Dastlabki futbol o‟yinlari

 
 Ma'ruza mavzusi: O„yinning paydo 
bo„lish tarixi va taraqqiyoti. Futbolning 
paydo bo„lishi va rivojlanish bosqichlari 
 
5-rasm 
6-rasm 

---

10-rasm 
Palluksning yunoncha lug„atida o„ynovchilar ikki jamoa bo„lganligi yozilgan. Har qaysi jamoa 
to„pni raqib o„yin maydoni orqasiga o„tkazishga harakat qiladi.Harakat jihatidan bu o„yin ko„proq 
xozirgi regbi o„yiniga o„xshab ketadi. 
Lekin u o„yin qo„l bilan o„ynash taqiqlangan edi. Futbolko„proq “Garpostum” degan qadimgi 
Rim o„yinidan kelib chiqqan bo„lib, Britaniya, Galliya va G„arbiy yevropaning boshqa 
mamlakatlariga bu o„yinni Rim legionlari birinchi asrda olib kelganlar, deb taxmin qiladilar. 
Inglizlar oyoq to„pi o„yini Britaniya orollarida IX asrdayoq ma'lum bo„lgan, deb da'vo 
qiladilar. 7-rasm G„arbiy yevroma davlarlarida bu 
singari o„yinlar shu asr o„rtalarida mustaqil tarzda 
ham, ayrim elementlari bir-biridan o„rganish yo„li 
bilan ham rivojlani borgan, deb taxmin qilsa bo„ladi. 
XII asr – o„rta asrlar Angliyada futbolo„zining 
boshlang„ich yo„lini oldi. Angliyadagi shaharlarda, 
shahar ichida tor ko„chalarda, bozor maydonlarida 
ertalabdan to kun botguniga qadar turli o„yinlar 
o„ynalgan. O„ynovchilar soni 100 ga yaqin, ayrim 
paytlari esa 100 dan oshib ketgan. 8-rasm U
paytdagi o„yinlar qo„pol, hyech qanday qoidasiz 
o„ynalgan. Qo„l bilan ham, oyoq bilan ham 
o„ynashdan tashqari, to„p bilan bo„lgan yoki 
bo„lmagan o„yinchilarni ushlab yiqitishgan. 
O„yin shu darajada qizib ketar ketardiki, hatto 
bozorlar, ko„chalar vayron bo„lgan. 
1313 yili ingliz podishosi Eduard II shahar 
ichkarisida futbol o„yini o„ynashni taqiqlaydi. 9-
rasm Podishoni ana shu farmoishi ingliz futbol 
nomidan taqiq etaman”. 10-rasm Bunday 
ittifoqining arxivida saqlanib qolgan. “Katta to„p 
quvgandagi ur-yiqitlar shaharlarda katta to„polon 
chiqarayotgani va yomon ta'sir ko„rsatayotgani 
uchun,- deyiladi farmoishda,- itoat etmaganlar 
qamoqqa tashlanishini ta'kidlab bu o„yin
endilikda shaharlarda o„ynalishi podisholik 
taqiqlashlarning 
sababi o„yin paytidagi tartibsizliklardagini emas, balki 
shaharlarning kamon otishdan va hatto hunarmdilik ishidan 
chalg„itishida ham edi. Shu boisdan 1349 yili ingliz
podishosi Eduard III ham Londonda futbol o„yini o„ynashni 
man qiluvchi farmoish chiqaradi. Fransuz poshoshosi Karl V 
esa undan o„tib tushdi-1369 yili halq halq o„yinlarini man 
etdi.Italiyada futbol birinchi bor 1400 yilda tilga olinadi. 
Angliya bilan Fransiyada oyoq to„pi o„yini halqni ko„ngil 
ochar mashg„uloti bo„lsa, Italiyada ko„proq kibr
doiralarining o„yini bo„lib qoladi. 
XIX asrga, xususan shu asr o„rtalariga kelib, sport metodi jismoniy tarbiyaning eng maqbul 
metodi deb topilib, sport xamda sport o„yinlari jismoniy rivojlanishining samarali vositasi bo„lib 
qolgandan keyin futbol tarixida yangi bosqich boshlandi. 
7-rasm 
8-rasm 
9-rasm 

---