Cübran X?lil Cübran
Yüklə 3,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
294 Bəli, axı musiqi ruhların dili, melodiyalar isə duyğuların simlərini ehtizaza gətirən xəfif küləkdir. Musiqi duyğuların qapısını döyən, xatirəni oyadan incə barmaqlardır. O, gecələrin sirlərini açır onlarda uzaq keçmişdə nələr baş verdiyini göstərir. Musiqi kədərli çağlarda ümidsizlik və kədər dolu xatirələri, sevincli çağlarda zövq-səfa, sevinc anlarının xatirələrini canlandıran incə melodiyalardır. O elə kədərləndirici səslər məcmusudur ki, sən onları eşidəndə dayanırsan, qəlbin əzab hissi ilə dolur, gözlərin qarşısına kabuslar gəlir. O elə sevindirici melodiyalardan bəstələnmiş nəğmədir ki, sən ona qulaq kəsiləndə o sənin ürəyinə hakim kəsilir, ürəyin köksündə sevinclə, iftixarla çırpınır. O sənin qulağına efir dalğalarında çatan sim sədasıdır, olur ki, sevgilinin həsrətinin əzabından, yaxud taleyin vurduğu yaraların ağrılarından doğan bir damla yandırıcı yaşa çevrilib sənin gözlərindən çıxır. Ola da bilsin, o sənin dodaqlarından bir təbəssüm kimi çıxıb, xoşbəxtlikdən, rifahdan xəbər versin. O, insan üçün əziz olan şeydən yaranmış bir bədəndir, bu bədənin candan gələn ruhu, qəlbdən gələn ağlı var. İnsan yarananda musiqi ona bir dil kimi yuxarıdan göndərildi. Bu, bir qəlbdə olanları başqa bir qəlbə sözlə deyən dillərdən deyil, qəlblərin bir-bir ilə söhbətidir. O, bütün insanlara təsir edə bilən məhəbbət kimidir. Köçərilər səhrada öz duyğularını onunla tərənnüm etmiş, o, saraylarda hökmdarların duyğularını ehtizaza gətirmişdir. Öz balasını itirmiş ana onu hönkürtüsünə qatmış, o, daşın qəlbini 295 parçalayan göz yaşlarına çevrilmişdir. Şən adam onu öz sevincinə qatıb ətrafa səpələyir, o bir mahnı olub, bədbəxtliyə düçar olmuş adamı ruhlandırır. Bu halda o, öz şüaları ilə çəmən çiçəklərini canlandıran günəşə bənzəyir. Musiqi çıraq kimidir: qəlbdən zülməti qovub ürəyi nurlandırır, beləliklə, onun dərinliklərində olanları aşkara çıxarır. Mənə görə, melodiyalar şəxsiyyətin həqiqi cizgiləri, yaxud duyğuların canlı xəyallarıdır. Qəlb isə həyat hadisələrinin və amillərinin qarşısına tutulan güzgü kimidir. Onda həmin görüntülərin rəsmləri, xəyalların surətləri əks olunur. Qəlb, tale küləklərinin əsdiyi çəməndə bitən zərif bir çiçəkdir. Sübh nəsimləri onu titrədir, şeh damcıları onun boynuna dolanır. Kiçik bir quşcuğazın cikkiltisi də insanı qəflətdən beləcə ayıldır. O, quşu diqqətlə dinləyir, hiss edir, quşla birlikdə onun şirin nəğməsini və özünün incə hisslərini yaratmış hikməti alqışlayır. Bu cikkilti onun ideya qüvvələrini həyəcana gətirir, o öz-özünə onu nələrin əhatə etdiyini, o yazıq quşun nəğməsinin ona hansı sirləri açdığını, niyə duyğularının tellərini hərəkətə gətirib, qədimi kitablarda yazılanların mənalarını ona bildirdiyini soruşur. O bilmək istəyir ki, görəsən bu quşcuğaz çəmən çiçəkləri ilə nə gizli söhbət edir, ağacların budaqları ilə nə danışır, o, arxların şırıltısını yamsılayır, yoxsa öz səsini bütünlükdə təbiətin nəğməsinə qatıb onunla birlikdə nəğmə oxuyur? Lakin o, istədiyi cavabı ala bilmir. İnsan budaqdan-budağa qonan quşun, daşlar arasından axan kiçik dağ çayının, sakitcə sahilə doğru gələn dalğaların nə dediklərini başa düşmür. O bilmir ki, yağış ara vermədən 296 ağacların yarpaqları üstünə yağanda, yaxud öz incə barmaqları ilə pəncərənin şüşəsini döyəndə nə deyir. O, xəfif küləyin çəmən çiçəklərinə nə dediyini də başa düşmür, lakin hiss edir ki, qəlbi bütün bu səslərin mənasını anlayır və onlardan ehtizaza gələrək, gah şadlıq hissləri keçirir, gah da peşmançılıq və kədər hissləri ilə köks ötürür. Onunla gizli bir dildə xəlvətcə söhbət edən bu səsləri hikmət onun özünün yaranmasından qabaq yaratmışdır. İnsanın ruhu ilə təbiət dəfələrlə bir-birilə söhbət edərkən insan dinməz-söyləməz durub heyrətlə baxmış, elə olmuşdur ki, onun sözlərini göz yaşları əvəz etmişdir. Axı göz yaşları duyğuların ən yaxşı tərcümanıdır. Dostum, gəl birlikdə xatirələr aləminə səyahət edib, tarix səhnəsindən silinib getmiş xalqların musiqiyə verdikləri qiyməti görək. Gəl Adəm oğlunun həyatının hər bir dövründə musiqinin təsirini diqqətlə nəzərdən keçirək. Kəldanilər və misirlilər ona əzəmətli bir tanrıya ibadət etdikləri kimi ibadət etmiş, qarşısında səcdə edərək onu alqışlamışlar. Farslar və hindlilər onun insanlar arasındakı Allah ruhu olduğuna etiqad etmişlər. Bir fars şairinin şerində deyilir: «Musiqi tanrıların səmasında dolaşan bir huri idi, bir insana aşiq olub, yuxarıdan onun yanına endi. Tanrılar bunu biləndə qəzəbləndilər. Onun ardınca şiddətli bir külək göndərdilər, külək onu havaya sovurdu və dünyanın hər bucağına səpələdi. Onun ruhu isə heç də ölmədi, o, indi də diridir, insanların qulaqlarında yaşayır». Bir hind müdriki demişdir: «Nəğmələrin şirinliyi mənim gözəl bir gələcəyin mövcudluğuna olan ümidimi möhkəmləndirir». 297 Qədim yunanlara və romalılara görə, musiqi qüdrətli bir tanrı idi. Onlar ona elə əzəmətli heykəllər ucaltmışdılar ki, biz indi də o heykəllərin əzəmətindən danışırıq. Eləcə də, onun şərəfinə dəbdəbəli qurbangahlar tikmiş, orada ən qiymətli qurbanlarını vermiş, ən gözəl ayinlərini icra etmişlər. Bu tanrının adı Apollon idi. Onlar ona heykəl qoyarkən bütün kamillikləri onda əks etdirməyə çalışır, onu axar su üzərində ucalmış budaq kimi ayaq üstdə, sol əlində lira, sağ əli liranın simləri üstündə, başını əzəmətlə dik tutmuş, gözləri sanki şeylərin dərinliklərini görürmüş kimi uzağa zillənmiş halda təsvir edirdilər. Deyirlər ki, Apollonun lirasının simlərinin sədaları təbiətin səsinin əks-sədasıdır. O bu iniltili sədaları quşların cikkiltisindən, suların şırıltısından, xəfif küləyin ahlarından, ağac budaqlarının xışıltısından alır. Onların əfsanələrində deyilir ki, Orfeyin lirasının simlərinin sədaları heyvanların qəlbini riqqətə gətirmiş, vəhşi heyvanlar, bitkilər ona tabe olmuş, çiçəklər boyunlarını ona tərəf uzatmış, budaqlar ona tərəf əyilmiş, daş-kəsək isə hərəkətə gələrək ovulub- tökülmüşdür. Onların dediyinə görə, Orfey öz sevimli arvadını itirdikdə ağlayıb göz yaşı tökərək elə ağılar demişdir ki, onun kədərinin nəğməsi bütün yer üzünü doldurmuş, təbiət də ona qoşulub o qədər ağlamışdır ki, tanrılar buna dözməyib ürəkləri yumşalmış, onun qarşısında əbədiyyət qapılarını açmışlar ki, o, ruhlar aləmində öz sevgilisi ilə görüşsün. Deyilənə görə, işrət huriləri Orfeyi öldürüb, başı ilə lirasını dənizə atmışlar. Onlar dalğalar üstündə dolaşaraq Yüklə 3,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|