çağdaş insan, kendini tek yanlılık içinde yitirdiğinde, unutulan homo totus'u canlandırmaktadır. Hep karmaşa zamanlarında yerüstü dünyasını titretecek odur ve o olacaktır. Bu adam şimdiki adama karşıttır, çünkü o ne idiyse her zaman o olmuştur, oysa öteki ancak anlık olandır. Dolayısıyla, hastalarımda katabasis ile katalysis’i (yeraltına iniş ve çıkışı) insan doğasının ikiz kutupluluğunun ve çatışan ikiz karşıtlıkların gerçeği izler. Parçalanma dönemi boyunca yaşanan delilik PİCASSO 349
simgelerinden sonra karşıtların bir araya geldiğini temsil eden imgeler görünmektedir: Aydınlık/karanlık, yukarısı/aşağısı, ak/kara, erkek/dişi vb. Picasso’nun son tablolarında karşıtların birleşmesi motifi doğrudan doğruya yanyana konulmuş olduğu için apaçık görülmektedir. (Sayısız kınk çizgilerle dolu olsa da) resimlerin birinde aydınlık ve karanlık ani- manın birleşmesi görülmekte. En son döneminin uyuşmaz hatta haşin denecek, cart renkleri, bilinçdışının, çatışmayı, şiddete başvurarak çözüm leme eğilimini göstermektedir (renk=duygu). Bir hastanın psişik gelişimindeki bu durum ne amaçtır, ne de hedef? Sadece şimdiki insanın, canlı bir birim durumuna gelmeden önceki ahlâk- sal, hayvansal ve manevi doğasını kapsamaktadır. Picasso’nun drame
gelmiştir. Picasso’nun geleceği için kehanette bulunmak istemiyorum, çünkü bu içsel macera tehlikeli bir iştir ve her an, ya bir durmayla, ya da bir araya getirilmiş karşıtların feci bir şekilde patlamasıyla sonuçlanabilir. İnisye olanın tefrik edebileceği gibi, giysisi üzerinde bir sonraki gelişim aşamasının simgelerini taşıyorsa da, palyaço, trajik ve anlamı belirsiz bir figürdür. Yeraltı dünyasının tehlikelerinden geçmesi gereken gerçek bir kahramandır, ne var ki, bunu acaba başarabilecek midir? Yanıtlayamaya- cağım bir soru bu. Palyaço tüylerimi diken diken ediyor. Zerdüşt’âekı «soytarı gibi alacalı giysili» adamı hatırlatıyor, hani (gene bir palyaço olan) cambazın üzerinden atlayan ve ölümüne neden olan kişiyi. Zerdüşt, Nietzsche’nin kendi için korkunç derecede gerçek olduğu ortaya çıkacak olan şu sözleri söylemişti: «Ruhun bedeninden daha çabuk ölecek, bir şeyden korkma artık». Palyaçonun kim olduğu, daha güçsüz bir durum daki alter ego’su (ikinci benliği) olan cambaza bağırınca anlaşılıyor: «Kendinden daha iyi olanın yolunu tıkıyorsun». Kabuğunu patlatan kişilik daha büyük bir kişiliktir, bu kabuksa kimi zaman beyin olmaktadır.
DÖNÜŞÜM SÜRECİNİ CANLANDIRAN ÖRNEK SİMGELER JİSLAM tasavvufunda büyük rol oynayan bir kahramanı ince- eyeceğim: H ızır’ı, “Yeşil 01an»ı. Kuran’ın 18. suresi olan Kehf Suresi’nde geçiyor. «Mağara» anlamına gelen bu sure, yeniden doğuş hik metini işliyor. Yeniden doğuş yeri olan bu mağara insanın kuluçkaya yatıp yenilenmek üzere içine girdiği oyuktur. Kuran şöyle diyor: «Bahaydınız, güneşi, doğduğunda mağaranın sağma doğru, batarken de
«Orta», mücevherin durduğu yerdir; kuluçka olayı, gizemsel tören ya da dönüşüm burada yer almaktadır. Bu simgeciliğin en güze) örneğini Mitra sunağında, daima güneş ile ay arasında resmedilen, simyadaki «dönüştürücü madde» tasvirlerinde görebiliriz. Çarmıha gerilme tasvir lerinde de sık sık rastlanır buna; Kızılderili oymağı Navahos’lardaki dönüşüm ya da hasta iyileştirme törenlerinde de aynı simgesel olay söz konusudur. Yedilerin, ömürlerinin nerdeyse ölümsüzlüğe varacak kadar uzaya cağını akıllarına getirmeden uykuya daldıkları mağara, «Orta»nın bulun duğu, dönüşümün yer aldığı mekândır. Uyandıklarında 309 yıl uyumuş bulunuyorlardı. Efsanenin anlamına gelelim. «Her kim mağaraya kendi içindeki mağaraya inerse, ilkin ne olduğunu anlayamadığı bir dönüşüme uğrar. Bilinç dışına inmiş, bilincin dışında bulunan şeylerle bağlantı kurmuştur. Bu, olumlu olumsuz, büyük bir değişiklik yaratır kişide. Bu dönüşüm, çoğu kez insanın doğal ürününün bir uzantısı ya da ölümsüzlüğün bir kanıtı gibi görünmektedir. Yüklə 3,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|