Cübran X?lil Cübran
Yüklə 3,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
298 yunanların «Mahnılar adası» adlandırdıqları bir adaya gedib çıxmışlar. Deyilənlərə görə, Orfeyin başını və lirasını aparan dalğalardan indiyədək həzin melodiyaları andıran ağlamaq səsləri ucalıb efirə yayılır, dənizçilər onları eşidir. O xalqın həmin qüdrətli çağları keçib gedəndən sonra biz bütün bunları xəyaldan doğan xurafatlar, təsəvvürlərin yaratdığı arzular adlandırdıq. Ancaq bu sözlər ona dəlalət edir ki, musiqinin qədim yunanların qəlblərinə çox dərin və böyük təsiri olmuş, onlar öz dediklərinə ürəkdən inanmışlar. Biz bunları incə duyğulardan və gözəlliyə sevgidən doğan poetik mübaliğə adlandırsaq, səhv etmərik. Şairlərin şeir dedikləri də elə bu deyilmi? Bizə assuriyalılarda hökmdarların rəsmi keçidini təsvir edən şəkillər gəlib çatmışdır. Bu keçidlərin önündə əllərində musiqi alətləri olan insan təsvirləri rəsm olunur. Onların tarixçiləri bizə musiqidən də söz açmış, bildirmişlər ki, o, təntənə mərasimlərində şan-şöhrət əlaməti, toy-bayramlarda səadət rəmzi olmuşdur. Bəli, musiqisiz toy-bayram lal gəlinə bənzəyər. Xülasə, musiqi yer üstündə yaşayan bütün xalqların ümumi bir dilidir. O onların məbudlarını himnlərdə alqışlamış, mahnılarda öymüşdür. Himnlər keçmişdə məbədlərdə dua kimi, ibadət olunan qüvvə yolunda verilən qurbanlar kimi olmuş, bu elə indi də belədir. Bunlar qəlblərdəki duyğuların ifadəsi olan müqəddəs qurbanlardır. Ürəkdən gələn, hisslərin etirazı ilə kamilləşən dualardır. Sözlərin ifadə edə bilmədiyi, əksinə, sayəsində daha da təsirli olduğu yandırıcı ahlardır. Onlar hökmdar Davudun peşmanlığından doğan ahlardır. Odur ki, Zəbur nəğmələri Fələstin torpağını doldurdu, onun 299 üzüntüləri mənbəyi tövbə həyəcanları və qəlb hüznü olan təsirli, iniltili nəğmələr yaratdı. Onun Zəbur nəğmələri özü ilə Allah arasında bir vasitəçi olub, onun xətalarının bağışlanmasını dilədi. Sanki onun lirasının sədaları üzgün qəlbindən baş alıb qan damlaları ilə barmaqlarına axır, ona görə də bu barmaqlardan çıxan səslər Allah yanında da, insanlar üçün də əzəmətli səslənirdi. Bunları o demişdir: «Tanrıya təriflər yağdırıb, Onun təkliyini öyün. Tanrını şeypur səsi ilə mədh edin. Onu tütək, lira ilə mədh edin. Onu təbiətlə, qavalla mədh edin. Onu simli alətlərlə, orqanla mədh edin. Onu sinc səsi ilə mədh edin. Onu alqış sədaları ilə mədh edin. Tanrını hər kəs mədh etsin». Tövratda deyilir ki, axır zamanda göydən mələklər gəlib dünyanın hər yerində şeypur çalacaqlar. Onların səsindən ruhlar oyanacaq, öz bədənlərinə daxil olub Allah qarşısında duracaqlar. Bu kitabın müəllifi musiqini Allahdan insan ruhlarına gələn bir elçi mərtəbəsində tutmaqla ona böyük hörmət göstərmişdir. Axı müəllifin sözü onun duyğularının inikasından başqa bir şey deyil. Sözün növündən asılı olmayaraq, o, söz deyənin müasirlərinin etiqadlarından xəbər verir. İncildə İsanın faciəsindən bəhs edən fəslin əvvəlində deyilir ki, həvarilər müəllimlərinin tutulduğu Zeytun dağına gedəndən bir az qabaq ona dua etdilər. Sanki mən indi həmin duanın sülh elçisinin başına nə gələcəyini qabaqcadan görərək vida nitqinin təsirli nəğməsindən ah-nalə edən hüznlü qəlblərin dərinliklərindən çıxan melodiyalarını eşidirəm. Musiqi hərb meydanına döyüşçülərin qabağında gedir, onların əhval-ruhiyyəsini qaldırır, döyüş ruhunu gücləndirir. O, 300 cazibə qüvvəsi kimi onları bir yerə toplayır, pozulmayan sıralar şəklində birləşdirir. Orduların önündə döyüş meydanlarına – ölüm diyarına nə şairlər, nə natiqlər öz dəftər-qələmləri ilə, kitabları ilə getmişlər. Əksinə, onların önündə onların zəif bədənlərinə hər cür təsvirdən yüksəkdə duran, onlara güc verən, ürəklərində qalibiyyət sevgisi oyadan, ruh yüksəkliyi səpən bir əzəmətli sərkərdə kimi musiqi addımlamışdır. Beləliklə, onlar aclığa, susuzluğa, yürüş yorğunluğuna qalib gəlir, bədənlərindəki bütün qüvvə ilə müdafiə olunurlar. Onlar musiqinin ardınca sevinclə, şadlıqla gedir, ölümü mənfur düşmənin torpağına çatanadək təqib edirlər. Adəm oğlu kainatdakı ən müqəddəs şeydən şər işləri yaymaq üçün beləcə istifadə edir. Musiqi tənhalıq çağında çobanın yaxın yoldaşıdır. O, bir daş üstündə, öz sürüsünün ortasında əyləşib tütək çalanda, onun qoyunları musiqini eşidib arxayınca otlayır. Tütək çobanın ayrılmaz dostu, sevimli sirdaşıdır. O, çoban üçün vadilərin qorxunc sükunətini adamla dolu bağçaların səs-küylü, şən həyatına çevirir, öz həzin havaları ilə onların vahiməsini yox edir, ətrafı ünsiyyətlə, şirin xəyallarla doldurur. Musiqi uzaq yollara çıxanlara rəhbərlik edir, yorğunluğun təsirini azaldır, uzun yolları qısaldır. Dəvələr belə səhrada sarbanın səsini eşitmədən yürümür. Karvan da ağır yükləri dəvələrin boynundan asılan zənglərin səsinin gücünə daşıyır. Burada heç bir yeni şey yoxdur. Elə bu günlərimizdə də yırtıcı heyvanları melodiyalarla əhliləşdirir, gözəl səslərin köməyilə təlimləndirirlər. 301 Musiqi ruhlarımıza yoldaşlıq edib bizimlə birlikdə həyatın mərhələlərindən keçir, bədbəxtliyimizi, şadlığımızı bölüşür, sevincimizə, kədərimizə qoşulur. O, sevincli günlərimizin şahidi, bədbəxt günlərimizdə yaxın qohum kimidir. Uşaq qeyb aləmindən dünyamıza gəlir. Bu zaman mamaçası, qohumları onu şən mahnılarla qarşılayır, sevincək, ürəkaçan nəğmələr oxuyub, şadyanalıq edirlər. O, işığı görəndə onları ağlamaqla, çığır-bağırla «salamlayır», onlar isə ona şadyanalıqla, hay-küylə, alqışlarla «cavab verirlər». Sanki zamanı qabaqlayaraq uşağı ilahi hikməti başa salmaq istəyirlər. Elə ki, südəmər uşaq ağladı, anası ona yaxınlaşıb öz incə mehriban səsi ilə lay-lay deyir, o, ağlamağını kəsir. Anasının şəfqətli sədalarında və nəğməsində elə bir qüvvə var ki, o qüvvə mürgü gətirir, körpəsinin göz qapaqları qapanır. O sədalar öz sakitliyi ilə səssizliyə qarışıb onun şirinliyini artırır, vahiməsini yox edir, onu ananın mehriban ahlarındakı sehrlə doldurur. Beləliklə, körpə yuxusuzluğa qalib gəlib yatır, onun ruhu uçub ruhlar aləminə gedir. Axı ana Siseronun dili ilə danışsa, yaxud İbn əl-Farizi oxusa, körpə yatmaz. Kişi özünə həyat yoldaşı seçib, ikisinin ruhları hikmətin başlanğıcdan onların qəlblərinə yazdığı sərəncamı tamamlayaraq evlilik bağı ilə birləşəndə qohumlar, yaxın dostlar onların başına yığışıb himnlər, mahnılar oxuyur, musiqini sevgililərin nikah mərasiminə şahid edirlər. Mənə elə gəlir ki, evlənənlərin bir anlığa dayanıb öz gələcəklərini düşünməli olduqları o toy günündə musiqidə şirinlik qarışmış qorxunc bir səs olur; Allahın şan-şöhrətini onun yaratdıqlarında Yüklə 3,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|