chiqish kerak. Bunda har qaysi faoliyatga ketgan aniq vaqtni topish
uchun sekundomer ko’rsatgan keyingi vaqtdan oldingisi olib
tashlanishi zarur.
Jismoniy tarbiya darslarida pulsometriya olib borishdan, ya’ni tomir urishini o’lchashdan asosiy maqsad darsdagi yuklamaning o’quvchilar yoshiga, tayyorgarligiga, mashg’ulot o’tkaziladigan joy sharoitiga muvofiqligini aniqlashdan iborat.
Pulsometriya malumotlarini to’g’ri tahlil qila bilish esa talabalarga keyinchalik o’z harakatlarini ob’ektiv baholash, har-bir sinf uchun yuklamalani to’g’ri rejalashtirish, boshqarish usullarini egallashga yordam beradi.
Kuzatuv sekundomer yordamida bir o’quvchi ustida olib boriladi. Buning uchxm o’qituvchining topshiriqlarini faol
bajaradigan o’quvchi tanlab olinadi. Ushbu o’quvchi kuzatuv
ob’ekti haqida oldindan ogohlantirilishi kerak.
Puls birinchi bor darsga qo’ng’irok chalinishiga 5 daqiqa
qolganda o’lchanadi. Bunda kuzatuvchi kuzatiluvchi o’quvchining tinch holatda, ya'ni uning puls ko’rsatkichi me’yor holatida ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak.
Pulsometriya
“Puls” so’zi lotinchadan taijima qilinganda “turtki” ma’nosini berib, tomir urishi, yurak qisqarishi natijasida qon tomirlarining ritmik tebranishi, kengayib-torayishi demakdir. Puls asosan bilakning ichki yuzasida, bilak arteriyasi sohasida aniqlanadi. Buning uchun tekshiriluvchining bilak bo’g’imi qo’l bilan shunday ushlanadiki, bosh barmoq bilakning ichki tomonida, boshqa barmoqlar bilan esa uning yuzidagi urib turuvchi bilak arteriyachasi paypaslab topilib, bir oz bosiladi. Puls 10 sekund mobaynida o’lchanadi. Tomir urishini quyidagicha o’lchash tavsiya etiladi: - “Puls” so’zi lotinchadan taijima qilinganda “turtki” ma’nosini berib, tomir urishi, yurak qisqarishi natijasida qon tomirlarining ritmik tebranishi, kengayib-torayishi demakdir. Puls asosan bilakning ichki yuzasida, bilak arteriyasi sohasida aniqlanadi. Buning uchun tekshiriluvchining bilak bo’g’imi qo’l bilan shunday ushlanadiki, bosh barmoq bilakning ichki tomonida, boshqa barmoqlar bilan esa uning yuzidagi urib turuvchi bilak arteriyachasi paypaslab topilib, bir oz bosiladi. Puls 10 sekund mobaynida o’lchanadi. Tomir urishini quyidagicha o’lchash tavsiya etiladi:
- 1. Agar ish doimiy xususiyatga ega bo’lsa. saflanish, yugurish, umumrivojlantiruvchi mashqlar va h.k. orasida har 3 daqiqada, 3 daqiqadan kam oraliqda tomir urishini o’ichash maqsadga muvofiq emas, chunki o’quvchini tomir urishini o’lchash uchun tez-tez jalb etish darsdagi haqiqiy yuklamani aniqlashga yordam bermaydi.
- 2. Darsning har bir qismi tugaganidan so’ng.
- 3. Katta kuchlanishni talab etadigan yugurish, gimnastika snaryadlarida bajariladigan mashqlar, yugurib kelib sakrash, estafeta bosqichini tugatish va h.k., murakkab mashqlami bajargandan so’ng
Dars davomida tomir urishining o’zgarishi va uning sabablari, darsning alohida bir qismida va butun dars davomidagi og’irlikning maqsadga muvofiqligi. Darsning oxiridagi tomir urishi soni va uning jismoniy tarbiya darsidan keyin 5daqiqa davomida tiklanishi. Tahlil yakunida kuzatuvchi o’quvchilaming darsdagi yuklamasi bo’yicha o’zining mulohazalarini, takliflarini yozishi кегак.
Tomir urishini o’lchash bayonnomasi, tomir urishining egri
chiziqli chizmasi va olingan malumotlaming tahlili qo’shilgan holda bir butun hujjatni tashkil etadi.
To’liq tugallangan hujjat kuzatuvchi tomonidan imzolanadi va darsni o’tgan o’qituvchiga tanishib chiqish uchun beriladi. U, o’z navbatida, hujjat bilan tanishib, o’zining mulohazalarini bildiradi va hujjatga imzo chekadi
E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !
Dostları ilə paylaş: |
