Демо Сонэ Плайбажк
Yüklə 3,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
~ 24 ~
olmuşdu ki, bu yaşayış yerlərinin əksəriyyəti çayların dənizə və okeana tökül ən vadilərində salınmışdı ki, digər ölkələrlə gəmi ticarəti və alış-veriş üçün əlverişli olsun. Ümumiyyətlə, Mu xalqı gəmiçilikdə mahir usta olmuşdular. Alim Ceyms Tibet monastırlarından birində rastlaşdığı lövhələrdə dünyanın müxtəlif bölgələrini özündə əks etdirən bir qədim xəritədə Güney Amerikaya, h ətta Aralıq dənizi yolu ilə Anadoluya belə rast gəldiyini qeyd ed ərək göstərir ki, bu xəritəyə görə deyə bilərik ki, 25 min il öncə Mu sakinl əri müstəmləkələri olan Güney Amerikaya və Aralıq dənizi yolu ilə Anadoluya bel ə gəmilərlə gedirlərmiş. Bu onu göstərir ki, Günəş İmperiyası yox olmadan önc ə Mayyalılar Güney Amerikada və dünyanın müxtəlif yerl ərində böyük bir mədəniyyət yaratmışdılar. Alimə görə Amerika qitəsinin ortasında yerləşən, sərhədləri Meksikanın bir hissəsini, eləcə də Belize, Qvatemala, Honduras v ə Salvadora qədər böyük bir ərazini əhatə edən Maya İmperiyasının tarixini iki dövrə-qədim və yeni dövrə bölmək olar ki, Mayyaların ən qədim dövrü də məhz Mu qitəsi və Günəş İmperiyası ilə bağlıdır. Ceyms Çörçvord məşhur arxeoloq V. Nivenin Meksikada topladığı 2600- ə qədər gil lövhəni incələyərək belə qərara gəlmişdi ki, bu lövhələrin ən azı 12 min ildən artıq yaşı var. Mu xalqı qədim dünya mədəniyyətinin, maarifinin, elminin, təhsilinin v ə ticarətinin də inkişafında əvəzsiz rol oynamışlar. Onların sayəsində onların davamçıları olmuş
Uyğur Türkləri Hind-Çind ə, Türküstanda, Mesopatomiyada, Az ərbaycanda qədim Mayalılar isə Orta Amerikada tarixdə görünm əmiş bir “Elm İmperatorluğu” qurmağa nail olmuşdular. Onlar xüsusil ə, riyaziyyat, astronomiya, həndəsə, fizika, kimya və memarlıq sah əsində çox inkişaf etmiş, heyrətamiz irəliləyişlər əldə etmişdilər. T ədqiqatçıların fikrincə “Mayyalıların öz zamanlarında yaratdıqları r əsədxanalar XVIII əsrdəki Paris qülləsindən daha mükəmməl idi”. Amerika Mayyalıları da Misirlilər kimi Günəş İmperatorluğundan əxz etdikl
əri elm sayəsində sonsuzluq haqqında fikirlər yürütmüş, piramidaların yaradıcısı olmuş, astronomik tablolar və riyazi bilgilərlə günün saatlarını və ilin f əsillərini ölçüb-biçmişlər. Onlar dünya riyaziyyat tarixində “sıfırı” kəşf ed ən, dünya tibb elmində ilk beyin əməliyyatı aparan xalq olmuşlar. Mayyalıların mükəmməl Günəş və Ay təqvimləri, Veneranın vəziyyətini göst
ərən dəqiq cədvəlləri olmuşdur. Tədqiqatçıların fikrincə Mayyalıların müasir tibbin çox yaxın zamanlarda kəşf etdiyi “bakteriya” haqqında bilgiləri olmuşdu. Mayyalılar kimya, biologiya və əczaçılıq elmləri sahəsində də çox böyük uğurlar əldə etmişdilər. Ümumiyyətlə, Mayyalılar elmin müxtəlif sah ələrində mədəniyyətin ən yüksək zirvəsinə yüksəlmiş, xüsusilə tibb və ~ 25 ~
memarlıq sahəsində çox böyük uğurlar əldə etmişdilər. Mayyalıların ən əzəmətli binaları Yükatanın ən böyük şəhəri olan Uxmaldadır. Arxeoloqlar Yükatanda üst-üst ə inşa edilən qədim 7 mərtəbəli binalara rast gəlmişlər. Q ədim Maya İmperatorluğu dövründə Mayalılar güclü mərkəzə sahib deyildil ər. İmperiya siyasi baxımdan ortaq din, mədəniyyət və yazıya malik ayrı-ayrı ölkə və şəhər federasiyasından ibarət idi. Hər ölkə və şəhər öz hökum
əti tərəfindən idarə olunmuş, siyasətini özü tənzimləmiş, hər ölkə və şəhər öz yaşayışını özü həll etmiş və hər ölkə və şəhərin sənətkarlıq baxımından öz memarlıq üslubu olmuşdu. Bütün bunlarla yanaşı hər ölkə və şəhər İmperiyanın bir hissəsi idi və bir təhlükə baş verdikdə bu federasiya subyektl əri mərkəzə tam bağlanır və İmperatorluğun iradəsinə tabe olurdu. Q ədim Mayalıların ən yüksək dini və siyasi gücü hökmdarda toplanmışdı. Maya hökmdarı da Misir fironları kimi dini və hərbi hakimiyyətə malik idi. Maya xalqı dini baxımdan öz hökmdarlarına böyük hörmət bəsləyirdi. Hökmdardan aşağıda əsillilər sinfi, onlardan aşağıda elm adamları və zad
əganlar zümrəsi, daha sonra isə ən böyük zümrə olan sənətkarlar zümrəsi g əlirdi. Qədim Mayyada köləlik olmamışdır. Maya İmperiyasının paytaxtı Hiranipura şəhəri (Tədqiqatçıların fikrincə Hiranipura “Okeanda yaşayanların yurdu” dem əkdir-A.M.), əhalisi təqribən 30 milyon nəfər olmuşdu. Ümumiyy
ətlə, Mayya mədəniyyəti və onların Türk tarixi ilə əlaqəsi haqqında XX əsrin 20-30-cu illərində elmi araşdırmalar aparılsa da bu araşdırmalar uzun zaman üzə çıxarılmamışdır. Bu baxımdan Türk alimi Sinan Meydanın, Tatar alimləri Karamullin və Aribcanovun araşdırmalarını bu p ərdənin üstünü açan ilk təşəbbüslərdən saymaq olar. (Bax: Sinan Meydan, Atatürk v ə Kayıp kıta Mu, Truva 2005; Vaprosı tyurkskoqo yazıkoznaniya, Kazan 1976, s əh. 129-143; M. Qordiyeva, İx toçka zreniya, Moskva 1976, s əh. 79-80). Maya İmperatorluğunda yazıdan da istifadə edilmişdir. Tədqiqatçıların fikrinc
ə bu yazıların bəziləri Maya memarlığında simvolik rəsm ilə, bəziləri də Uyğur-Maya hiyeqrafik yazı ilə yazılmışdır. Maya yazılarının ən önəmlisi Mayalıların müqəddəs kitabı olan “Popol Vuh” əsəridir. Tədqiqatçılar göst
ərirlər ki, dünyanın bütün dillərində qədim Maya sözləri vardır. Onların fikrinc
ə Yaponiyada işlədilən dilin yarısı, Meksika yerli dilinin yarıdan çoxu Qara-Maya dil idir. Hindistanda yaşanan dilin də kökündə Nağa-Maya dili dayanır. Misir dili də bu qəbildəndir. Qədim Misirdəki xalqlar Hindistandan g ələn Mayalılar və təxminən 16 min il öncə Atlantidadan gələn xalqlardan ibar ət olmuşdur. Qədim Misirlilər Günəş İmperiyasının müstəmləkəsi olmuş, Yüklə 3,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|