Demografiy a

Tug`ilish, o`lim va tabiiy ko`payish koeffitsiyentlari
(1000 kishiga nisbatan, 2012-yilgi ma`lumotlar)
Qit`a, materik va 
mintaqalar
Tug`ilish 
koeff.
O`lim 
koeff.
Tabiiy 
o`sish 
koeff.
Go`daklar 
o`limi koeff. (5 
yoshgacha 
bo`lgan 1000 
bolaga)
O`rtacha umr 
davri
erkaklar
ayollar

---

Butun dunyo 
21 
9 
12 
73 
66 
69 
Afrika 
34 
13 
21 
114 
53 
55 
Amerika, 
o`rtacha 
ko`rsatkich 
20 
8 
12 
24 
73 
77 
Shimoliy Amerika 
19 
8 
11 
7 
77 
82 
Markaziy Amerika 
23 
7 
16 
26 
70 
75 
Janubiy Amerika 
21 
8 
13 
23 
69 
73 
Karib havzasi 
21 
8 
13 
28 
69 
72 
Osiyo, 
o`rtacha 
ko`rsatkich 
23 
9 
14 
68 
65 
68 
Janubi-g`arbiy Osiyo 
26 
9 
17 
86 
63 
64 
Janubi-sharqiy Osiyo 
23 
8 
15 
51 
64 
67 
Sharqiy Osiyo 
16 
6 
10 
29 
71 
75 
Rossiya 
11 
14 
3 
13 
60 
72 
Avstraliya va Okeaniya 17 
8 
9 
7 
75 
78 
Yevropa 
11 
10 
1 
7 
76 
82 
Aholi soni va uning tarkibiga go'daklar o'limi ham juda katta ta‘sir ko'rsatadi. Yer sharida 
2003-yilda jami 8331 ming bola bir yoshga yetmasdan o'lganligi qayd etildi. Shundan, 1310 mingi 
Hindistonga, 708 mingi Xitoyga to'g'ri keladi. Pokiston, Bangladesh, Indoneziya, KXDR, Braziliya, 
Nigeriya, Efiopiya kabi mamlakatlarda hozirgi vaqtda yiliga 200-500 ming bola bir yoshga yetmasdan 
o'lmoqda. Bolalar o'limi koeffitsienti Afg'oniston, Angola, Burkina-Faso, Burundi, KDR, Mali, 
Mozambik, Niger, Nigeriya, Ruanda, Serre-Leone, Chad kabi mamlakatlarda 200 dan yuqori, 32 
mamlakatda 100-200 promillega boradi. 
Bolalar o`limi mamlakatning iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyot darajasi bilan teskari aloqaga ega. 
Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda bolalar o`limi koeffitsiyenti 3 (Shvetsiya) dan 8 
promillegacha (AQSH) o`zgaradi. Ijtimoiy-siyosiy vaziyati beqaror, iqtisodiy qoloq bo`lgan 
mamlakatlarda mazkur ko`rsatkich, odatda, 100 dan ortiq, ayrim hollarda 200 dan ham yuqori darajaga 
(Nigeriya – 240, Serra-Leone - 250) egaligi bilan ajralib turadi. 
Yer shari aholisining o`rtacha umr davri 2012-yilda 67 yoshga teng bo`ldi. Bu ko`rsatkich 
iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda (Yaponiya, Shvetsiya, Shveysariya ... jami 29 davlat) 78-83 
yoshni, qoloq mamlakatlarda (80 dan ortiq) 39-59 yoshni tashkil etdi. O`rtacha umr davrining eng 
yuqori ko`rsatkichlari Yaponiyaga (83 yosh) hamda Shvetsiya, Shveysariya va Islandiyaga (81 yosh), 
Avstraliya, Kanada, Avstriya, Isroil, Norvegiya va Fransiyaga (79 yosh), eng past ko`rsatkichlari esa 
MAR, Zambiya, Malavi, Mozambik, Serra-Leone, Zimbabve (37-43 yosh) kabi mamlakatlarga xosdir.