Carl gustav jung
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
54 GİRİŞ
geçerlidir. Örneğin bilinçdışı, doğal akışına bırakıldığında, olumlu ve olum suz içerikler birbirini izler. Aydınlık bir ilkeyi canlandıran bir fantezinin, hemen ardından karanlık bir ilke imgesi gelir. Olumsuz türdeki coşkusal tepkilerde, bilinçte büyük bir düşünce çabası güdülür. Bu ilişkileri, ruhsal enerjinin hareketleri ve «devir»leri ayarlar: arala rındaki yaşamsal gerilim böylece korunmuş olur. Bütün bu ikili karşıtlar, yalnızca içerik bakımından değil, enerjetik yoğunluklarına göre de karşıttırlar. Düzenin bütününde enerji miktarı değişmez; değişen yalnızca dağılımdır. Fizikteki enerji saklanması ile Platon’un «kendi kendini harekete geçiren ruh» kavramı, arketip açısından birbirine yakındır. «Hiçbir ruhsal değer, aynı yoğunlukta, başka bir değerle yer değiştirmeden yok olamaz.» Demek ki enerji, enerji saklanması yasasına göre, yer değiştire bilm ektedir. Örneğin bilinçdışının enerji yükü, bilincin enerjisi azaldıkça artar. Enerji aynı zamanda iradenin yöneltilmiş bir eylemi ile karşıt kutba atlayabilir. Freud buna yüceltme (sublimasyon) demekte dir; ancak Freud'un sözünü ettiği enerji, cinsel enerjidir. Libido birikirse, nevrotik belirtilere, komplekslere yol açar. Karşıt kutuplardan biri tamamiyle boşaldığı zaman, karşıtlar çifti parçalanır. Bu hafif bir nevroz vakasından tutun da, kişiliğin topyekûn bölünmesine ya da parçalanm asına kadar her türlü ruhsal bozukluğa yol açabilir. Çünkü bilincin yitirdiği enerji, bilinçdışına akmakta ve içeriğini, arketipleri, bastırmaları, kompleksleri harekete getirmekte dir; harekete geçen bu içerikler, canlanıp, kendilerine özgü yaşamlarıyla bilince akmakta, çoğu kez davranış bozukluklarına ve psikozlara yol açmaktadır. Öte yandan, tamamiyle bir örnek enerji dağılımı da tehlikelidir. Hareketsizlik, nötürlük, cansızlık ifadesidir. Enerji akımının iki yönü vardır: İleri ve geri hareket zaman içinde birbirini izler. İleri hareket, yönünü bilinçten alır, yaşamın bilinçli gereksinim lerine sürekli olarak uymaya çalışır, bunun gerektirdiği davranışsal ve işlevsel tipin ayrımını yapar. Bunu, çatışmaları çöze rek, karşıt kutuplan eşgüdümleyerek başarır. Bilinçli uymada başarı- GİRİŞ 55 sizlik olursa, bunun doğuracağı bilinçdışında bir yoğunlaşma, ya da bir bastırma, enerjinin tek-yanlı birikmesine yol açar; bu yüzden de aşırı derecede yüklü bilinçdışı içeriği yüzeye çıkar, bu da geri harekettir. Eğer bilinç, zamanında araya girmezse, kısmî bir gerileme (regresyon) bireyi daha önceki gelişim evresine götürür, bu da bir nevroza yol aça bilir; tam gerileme durumundaysa, bilinç, bilinçdışının içeriği seline kapılır, psikozu oluşturur. İleri geri hareket, yalnızca aşırı biçimlerde düşünülmemelidir. G ünlük yaşam ım ızda, sayısız büyük, küçük, önem li, önem siz hareketlere rastlamaktayız. Her dikkat eylemi, ruhsal güç sarfının, iradenin her bilinçli eylemi, enerjik ileri hareketin ifadesidir; her yorgunluk, ya da dalgınlık örneği, her coşkusal tepki, özellikle de uyku, gerileme örnekleridir. Genellikle, ileri hareket, ruh işleminin olumlu biçimi, geri hareket ise olumsuz biçimidir. Ancak doğru değildir bu; her ne kadar ideal normal bir ruhun hareketinin gerçekte, yalnızca ileri doğru olması gerekse de, gerilemede, Freud'un bu konudaki kanısının tersine, Jung'a göre, olumlu bir değer vardır. İleri hareket, dış dünyaya, bireyin iç yasasına uyma gereksiniminden kay naklanır. Bireyde gerileme bir bozukluk belirtisi olabilirse de, denge sağlamak için bir yöntem de olabilir. İmgeleri canlandıran ve onları örneğin düşlerde, bilinçdışından yükselten, gerilem edir; bilinci zenginleştirir. Çünkü ayrışmamış da olsa yeni ruhsal sağlığın tohum larını içerir. İleri atılmak için bir gerilemedir söz konusu olan. Enerji sürecinin zaman içinde yönelmesinden ve hareketinden sonra (libido yalnızca öne ve arkaya doğru hareket eder) bu sürecin ikinci önemli özelliği değer şiddetidir. Ruhta enerji imge ile biçimlenir; bu nesnel ruhtan, ortak bilinçdışının gereçlerinden yaratıcı düşlemin biçim- lendirici gücüyle yüzeye çıkar. Ruhun bu yaratıcı etkinliği bilinçdışı içeriğinin kargaşasını, düşlerde, fantezilerde, vizyonlarda ve yaratıcı sanatın her türünde görünen imgelere dönüştürür. Enerjiyi dönüştüren psikolojik mekanizma simgesidir. En son olarak da, bu, değer şiddet lerine eşit olan ve her bir burçla, ya da içinden her bir imgenin ortaya çıktığı bağlam ile ölçülen imgelerin anlamlı yükünü saptar. Örneğin bir düşte, anlamı bağlam ile, bu bağlam içinde kapladıkları konuma
56 GİRİŞ
göre değişen öğeler vardır. Düşün birinde bir imge, ya da motif, arka plandayken, başka bir yerde ana figür, ya da kompleksi taşıyan araç olur çıkar; örneğin ana simgesi, bir baba kompleksi taşıyana oranla, bir ana kompleksi taşıyan ruhta, daha çok enerji yüklüdür ve daha yüksek değer şiddetine sahiptir.
Jung'un psikoterapisi, hem bedensel, hem de ruhsal acıları gidere cek, iyileştirecek niteliktedir. Ayrıca, bir eğitim düzenidir, dinsel bir kılavuzdur, kişiliğin biçim bulmasında yardımcıdır. Jung, bütün dertlere deva olacak, genel bir reçete yazmış değildir. U yguladığı yöntem de, yöntem in yoğunluğu da, ilgili vakanın gereksinim lerine göre, hastanın ruhsal yapısına göre değişmektedir. Birçok vaka vardır, nedeni cinsellik olan, iktidar istemine dayanan. Bu gibi vakaları, Freud, ya da A dler açısından ele almakta yarar olabilir. Ancak Freud için cinsellik, A dler içinse iktidar istenci baş ilke iken, Jung, aynı derecede önemli başka ruhsal güdüler de olduğuna inan m akta, bu etkenlerden yalnızca birinin ruhsal bozuklukları doğurduğuna inanmamaktadır. Önemi kesin bu etkenden başka son derecede önem li güdüler de vardır; bunlardan ilki ve en başta geleni yalnızca insana aittir; bu ruhun yapısında varolan manevî, dinsel gereksinimdir. Bu görüş, kavramının temeli olup, onu öteki kuramlar dan ayırır ve ileriye yönelik, sentetik yönünü saptar. Çünkü, «manevi olan şey, ruhta bir içgüdü olarak, hatta gerçek tutku gibi belirir... Başka herhangi bir içgüdüden türememiştir... Kendine özgü bir ilkedir ve içgüdüsel kuvvetin zorunlu biçim idir.»16 Doğal içgüdüler dünyası ile, içimizdeki ilkel biyolojik yaradılışı mız karşısına, Jung, ta başlangıçta, insanın ilkel yapısını oluşturan, geliştiren ve yalnızca insanlara vergi, aynı sınıf ve dereceden, karşıt bir kutup çıkarmaktadır. «îlkel'in içgüdüsel yapısının değişik evrelerden 16
s. 400. Yüklə 3,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|