ÀÇЯÐÁÀJ†ÀÍ милли åËÌËЯÐ ÀÊÀÄÅÌÈJÀÑÛ ÔÎËÊËÎÐ ÈÍÑÒÈÒÓÒÓ
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
404
* * * Həsiri ağacda da toxuyurduq, yerdə də, çöldə vururdük oni, pizəni eşürdük, asurdük. Səhər 3 dənə kəsürdük, 4 dənə kəsürdük. * * *
Həsir toxuyardım deyərdim: Yeri, qamışda yerı, Qızıl camışda yeri. Ayağların ağrısa, Gəl sinəm üstə yeri. * * *
Bax, bu göy həsiri toxumağçin dəzgahdır. Göydən asılır, bir də var ki, yer həsiri. O da bu formada qurulur. Yəni yerin üzərində qurulur. Bax, həmin qadının şəklidi bu bayax otur- muşdu ha burda, odu həsir toxuyur burda. Bunun haqqında qısametrajlı 20 dəqiqəlik bi film də çəkilib, o film Azər- baycan telestudiyasının arxivində saxlanılır. Bizim etnoqra- fiyamızı tərənnüm edən bir filmdir. Bi də var Gilan həsirin toxunması. Gilan həsirin sili göy həsirin silinnən bir az fərqlənir. Gilan həsiri bax o naxışlı hə- sirdi. Burya həsiri isə bax budur. Kənəfnən lığbisin qarışı- ğınnan hazırlanmış həsirdi. Həsirçilik sənəti hələ də davam eliyir. Bu əsasən Şatrobada, Türkobada hələ də davam eliyir. Amma Burya həsiri artıq toxunmur. Gilan isə Masallıda yox, Lənkəranda toxunur. Sora bizdə o bölmədə, mən sizə göstə- rərəm, namaz qılmaqçün möhürü hansı nöqtəyə qoymaq ücün yeri olan namazlıq həsir toxunmuşdur. Bu isə səbətdir, çay filan yığmağçin istifadə olunub. Siz dediyiniz zənbil isə, bax bu eşmələrdən lığlar bir-birinə bir- ləşdirilir. 3-3 qurulur, sora birləşdirilir qıyıqla hazırlanıb. Bu- lar isə balıq torudu. Balıxcılıx da var burda. Bizdə sarvan var 405
idi, o vaxtı çay axını gəlirdi, çayçılığı sulamağçün həmən o sarvanlarda balığ tuturdular. Arıçılıq
Mən heç vaxt arıya yem-zad vermərəm. Şanı qoyursan ora, ramkanı özü düzəldir. Asan başa gəlir. Boş yeşiyə dörd qaşığ bal sürtürsən, Allaha təvəkkül. Daşiyir, yığır balı ora. Nektarı qıçdarında gətirirlər. Elə bil vertalyot gəlir. Bəzisi qona bilmir, düşür aşagı, gəlir yeşiyin dayanacağ yeri yoxdu? Ora düşür, təzədən qalxır. Ayagındakı nektarı yavaş-yavaş ora işdiyirlər. Elə qəşəng toxuyur, yıgır onun içinə. Məsələ ondadı ki, təbiət buna öz təsirin edir ki, bu öz formasın dəyişdirir. Belə qoyursan, görürsən, bıyy xarrandı. Qəndalaş gülü sarı gül açır. Haçan gülün rəngi qaralanda balı kəsməy olar. Arı özü ağzın şirəliyib üstün bağlıyir. On-on beş günə bal hazır olur. Əgər bir ailədə iki ana varsa, onlar vuruşur. Hansı ana zəif olarsa, bala da zəif olur. Üç yeşiyin arısın yığıram bir yeşiyə. Onda onu yığıb-yığışdırmağ olmur. Başqa bir cücü, ya bir kəpənək gələrsə, onu qoymurlar, öldürürlər. Təzə ailə çıxır şanıdan. Köhnə işçi arını ana götürüb çıxır gedir. Ana arı yumurta qoyur, ana çıxır. Bir ailədə üç mindən beş minə qədər arı olur. Yaz ayında bir saata kimi uçuş eliyirlər. Qalan biri nəzarət eliyir ki, görüm nə iş görürlər. O, bir nəfərə bağlıdır. İyirmi min də olsa bir nəfərə tabedi. Ana arının yerini özün dəyişdirə bilərsən. Alayı eşiydən gətirirsən ananı şirə qoymağa. Gərək onunla bunun yeri uyğunlaşa. Arılar 8 km 2
biri ona lazım olanı gətirsin. Gün ərzində 36 dəfə uçuş eliyə bilirlər. Arılara baxanda ona tüstü verirsən. Ona dair geyimi var, əlcəyi var, papağı var. Onun zəhmətindən götürəndə acığ-
406
lanıb vurur. Balı səhər saat 9-da götürəsən. Onda arılar çöldə olur. Çöldən gələn çox vurur, içərdəkilər az vurur. İki dəfə məhsulun götürmək vaxtı var. May ayının 15-dən sora, bir də avqust, sentyabrda götürəsən ki, o da yaşıya bilsin. Çıxış yolları var orda. Arının nonasının ağzında yələmir olur. Onunla qapısının ağzın tutur. Bir dənə arı özü üçün giriş-çıxış yeri qoyur. Lenti iki ramkanın arasına qoyurlar ki, o iyə gənə gəlmə- sin. Gənəni o məhv edir. Bir yeşiydə 7-8 kilo bal olur. Beçə balı- nın şanısı da ağ olur. Körpə arı süd kimi olur. Getdikcə böyüyür. Düzdü qolı-qıçı bilinmir. Bir aya, ay yarıma böyüyür. Qış vaxtı noxuddan bir az balaca yer qoyurlar, özlərinə sərf eliyən qədər.
Qavallar hazırlanır çəki balığının dərisinnən. Çünki bizdə bir dənə müəllim vardı, – Qaraxan Behbudov – mənə dedi ki, mənə iri çəkilər gətir Masallıdan. Dedim, neynirsən, dedi, mən onnan qaval düzəltdirəcəm özümə. Ən yaxşı qavallar çəki dəri- sinnən olur, heyvan dərisinnən də var, amma səs məsələsi var da. Zənbilçilik
Zənbil toxumaq üçün lığı çalırsan, qurudursan, oni se- çirsən biri-birindən. İrisi olur onun, bi də balacası. Oni isda- dıllar, yumşaldıllar. Onnan qayış kimi toxuyullar. 9 dənə eşmə götürüllər, deməy, 5 götürsən, alınmaz, 8 də götürsən alınmaz. Onun ispisəlni iynəsi olur, iynə ücün də sapı lığdan eşillər, bir xana aşağıdan götürüllər, bir xana yuxarıdan, belə firramayçin. Əgərrərim hər ikisini qoşa götürsəg, alınmaz. O gərəg firrana axı dairə şəklində, o cürə onu tuxuyullar ta başa qədər. Böyuk kiçikliyi sənin özünnən asılıdı. Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|