Çıxışlar, nitqlər, görüşlər, təbriklər baki 2015

Qüvvələrin birləşdirilməsi prinsipi isə, zənnimcə, hər bir ölkə­
də  olmalıdır.  Ona  görə  ki,  hər  bir  ölkənin  gələcəyi  birlikdədir 
Odur ki, çox hörmətli Heydər Əliyeviç, birlikdə çalışan və birlik­
də işləyən bu vahid cəmiyyətin yaradılmasında Sizin xidmətiniz 
bu baxımdan olduqca böyükdür.
Siz  din  xadimləri  üçün,  dini  başçılar  üçün  çox  işlər  görürsü 
nüz və möhtərəm Şeyxin də, Sizin də Yepiskop Aleksandra yük­
sək  qiymət  verməyiniz  bu  qəbildəndir.  Biz,  həqiqətən,  bir  neç, 
il  əvvəl  burada  Yeparxiya  yaratdıq  və  onun  statusuna  xüsus 
əhəmiyyət  vermişik,  çünki  o,  suveren  dövlətin  ərazisindədir 
Üstəlik,  biz hansısa bir yeni adamı  təyin  etmədik,  əksinə,  elə bi> 
adamı təyin etdik ki, o, artıq burada xidmət etmiş, hörmət-nüfu; 
qazanmışdır, onu  tanıyırlar və Siz onu özünüzünkü,  burada bö 
yüyüb başa  çatmış adamınız  kimi  qəbul  etmisiniz.  Biz  ağsaqqa 
Şeyx  Paşazadənin  rəhbərliyi  ilə  ənənəvi  dinlər -   İslam,  Pravos 
lavlıq  və  İudaizm  arasında  həyata  keçirilən  əməkdaşlığa  ço: 
şadıq.  O bəlkə  də  yaşca  hamıdan böyük deyildir,  amma  zəngiı 
həyat və  mənəvi  təcrübəsinə görə qalan bütün ənənəvi dinləriı 
rəhbərləri üçün, həqiqətən, ağsaqqaldır.
Azərbaycanda  yaşayan  pravoslavlar  ibadət  etmək  imkanın 
malikdirlər.  İndidən  belə  Bakının  üç  kilsəsində  pravoslav  din 
darlar  -   təkcə  ruslar  deyil,  ukraynalılar  da,  belaruslar  da  ibs 
dət  edəcək,  mənən  kamilləşəcəklər.  Biz  zati-alilərinizin  böyii;. 
diqqətini bunda da görürük.
Xalqların  barışması  işinə,  Azərbaycanın  və  onun  xalqının  r 
fahı  naminə  fəaliyyət  göstərən  ənənəvi  dinlərin  dəstəklərim; • 
sinə verdiyiniz çox böyük töhfəyə dərin ehtiram  əlaməti olaraı 
mən Rus Pravoslav Kilsəsinin ordenini Sizə təqdim etmək istəı- 
dim.  Bizim  verdiyimiz  qiymətin  əlaməti  olaraq,  birinci  dərəcən 
müqəddəs mömin  Moskva knyazı Daniil ordenini qəbul etməyi­
nizi xahiş edirəm.
Bu ordeni bizdən nəinki Azərbaycanın inkişafına və möhkəm­
lənməsinə, həm  də mənəvi, əxlaqi dəyərlərin, inam,  haqq-ədalət 
dəyərlərinin  Azərbaycan  xalqının  həyatına  qaytarılmasına  ver­
diyiniz çox böyük töhfənin qiymətləndirilməsi kimi qəbul edin.
Heydor Əliyev siyasali: TOLERANTLIQ____________ ______________________________________
412
Heydər Əliyev: 
Sağ olun.
II Aleksi: 
"Rus  Pravoslav  Kilsəsinin  Bakı  və  Xəzəryanı  bölgə 
yeparxıyasına göstərdiyi diqqətə,  köməyə və dəstəyə görə Azər­
baycan  Respublikasının  prezidenti  Heydər Əliyeviç Əliyev  Rus 
Pravoslav  Kilsəsinin  birinci  dərəcəli  müqəddəs  mömin  Moskva 
knyazı Daniil ordeni ilə təltif edilir".
Yepiskop  Aleksandrın  simasında  Bakı  və  Xəzəryanı  bölgə  Ye- 
parxiyası  mənim  səfərimlə  əlaqədar  medal  buraxmışdır.  Mənə 
icazə verin, görüşümüz münasibətilə bu medalı Sizə təqdim edim.
Heydər Əliyev: 
Necə gözəl ordendir. Şübhəsiz ki, bu, ilk kilsə 
ordenidir.  Keçmişdə  aldığım ordenlərdən  qat-qat gözəldir.  Çox 
sağ olun, mən sizə çox təşəkkür edirəm.
II Aleksi: 
Moskva knyazı Daniil  Moskvanı yaratmış və birləş­
dirmiş knyazdır.
Bu  orden  Azərbaycanın  yaradıcısı,  Azərbaycan  xalqlarının 
vəhdət halında birləşdiricisi kimi, Sizə təqdim olunur.
Bu ordeni  qəbul etməyinizi xahiş edirəm.
Heydər  Əliyev: 
Hörmətli  müqəddəs  Patriarx,  söylədiyiniz 
bütün  sözlərə  görə,  bölüşdüyünüz  təəssüratlara  görə,  insan­
lar arasında  etimadın  möhkəmlənməsi  və  dinin  inkişaf  etməsi, 
Hər bir adamın  Konstitusiyamıza  müvafiq surətdə  vicdan  azad­
lığı  hüququndan  istifadə  edə  bilməsi  üçün  şərait  yaradılması 
sahəsində  ölkəmizin,  xalqımızın,  dövlətimizin  işinə  verdiyiniz 
qiymətə  görə  çox  sağ  olun.  Bu,  Konstitusiyamızın  ən  mühüm 
müddəalarından  biridir.  Mənə çox  xoşdur ki,  Azərbaycanda ol­
duğunuz  müddətdə  sizdə yaxşı  təəssürat yarandı  və  siz  doğru 
dediniz  ki,  bir  var  eşidəsən,  bir  də  var  ki,  görəsən.  Zənnimcə, 
sizin eşitdikləriniz prinsipcə görmək istədikləriniz üçün əsas ol­
muşdur.
Biz Sizi  çoxdan,  dəfələrlə dəvət etmişdik.  Mən  də dəvət edir­
dim,  şeyx  həzrətləri  də  dəvət  edirdi.  Əlbəttə,  biz  inanırdıq  ki, 
dəvətimiz  qəbul  ediləcək  və  siz Azərbaycana  gələcəksiniz.  İndi 
isə bunların hamısı gerçəkliyə çevrilmişdir. Siz Azərbaycana gəl­
-------------------------------------------------------------------------Heydor Əliyev siyasati; TOLERANTLIQ
413

---

diniz, bir neçə gün burada oldunuz və bu gün səfəriniz başa çatır 
və siz evinizə, Moskvaya qayıdırsınız.
Mən  sizin  bütün  fikirlərinizlə  razıyam  və  əlbəttə,  barışıq,  Er­
mənistan-Azərbaycan  münaqişəsinin  nizama  salınması  sahəsin­
də fəaliyyətinizi çox yüksək qiymətləndirirəm. Mənə məlumdur 
ki,  mən  hələ Azərbaycan  Prezidenti  seçilməzdən  əvvəl məhz si­
zin  təşəbbüsünüzlə  siz,  bütün  Qafqaz  müsəlmanlarının  Şeyxü 
lislamı  və  Ermənistan  katolikosu  -   əvvəlki  katolikos  və  İndik: 
katolikos -   görüşlər  keçirmisiniz.  Bu  səylərinizə  görə  sağ  olun 
Bu,  yüksək qiymətə  layiqdir,  çünki  mən  belə bir  mövqe  tutmu 
şam  ki,  bir daha qan  tökülməməlidir.  Biz  münaqişəni  sülh  yolı 
ilə  nizama  salmalıyıq  və  bu  məqsəd  üçün  bütün  imkanlardaı 
istifadə  edilməlidir.  Xalq  arasında  isə  ruhanilərin,  din  xadimlə 
rinin  nüfuzu  çox vaxt  daha  yüksək olur və dövlət  rəhbərlərini) 
fəaliyyətinə  nisbətən  daha  güclü  təsir göstərir.  Odur  ki,  indiyə 
dək gördüyünüz işlərə görə sağ olun. Lakin Sizin bu fəaliyyətini 
zin davam etdirilməsinə hələ bizim ehtiyacımız var.
Biz  1994-cü  ilin  mayında  hərbi  əməliyyatları  dayandırdıq 
atəşkəs  haqqında  razılığa  gəldik.  Artıq  yeddi  ildir  hərbi  əmə 
liyyatlar  aparılmır  və  diqqətəlayiq  haldır  ki,  hər  hansı  xaric 
sülhyaratma  qüvvələrinin  müdaxiləsi  olmadan  Ermənistaı 
tərəfi  də,  Azərbaycan  tərəfi  də  atəşkəs  rejiminə  əməl  edir.  Bı 
onu  göstərir  ki,  Azərbaycanda  da,  Ermənistanda  da  məsələniı 
dincliklə həll  olunmasını  istəyirlər.
Bu  yeddi  ildə  biz  bir  çox  danışıqlar  aparmışıq.  Bilirsiniz  к 
hələ  1992-ci  ildə  ATƏT  xüsusi  qrup,  Minsk  qrupu  yaratmış 
dır.  Münaqişənin  dincliklə  nizama  salınmasına  kömək  göstr 
rilməsi  üçün  indi  bu  qrupa  Rusiya,  Amerika  Birləşmiş  Ştatla­
rı  və  Fransa  başçılıq  edirlər.  Ötən  bütün  illər  ərzində  bu  qrup 
daim  fəaliyyət  göstərmiş,  həmin  məsələ  ilə  məşğul  olmuşdur- 
Doğrudur,  bəzən  fəal,  bəzən  də  fasilələrlə.  Şadam  ki,  Rusiya 
Prezidenti  Vladimir  Vladimiroviç  Putinin,  Birləşmiş  Ştatların 
Prezidenti Corc Buşun,  Fransa Prezidenti Jak Şirakın simasında 
Minsk  qrupunun  həmsədrləri  münaqişənin  nizama  salınması
Heyddr Oliyev Sİyasoli: TOLERANTLIQ 
_______ ___________________________
4 1 4
üçün  son  vaxtlar  öz  aralarında  daha  fəal  əməkdaşlıq  edirlər. 
Deməliyəm kı, biz əvvəllər belə fəallıq, belə sıx əməkdaşlıq mü­
şahidə etmirdik  və  münaqişənin  dincliklə  həll  olunmamasının 
səbəblərindən  biri  bəlkə də budur.
Biz şadıq  ki,  indi  qarşılıqlı  anlaşma  var, Rusiya,  Amerika  Bir­
ləşmiş  Ştatları  və  Fransa  arasında  əməkdaşlıq  arzusu  var.  Biz 
buna  böyük  ümid  bəsləyirik.  Bilirsiniz  ki,  1999-cu  ildən  bəri  biz 
Azərbaycan və Ermənistan Prezidentlərinin vaxtaşırı görüşlərini 
keçiririk.  Böyük  ölkələrin  -   Rusiyanın,  Amerika  Birləşmiş  Ştat- 
arının  və  Fransanın  rəhbərləri  bizə  tez-tez  deyirlər  ki,  razılığa 
'əlmək  imkanını  ən  əvvəl  siz özünüz  tapmalısınız.  Bu  bəlkə də 
doğrudur, amma burada biz bərabər vəziyyətdə deyilik. Əvvəla, 
ırmənistan  müxtəlif səbəblərə  görə  Dağlıq  Qarabağı  işğal  edə, 
lütün  azərbaycanlıları oradan qova  bilmişdir.  Lakin  Ermənistan 
ıununla  kifayətlənməyərək,  Azərbaycanda  daxili  sabitsizliklə 
ılaqədar özü  üçün  yaranmış əlverişli  imkandan  istifadə edərək, 
löyüş əməliyyatları zonasını genişləndirdi və ancaq azərbaycan- 
ıların yaşadıqları  daha  yeddi  rayonu  işğal  etdi.  Ermənistandan 
la  bütün  azərbaycanlılar  qovuldular,  orada  bir  nəfər  də  azər- 
’aycanlı qalmayıbdır. Ona görə bizdə bir milyon qaçqın  var.
Qaçqınların  məskunlaşdıqları  yerlərdən  birinə  getdiyinizə 
;örə Sizə təşəkkür edirəm. Söz düşmüşkən,  bu,  qaçqınların qal- 
lıqları yerlər arasında ən yaxşısıdır. Çünki onlar, hər halda,  Bakı 
əhərində  digər,  hansısa  bir  binadadırlar,  hərçənd  bu  bina  tam 
ikilib qurtarmamışdır.
И Aleksi: 
Binanın damı  varmı?
Heydər  Əliyev: 
Bəli,  dam  var.  Əgər  iki-üç  saatlıq  məsafədə 
erləşən  yaxın  rayonlara  -   mən  bütün  düşərgələrdə  oluram  -  
etsəniz,  görərsiniz  ki,  orada  insanlar  artıq  yeddi,  səkkiz,  hətta 
oqquz  ildir  çadırlarda  yaşayırlar.  Çadırlarda  uşaqlar doğulur.
'iz çadırlarda  şərait yaratmışıq  ki,  onlar oxuya bilsinlər.  Çadır- 
'rda  yeni-yeni  ailələr qurulur.  Çadırlarda  insanlar  dünyalarını 
əyişirlər,  bəs  onları  harada  dəfn etməli?  Hər  kəs  istəyir  ki,  öz 
'  oğma  torpağında dəfn olunsun.  Bu hər bir insan  üçün təşəkkül
--------------------------------------- --- ------------_   Heydar Əliyev siyasoti: TOLERANTLIQ
4 1 5

---