Carl gustav jung
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
72 GİRİŞ
«Herkesin bir gölgesi vardır, bu, bireyin bilinçli yaşamında ne kadar az somutlaşmışsa, o kadar koyu ve yoğun olur,» der Jung.26 Bölünmezleşme sürecinin ikinci evresi «ruh imgesi» ile karşılaş madır; erkekteki ruh imgesine, Jung, «Anima», kadındakineyse «Ani- mus» demektedir. Ruh imgesinin arketip figürü, ruhun tamamlayıcı karşı cinsiyetini canlandırır; ona hem kişisel tepkimizi, hem de karşıt cinsiyetin bireydeki yaşantısını yansıtır. İçimizdeki bireyler olarak taşıdığımız karşı cinsiyetin imgesini canlandırır. Gölgemizi nasıl başka birine yansıtarak yaşıyorsak, içimizdeki temel karşı cinsiyet Öğelerini de başkası aracılığıyla yaşamaktayız. Kendi ruhumuzun nite liklerini canlandıran birine bağlıyoruz. Gölge'de olduğu gibi, bunda da bir iç, bir dış belirti söz konusu dur. Düşlerde, fantezilerde, vizyonlarda iç belirtiyi görürken, farkında olmadan başkasına yansıttığımız zaman dış görüntü söz konusudur. Animus ile Anima'nın günlük yaşam üzerindeki etkileri üzerine bir an düşünecek olursak, örneğin sempati ve antipati büyük çapta Animus ile Anima'ya bağlıdır. İdeal imgeler gibi bunlar birbirini kaçınılmaz biçimde çekerler, sonra da söz konusu bireyler tam bir düşkırıklığına uğrarlar. Y ansıtm a kişiler birbirlerini görür görmez yer alır hep. Sanki çok eskiden birbirlerini tamyorlardır ve gerçeği görme yeteneği yitirilmiştir. Kendilerini ayrıştırm am ış huzursuz erkekler görürüz, içinde kadınsı dürtüler vardır, coşkularının oyuncağı olur; Animus'un musal lat olduğu kadınsa, inatçı, ukalâdır; erkek gibi tepki gösterir, bu tep kiler içgüdülere dayanmazlar. Anima, güzel bir yaratık, tanrıça, cadı, melek, cin, dilenci, kadın, orospu, yakın arkadaş, Amazon v.b. gibi belirebilir. Edebiyatta tipik Anima figürleri: Truvaiı Helen,
26
The Relations Between the Ego and the Unconscioıts, s. 360. GİRİŞ 73 d ü n y a I Ç O U N Y A Şekil 7 Animus simgeleri: Diyonizos, Uçan HollandalI, boks şampi yonu, siyasal lider, hayvanlar, v.b. A nim a simgeleri: İnek, kedi, kaplan, mağara, v.b. Ruh imgesi ile persona arasında doğru bir ilişki vardır. Persona'da zihin eğilimleri ağır basıyorsa, ruh-imgesi duygusal olur. Çünkü per sona, insanın alışık olduğu dış davranışına, animus ya da anima içi davranışına tekabül eder. Persona, BEN ile dış dünya arasındaki aracı işlevdir, ruh-imgesi ise buna tekabül eden BEN ile dünya arasındaki aracı işlevdir. A. BEN ile dış dünya arasında aracılık eden persona'dır. B. BEN ile bilinçdışının iç dünyası arasında aracılık edense Animus ya da Anima'dır. C. Dıştan görülen ruhsal durumumuzu gösteren hem BEN, hem persona'dır. D. Gözle görülmeyen gizli, bilinçdışı iç niteliğimiz. 74 GİRİŞ
Persona ile ruh-imgesi arasındaki ilişkiler dengeleyici nitelikte dir; maske, yani persona, ne kadar katı ise, bireyi doğal igçgüdesel yaşam ından ne derecede koparıyorsa, ruh-im gesi o kadar eski, ayrışmamış ve güçlü olur. Persona ne kadar kuvvetliyse, o kadar katı olur, onu taşıyan kişi de o kadar içten etkilenir, tehdidi altında kalır. Kişinin kendini bunlardan koparıp kurtarması çok güçtür. Ancak birey kendini persona'dan ve ruh-imgesinden ayıramazsa, ne yapıp yapıp bir an önce bunlardan kurtarm ak gerekir onu. B ilinçdışı ruhun türlü yanları ve özellikleri birbirlerinden ayrışm adıkça ve bilinç yüzeyine çıkarılıp bütüne katılmadıkça, yani insan, gölgesini tanımadıkça, erkeğin bilinçdışında üstün gelen nitelik, kadınsı olacaktır; tersi de kadın için geçerlidir; ruh-imgesi ile karşılaşm a gençliğin değil, olgun yılların işidir. Bu sorun ancak geç yaşlarda ele alınabilir. Ruh-im gesiyle karşılaşmadaki tehlikeler bir yana itildiğinde, yeni arketip figürleri doğar. Bunlarla da başetmemiz gerekmektedir. Her ne kadar bilinçdışı, belirli ya da açık bir amacı olmayan, doğanın ta ken disi ise de, bir tür gizli yönelmişliği vardır. Kendine özgü bir iç düzeni vardır, iç yapısında bir am aca doğru çabalama isteği vardır. Öyle ki, «bilinçli zihin etkin olarak kalır da, sürecin her bir evredeki yaşantısını duyarsa, ya da hiç olmazsa bu süreci sezgi ile anlarsa, ortaya çıkan imge kazanılmış olandan daima daha yüksek bir düzeyden yola çıkar; böylelikle erkeklik oluşur.»27 Bu süreç, simgelerin basit bir dizi olarak sergilenmesinden ibaret değildir; belli bir sorun, bilinç yüzüne çıktığında çözümlenir, bütüne katılırsa yeniden harekete başlar. YAŞLI BİLGE arketipindeki ruh-imgesiyle karşılaştıktan sonra kişinin manevilik ilkesinin canlandırılması raslantı işi değildir. Bunun kadındaki bölünmezlik sürecindeki karşıtı BÜYÜK ANA'dır; doğanın soğuk, kişidışı gerçeğini simgeleyen büyük Toprak Ana'dır. Sıra şimdi, erkekteki «manevilik» ilkesiyle kadındaki «maddîlik» ilkesinde. Erkek maddîleşmiş manevilik, kadınsa manevîlikte doygun 27
s. 74. Yüklə 3,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|