285
baxımdan təmiz innovasiya texnologiyalarının hazırlanması və daha geniş istifadə
olunması;
5) Bazar uyğunsuzluqları, fiskal stimulları, vergi və rüsumlardan azad edilmə halları,
Konvensiyanın məramına zidd olan subsidiyalar və bütün tullantı mənbələri olan
bölmələrdə parnik qazlarının tədricən ixtisar edilməsi və ya aradan qaldırılması və
bazar əməliyyatlarının tətbiqi;
6) Monreal Protokolu ilə nizama salınmayan parnik qazı tullantılarını məhdudlaşdıran
və ya ixtisara salan siyasət və tədbirlərin həyata keçirilməsinə kömək məqsədi ilə
müvafiq bölmələrdə lazımi müvafiq islahatların
geniş tətbiqi;
7) Monreal Protokolu ilə nizama salınmayan nəqliyyatda daşınan parnik qazı
tullantılarının məhdudlaşdırılması və yaxud ixtisar
edilməsi üzrə tədbirlər;
8) Tullantıların ayrılması, həmçinin enerjinin istehsalı, daşınması və paylaşdırılması
zamanı rekuperasiya yolu ilə metan qazı tullantılarının məhdudlaşdırılması və/yaxud
ixtisarı;
b) Konvensiyanın 4-cü maddəsinin 2/c/1/ bəndinə uyğun olaraq hazırki maddə
əsasında həyata keçirilən siyasət və tədbirlərin şəxsi və ümumi səmərəliliyinin
artırılması məqsədi ilə digər bu cür Tərəflərlə əməkdaşlıq edir. Bu məqsədlə
Tərəflər müqayisə olunma dərəcəsi, şəffaflıq və səmərəliliyi nəzərə alınmaqla
bu tədbirlər haqqında informasiya mübadiləsi və təcrübələrinin yayılması üçün
addımlar atırlar. Hazırki Protokolun Tərəflər müşavirəsi sifəti ilə fəaliyyət
göstərən tərəflər Konfransı bütün müvafiq informasiya nəzərə alınmaqla (birinci
sessiyasında və yaxud sonralar, praktiki cəhətdən mümkün ola biləcək vaxtda)
belə bir əməkdaşlığın genişləndirilməsi yollarını nəzərdən keçirəcək.
2. Əlavə 1-ə daxil edilmiş Tərəflər, müvafiq surətdə Beynəlxalq Mülki Aviasiya və
Beynəlxalq Dəniz təşkilatları ilə fəaliyyət göstərərək, hava və dəniz yolu ilə daşınma
zamanı bunker yanacağının istifadə olunması nəticəsində Monreal Protokolu ilə
nizama salınmayan parnik qazı tullantılarının məhdudlaşdırılması və ya ixtisarına
çalışırlar.
3. Əlavə 1-ə daxil edilmiş Tərəflər, digər Tərəflər xüsusi ilə inkişaf etməkdə olan
ölkələr hesab edilən Tərəflər və o cümlədən Konvensiyanın 3-cü maddəsi nəzərə
alınmaqla, Konvensiyanın 4-cü maddəsinin 8 və 9-cu bəndlərində sadalanan Tərəflər
üçün xoşagəlməz nəticələri, həmçinin İqlim dəyişmələrinin xoşagəlməz nəticələri,
beynəlxalq ticarətə təsir edən sosial, ekoloji və iqtisadi nəticələrin minimuma
endirilməsi üçün hazırki maddəyə uyğun siyasət və tədbirlər həyata keçirməyə
çalışırlar. Hazırki Protokolun Tərəfləri müşavirəçi sifəti ilə fəaliyyət göstərən Tərəflər
Konfransı, hazırki bəndin əsasnaməsini həyata keçirməyə şərait yaradılması məqsədi
ilə zəruri vaxtlarda müvafiq addımlar ata bilər.
4. Hazırki Protokolun Tərəfləri müşavirəçi sifəti ilə fəaliyyət göstərən Tərəflər Konfransı
müxtəlif milli xüsusiyyət və potensial nəticələri nəzərə alaraq: 1 a) bəndində
göstərilən istənilən icra və tədbirlərin əlaqələndirilməsinin səmərəliliyi haqqında
qərar çıxararsa, bu zaman o, bu cür icra və tədbirlərin koordinasiyasını nizamlama
yollarını və vasitələrini nəzərdən keçirir.
Maddə 3
1. Əlavə 1-ə daxil edilmiş Tərəflər, A əlavəsində adı çəkilən parnik qazlarının ümumi
antropogen tullantılarının karbon dioksidlə ekvivalentdə Q əlavəsində qeydə alınmış
tullantıların məhdudlaşdırılması və ixtisar edilməsi üzrə müəyyən say öhdəliklərinin
yerinə yetirilməsini nəzərdə tutaraq onlar üçün təyin olunmuş miqdarı müəyyən
286
etməməsi və hazırki maddənin əsasnaməsinə uyğun olaraq, öhdəliklərin qüvvədə
qaldığı 2008-2012-ci illərdə 1990-cı il səviyyəsi ilə müqayisədə belə qazların ümumi
tullantılarının ən azı 5% azadılmasına ayrı-ayrılıqda və ya birgə təminat verirlər.
2. Əlavə 1-ə daxil edilmiş hər Tərəf, hazırki Protokol üzrə öhdəliklərinin yerinə
yetirilməsində 2005-ci il üçün əhəmiyyətli uğurlar qazanmağa çalışır.
3. Əlavə 1-ə daxil edilmiş hər Tərəfin hazırki maddə üzrə öz öhdəliklərini yerinə
yetirməsi üçün 1990-cı ildən başlayaraq meşəsalma, meşələrin yenidən bərpası
və meşələrin qırılması ilə məhdudlaşan meşə təsərrüfatı və torpaqdan istifadədə
baş verən dəyişikliklər sahəsində insan fəaliyyətinin birbaşa nəticəsi olan parnik
qazlarının uducularla absorbsiyası və mənbələrdən atılan tullantılar həcmində təmiz
dəyişdiricilərdən istifadə edilir. Bunlar öhdəliklərin qüvvədə qaldığı hər bir dövrdə
karbon tullantılarında baş verən dəyişikliklərin yoxlanılması ilə ölçülür. Fəaliyyətin
bu növləri ilə bağlı olan mənbələrdən edilən tullantılar və parnik qazlarının uducularla
absorbsiyası haqqında məruzələr diqqətlə yoxlanılaraq təqdim edilir, 7 və 8-ci
maddələr əsasında nəzərdən keçirilir.
4. Hazırki Protokolun Tərəflər müşavirəsi sifəti ilə fəaliyyət göstərən Tərəflər
Konfransının birinci sessiyasına qədər, əlavə 1-ə daxil edilmiş hər Tərəf 1990-cı
ildə karbon tullantıları səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi və sonrakı illərdə karbon
tullantı ehtiyatlarında gedən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi üçün Köməkçi
orqana elmi və texniki aspektlə məşvərətlər aparmaq məqsədi ilə göstəricilər təqdim
edir. Hazırki Protokolun Tərəflər müşavirəsi sifəti ilə fəaliyyət göstərən Tərəflər
Konfransı, ilk sessiyasında və yaxud sonralar mümkün olduqda kənd təsərrüfatı
torpaqlarının istifadəsi, torpaqdan istifadə və meşə təsərrüfatında baş verən dəyişiklik
kateqoriyalarında parnik qazlarının uducularla absorbsiyası və mənbələrdən axan
tullantılardakı dəyişmələrlə bağlı insanın hansı əlavə fəaliyyət sahəsinin, əlavə 1-ə
daxil edilərək Tərəflər üçün müəyyən edilmiş kəmiyyət göstəricilərinin üstünə gəlməsi
və yaxud məruzələrin təqdimatı zamanı qeyri-müəyyənlilik, şəffaflıq, yoxlamaların
aparılmasının mümkünlüyü, İqlim dəyişmələri üzrə hökumətlərarası ekspertlər
qrupunun metodoloji işi, Tərəflər Konfransının 5-ci maddəsi və qərarlarına uyğun
olaraq elmi-texniki aspektdə məsləhətləşmələr aparmaq məqsədi ilə köməkçi orqan
tərəfindən təqdim edilən və keçirilən konsultasiyalar amilini nəzərə alaraq onlardan
çıxılması ilə bağlı rəhbər prinsiplər, şərtlər və qaydalar haqqında qərar çıxaracaq. Bu
cür qərar öhdəliklərin ikinci və sonrakı fəaliyyət dövrlərində həyata keçirilir. Tərəf,
öhdəliklərinin ilk fəaliyyət dövrü ərzində, fəaliyyət növlərinin 1990-cı ildən mövcud
olması şərti ilə insan fəaliyyətinin bu əlavə növləri haqqında əsasnaməni həyata
keçirmək qərarına gələ bilər.
5. Əlavə 1-ə daxil edilmiş və bazar iqtisadiyyatına keçid prossesini həyata keçirən
Tərəflər Konvensiyanın Tərəflər Konfransının 2-ci sessiyasının 9/T.K. 2-li qərarı
ilə əsas fəaliyyətlərini və ya mərhələlərini müəyyən edən, bu fəaliyyətləri və ya
mərhələsini hazırki maddə üzrə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə həsr edirlər. Bazar
iqtisadiyyatına keçid prossesini həyata keçirən və Konvensiyanın 12-ci maddəsinə
uyğun olaraq hələ özünün birinci milli məruzəsini təqdim etməyən, əlavə 1-ə daxil
edilmiş, istənilən başqa Tərəf, hazırki Protokolun Tərəflər müşavirəsi sifəti ilə fəaliyyət
göstərən Tərəflər Konfransını hazırki maddə üzrə öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün
o, 1990-cı ildəkindən fərqli fəaliyyət ili və ya mərhələsi istifadə etmək niyyətində
olduğu barədə məlumatlandıra bilər. Hazırki Protokolun Tərəflər
müşavirəsi sifəti ilə
fəaliyyət göstərən Tərəflər Konfransı bu bildirişin qəbulu haqqında məsələni həll edir.
6. Öhdəliklərin yerinə yetirilməsi zamanı Konvensiyanın 4-cü maddəsinin 6-cı bəndi
nəzərə alınmaqla, hazırki maddədə göstərilən öhdəliklərlə yanaşı, hazırki Protokolun