Демо Сонэ Плайбажк

~ 30 ~ 

 

Turan  İmperatorluğunun  Şərqdə  yaratdığı  müəzzən mədəniyyət qədim 

Şumer  abidəsi olan “Bilgəmiş  dastanı”,  “Tövrat”  və  “Quran”da  xatırlanan 

“Tufan” n

əticəsində məhv olmuşdur. Çox təəssüflər olsun ki, qədim Türklərin 

“Tufan”a q

ədər  yaratdıqları  bu müəzzəm mədəniyyət  haqqında  bu  günə 

q

ədərki  dünya  tarixşünaslığı  susmuşdur.  Bu  maddi-mədəniyyət abidələrinin 

xeyli hiss

əsi “Tufan” nəticəsində  Türküstanın  Qobu  çöllərində  qumluqlar 

altında bu gün də qalmaqda, öz tədqiqatçılarını gözləməkdədir.  

B

əllidir  ki, Azərbaycan da qədim  Turan  İmperatorluğunun  tərkibində 

olmuşdur.  Bunu  nəzərə  alan Azərbaycan alimi Qara Namazov göstərir ki: 

“Uyğurların  (Turanlıların)  əhatə  etdiyi  coğrafi  ərazi  bizim  Qobustanı  da  öz 

iç

ərisinə alır. Qədim Uyğur İmperiyasında (Turan İmperiyasında-A. M.) baş 

ver

ən “Tufan” Qobustandan da yan keçməmişdir...  “Tufan”-dan qalma 

t

əsvirlərlə Qobustan və Orta Asiya (Türküstan-A. M.) təsvirləri bir-biri ilə çox 

s

əsləşir  və  belə  deməyə  əsas var ki, Qobustan təsvirlərinin də  ən qədim 

nümun

ələri elə Uyğur (Turan) qayaüstü təsvirlərinin demək olar ki, eynidir... 

H

ətta  yer  adları  da  bir-birlərinə  bənzəyirlər. Bu maddi mədəniyyət 

abid

ələrinin eyniliyi də  bu torpaqlarda (yəni Azərbaycanda-A. M.) hələ  20 

min il 

əvvəl Uyğurların-Türklərin yaşadıqlarını təsdiqləyən faktlardır”. Alim 

sonra qeyd edir ki: “Bu s

əsləşmələr  birbirini  tamamlayırsa,  deməli, bizim 

arxeoloqlarımızın təxmin etdiyi Qobustan abidələri 5,8 min il əvvəl yox (Bəzi 

mü

əlliflər Qobustan qayaüstü rəsmlərini eradan əvvəl VII minilliyə  aid 

edirl

ər-A. M. Bax: Azərbaycan  tarixi,  Bakı  1994,  səh. 27), daha qədimlərə-

Uyğur İmperiyasının (Turan İmperiyasının-A. M.) yaşadığı dövrlərə, yəni 20 

min il 

əvvəllərə  gedib  çıxır.  Bu  yöndə  Uyğurların,  yəni Türklərin güney 

Qafqazda 20 min il önc

ə  bir  İmperiya  kimi  yaşamaları  nəticəsinə 

g

əlinməlidir”. Alim davam edərək göstərir  ki:  “Naxçıvandakı  Gəmiqayanın 

tarixin

ə  də  III-I minilliklərin mədəniyyəti kimi yox, həmin dövrlərin tarixi 

kimi, y

əni Uyğur İmperiyasınin (Turan İmperiyasının) zamanına (yəni 20 min 

il 

əvvələ) dayanmasını qəbul etmək daha doğru olardı”. (Bax: Qara Namazov, 

C. Çörcvodun tarixi k

əşfləri Bakı 2010, səh. 98, 99, 100). 

B

əzi tədqiqatçıların fikrincə “Günəş-dil nəzəriyyəsi”də Mu qitəsindəki 

Gün

əş  İmperiyasının  adı  ilə  bağlıdır.  Bu  nəzəriyyəyə  görə  dünyanın  ilk  dili 

Türk dili olmuşdur.  

Ceyms Çörçvorda gör

ə Böyük Uyğur İmperatorluğunun (Böyük Turan 

İmperatorluğunun  -A.  M.)  dağılması  “Böyük  Tufan”  fəlakəti  zamanında-

prototarixd

ə  baş  vermişdir.  “Böyük  Tufan”dan  sonra  Uyğur  (Türküstan) 

Türkl

əri başqa-başqa bölgələrə, o cümlədən də Hindistana, Çinə, Əfqanıstana, 

X

əzər dənizinin quzey və güney sahillərinə, Qafqaza və Azərbaycan yolu ilə 

---

~ 31 ~ 

 

Mesopotamiya v

ə  Anadoluya,  oradan  da  Şərqi və  Qərbi Avropaya köç 

etmişlər. Müəllifə  görə  qədim Keltlər, Totonlar, Slavyanlar, Bretonlar, 

İrlandlar  və  başqalarının  da  hamısı  Uyğur  (Turan)  soyludurlar.  Bu  soydan 

olanlar “Böyük f

əlakət”dən  sonra  sağ  qalanların  törəmələridirlər. Çörçvorda 

gör

ə  Midiyalılar  Uyğurların  (Turanlıların)  son  köçü  olub  İmperiyanın 

çökm

əsindən 8-10 min il sonra ortaya çıxmışdılar. Midiyalılar Xəzər dənizinin 

c

ənubu, Zaqros dağlarının şərqində (yəni Azərbaycanda-A. M.) yerləşmişdilər.  

Böyük  Uyğur  (Turan)  İmperatorluğunun  o  dövrdəki (“Tufan”dan 

önc

əki) bütün Asiya və  Avropanı  əhatə  edən xəritəsini tərtib edən  Ceyms 

Çörçvord  onu  da  qeyd  etmişdir  ki,  bugünkü  (XX  əsrin  əvvəllərindəki) 

Amerika Birl

əşmiş  Ştatları  dövlət  quruculuğu  baxımından  Uyğur  (Turan) 

İmperatorluğunun bənzəridir.  

“Tufan” n

əticəsində  Turan  İmperatorluğunun  çökməsindən 8 min il 

sonra Asiyada müxt

əlif dövlətlər meydana gəlmişdir.  Bu  dövlətlərə  Şumer, 

Aratta, Lullu, Kuti, Su, Elam, Akkad, Assur, Babil, Manna, Midiya, Hitit, 

Urartu, Əhəməni, Saka və s. kimi dövlətlər daxildir. 

Ceyms Çörçvorda gör

ə  Uyğur  (Türküstanlı  Türk)  xalqının  tarixi  “ari 

irq”l

ərin  tarixidir.  O  yazır:  “Həqiqətən də  ari irqlərin toxumu  Uyğurların 

(Türküstan Türkl

ərinin) soyundan gəlmədir. Çünki, ən qədim dövrlərdən 

Uyğurlar Hindistanı və Avropanı zəncirvari şəkildə öz içərisinə almışdı”. Ari 

irq  olan  Uyğurların  (Turanlıların)  Hindistana gəlişini  eradan  əvvəl 1500-cü 

ill

ərə aid edən Ceyms Çörçvord göstərir ki: “Uyğurlar Hindistana gəldikdən 

sonra “ari irq” kimi tanındılar. Hindu ariləri Uyğurların bir qolunun soyundan 

q

ələnlərdi.  Midyalılar  da  onların  davamı  sayılırlar”  (Ceyms  Çörçvord, 

göst

ərilən əsəri, İzmir 2008). 

Turanlıların  “Tufan”a  qədər  yaratdığı  zəngin maddi və  mənəvi 

m

ədəniyyət Yer kürəsinin bir çox ərazilərinə  yayılmış,  ayrı-ayrı  xalqların 

m

ədəniyyətinin  yaranması  və  təkamülündə  əvəzsiz  rol  oynamışdır.  Bir  çox 

müasir t

ədqiqatçılar  qədim  Şumerləri,  Akkadları,  Kutiləri, Turukkiləri, 

Lulluları,  Suları,  Sakaları  və  Amerikanın  yerli  xalqları  sayılan  Maqavları, 

Mayyaları,  İnkləri,  Keçuaları  Türk  hesab  edir  və  onların  “Tufan”dan  sonra 

yaratdıqları mədəniyyəti Türk mədəniyyəti sayırlar. Bu sadalananların qədim 

Türkl

ərlə  etnik və  dil  qohumluğu  barədə  tədqiqatçılar  mühüm  elmi 

mülahiz

ələr irəli sürmüşlər.  

İlk  öncə  Günəş  İmperatorluğunun,  daha  sonra  Böyük  Turan 

İmperatorluğunun  süqutundan  sonra  25  min  illik  həyatı  ayrı-ayrı  coğrafi 

ərazilərdə  və  ayrı-ayrı  coğrafi  şərtlər içində  keçən Türklər zaman-zaman 

---