D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mirseyid Sultangaliyev
67 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ önderlerin erken tasfiyesinin, dünyaya ve özellikle de İslam toplumlarına kötü bir örnek teşkil edeceğine kanaat getirmişlerdir. Ceditçilik, Türkçülük, İslam ve komünizm- den beslenen ve Türk bölgelerinin Moskova’dan bağımsız bir şekilde yaşamasını amaçlayan “Galiyev- ciliği” anlayabilmek ve çok daha sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için öncelikle Mirseyid Sultangaliyev ismi üzerinde durmak, ardında da Galiyevciliğin Kafkasya, Kırım, İdil-Ural bölgesi ve Türkistan’daki yansımaları hakkında fikir sahibi olabilmek adına Neriman Nerimanov, Turar Rıskulov, Münevver Kari, Feyzullah Hoca, Bekir Sıtkı Çobanzade, Ahmet Baytursun, Mağcan Cumabayoğlu gibi isimler üzerinde durmak gerekir. Mirseyid Sultangaliyev “Emperyalizme karşı millet bir olsun, milletler eşit olsun” ilkesini benimseyen Mirseyid Sultangaliyev, 1917 Ekim Devrimi ortamında Türk toplulukları içerisinden çıkan ilk komünist liderlerdendir. Onu önemli kılan yönü, sadece komünist olması değil, dünya devrimine getirdiği özgün yaklaşımıdır. Galiyev, Rus devriminin tahlilinde, kurtuluşu Batılı işçi sınıfından bekleyen çağdaşlarının tersine, devrimin 1918’den itibaren tıkandığını ve çıkış yolunun başta doğu halkları olmak üzere, “Sömürgeler Enternasyonali”ne bağlı olduğunu vurgulayan ilk liderdir. İktidara gelse bile, Batı işçi sınıfının elindekilerden “dünya devrimi” adına vazgeçmeyeceğini, aynı şekilde Batı proletaryasından umut bekleyen Rus komünistlerin umutlarını yitirdikleri anda, tıpkı Batıdaki “yoldaşlar”ı gibi Çarlık Rusya’sının esir halklarına sırtını döneceğini, “ayakta kalmak” adına yapılacak her uygulamanın, Doğu halklarına baskı ve sömürgelerin anti-emperyalist savaşına ihanet olarak sonuçlanacağını ısrarla vurgulayan da odur. O, ezilen ulusların ayrı, özerk, farklı bir yoldan bağımsızlıklarını koruyarak, emperyalizme karşı birleşmelerinin önemini vurguluyor, ancak bu şekilde Doğu uluslarının sosyalizme yaklaşacağını, doğal kaynaklarını emperyalist talana kapatarak Batı emekçilerini devrime zorlayabileceğini görüyordu. 9 O, bu öngörülerinde, dünya doğal kaynaklarının % 65’i üzerinde oturan –dil, kültür, tarih ve coğrafya birliği olan- Türk-Müslüman dünyasının “Dünya Devrimi” açısından stratejik öneminin farkındaydı. Çin, Hindistan, Afganistan, Ukrayna ve Balkanlar, Rus Çarlığı’nın, İngiliz, Fransız emperyalizminin doğrudan hedefleri olarak, tek başlarına bağımsızlıklarını elde etmekten uzaktılar. 10 Galiyev, Rus dev- riminin tahlilinde, kurtuluşu Batılı işçi sınıfından bekleyen çağdaş- larının tersine, devrimin 1918’- den itibaren tı- kandığını ve çıkış yolunun başta doğu halkları ol- mak üzere, “Sö- mürgeler Enter- nasyonali”ne bağlı olduğunu vurgulayan ilk liderdir. 68 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z Başkurt Bolşeviklere yazdığı bir mektubunda “Merkezi hükûmeti iyice bildiğim için sizi katiyetle temin ederim ki, bu hükümetin Rus olmayan milletlere karşı yürüttüğü politika, Rusların eski emperyalist siyasetinden katiyetle farklı değildir. 1917’de verilen vaatler gerçekleşmemiştir. Buna göre biz, yakın gelecekteki kongrelerde müşterek bir cephe kurmak ve kendi millî çıkarlarımızı savunmak için Kazaklar ve Türkistanlılarla birleşmeliyiz” (Kaymak 1993: 193) diyen Galiyev, devrimin itici gücünün Doğuda olduğunu haykırmış, görüşlerinin ve millet sevgisinin bedelini hayatıyla ödemiştir. 11 Sultangaliyev, 1923’te partiden çıkarılmasından beş yıl önce Stalin’le anlaşmazlığa düşmüştür. Çevresindeki komünistlerin çoğunun proleter kökenden gelmemesi, hatta burjuva sınıfından, eski din adamlarından ve özellikle de “Ceditçi”lerden oluşması, Stalin’in asla kabul edemeyeceği bir durum olmuştur. Stalin, bu devrimcilerle geçici olarak anlaşılabileceğine inanmış ve bundan dolayı da proleter Müslüman devrimciler yetişene kadar sömürgelerdeki yönetimin Rus kökenli devrimcilerin ellerine teslim edilmesini istemiştir. Sultangaliyev ise Stalin’in bu fikirlerini hiçbir zaman kabul etmemiş, Müslüman bölgelerdeki devrimcilerin kökenlerine bakılmaksızın yönetime gelmeleri gerektiğine inanmıştır (Coşkunarslan 1999: 57). Sovyet hükûmeti, kurulduğu ilk günden beri yerli komünistlere güvenmemiştir. Nitekim Rubinstein’in şu görüşleri, Moskova’nın Müslüman komünistlere bakış açısını açık bir şekilde ortaya koymaktadır: “Sultan Galiyev ve benzerleri için Ekim Devrimi, Tatar reformizminden başka bir şey değildi. Partinin çalışmaları içinde yeni bir yön göremiyorlar ve sadece ‘Cedid’ler tarafından getirilmiş olan reformları genişleterek derinleştireceğine inandıkları için Komünist Partisi’ne bağlılık gösteriyorlardı.” (Benningsen-Quelquejay 1981: 76) Sultangaliyev’i Sovyet yönetimi nezdinde bağışlanamaz kılan en önemli özelliklerinden birisi, “proletarya” kavramını, bir millet içindeki ezilen işçi sınıfı anlamının dışında, Doğunun mazlum milletlerini de içine alabilecek bir şekilde yeniden tanımlayarak “proleter milletler” kavramını ön plana çıkarması ve sosyalizmin millî sorunu 12 çözmedeki başarısızlığına sürekli vurgu yapmasıdır (Benningsen-Wimbush 1995: 58). Sultangaliyev ve yoldaşlarına göre, dünya “ezenler” ve “ezilenler”, ya da “ezen milletler”, “ezilen milletler” diye ikiye bölünmüştür. Lenin’in Doğu halklarında işçi sınıfının oluşmadığı ve bundan dolayı işçi sınıfı oluşana kadar, Doğu halkları arasında yönetimin Rus kökenlilere bırakılması gerektiği görüşüne 13 ciddi anlamda bir itiraz olan bu yaklaşım, Sovyetler Birliği’nin Çarlık döneminden miras olarak devraldığı Doğu halklarına yönelik Rus merkezli ve tahakküm karakterli bakış açısına yönelik en büyük itiraz olmuş, yerli komünistlerin Türklerin geleceği adına hızla harekete geçmelerini ve örgütlenmelerini zaruri kılmıştır. 14 Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|