Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirliyinin 07. 05. 2012-ci IL tarixli
Yüklə 4,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Test 5.
- Mövzu 12. ntellektual kapitalın v ə intellektual mülkiyy ətin idar ə olunması. Plan
- 1. nsan kapitalının dünya ölk
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 141 c) portfel strategiyasının seçilməsi, aktivlərin seçilməsi, investisiyaların səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi, investisiya məqsədlərinin müəyyən edilməsi d) aktivlərin seçilməsi, investisiyaların səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi, investisiya məqsədlərinin müəyyən edilməsi, portfel strategiyasının seçilməsi e) investisiyaların səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi, investisiya məqsədlərinin müəyyən edilməsi, portfel strategiyasının seçilməsi, aktivlərin seçilməsi Test 4. Səmərəli investisiya portfeli dedikdə nə başa düşülür? a) riskin səviyyəsi az olan b) gəlir səviyyəsi yüksək olan c) tələb olunan gəlirə görə minimal risk səviyyəsi d) Az gəlir və yüksək risk səviyyəsi e) Düz cavab yoxdur Test 5. stiqrazların investisiya cəlb ediciliyi nə ilə bağlıdır? a) kurs dəyərinin artması ilə b) dividentlərin alınması ilə c) mülkiyyət hüququnun təmin olunması ilə d) etibarlığı ilə e) yüksək gəlir əldə etmək ehtimalı ilə Mövzu 12. ntellektual kapitalın və intellektual mülkiyyətin idarə olunması. Plan: 1. nsan kapitalının dünya ölkələrinin tarixi inkişafında rolu. 2. ntellektual kapital idarə etmə obyekti kimi 3. ntellektual kapitalın təsnifatı 4. ntellektual kapitalın dövretmə mərhələləri Əsas anlayışlar: Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 142 nsan kapitalı, insan kapitalı elementləri, kadr kapitalı, intellektual mülkiyyət, müəllif hüquqları, insan kapitalının təsnifatı. 1. nsan kapitalının dünya ölkələrinin tarixi inkişafında rolu. Ötən əsrlərdə sivilizasiyaların və ölkələrin inkişafının tədqiqi göstərir ki, insan kapitalı, hər bir ölkənin uğuru, digərlərinin isə uğursuzluğunu müəyyənləşdirən əsas inkişaf amillərindən biri idi. Qərb sivilizasiyası orta əsrlərdə, müəyyən tarixi mərhələdə, daha qədim olan sivilizasiyalarla qlobal tarixi yarışı məhz insan kapitalının (təhsil daxil olmaqla) surətli artımı hesabına udmuşdur. XVІІІ-ci əsrin sonunda Qərbi Avropa - Çin və Hindistanı adambaşına düşən ÜDM-la görə 1,5 dəfə, əhalinin savadlılığına görə isə 2 dəfə qabaqlamışdır. Bu son şərtin üstünə iqtisadi azadlıq və demokratiya şəraitini də gələndə, avropalıların, eləcə də ABŞ və digər ingilis-sakson ölkələrin iqtisadi uğurlarının əsas amili olduğunu görürük. nsan kapitalının iqtisadiyyatın artımına təsiri, xüsusilə Yaponiyanın timsalında daha parlaqdır. Əsrlərlə izolyasiya siyasəti aparan bu ölkədə, təhsil və ömür uzunluğu da daxil olmaqla, insan kapitalı hər zaman yüksək səviyyədə olmuşdur. Buna görə də, Yaponiya, insan kapitalının start səviyyəsinə görə, XX əsrdə texnoloji sıçrayış edib, dünyanın qabaqcıl ölkələri sırasına daxil olmağa hazır idi. nsan kapitalı müstəqil iqtisadi resurs olmaqla, müasir şəraitdə ETT-qi ilə uzlaşdırdıqda, ÜDM – in artımının əsasıdır. Bu resursun təbii resurslardan, klassik əməkdən və adi kapitaldan fərqi ondan ibarətdir ki, burada daimi yüksək investisiya qoyuluşları tələb olunur, və bu investisiyaların geri qaytarılması müəyyən vaxt tələb edir. 1990-cı illərin sonlarında, inkişaf etmiş ölkələrdə insan kapitalına bütün vəsaitlərin 70%, fiziki kapitala isə – yalnız 30%-ə yaxın vəsait qoyulurdu. Dünyanın qabaqcıl ölkələrində insan kapitalına investisiyaların əsas hissəsini Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 143 dövlət həyata keçirir. qtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin ə sas funksiyalarından biri məhz bundan ibarətdir. nsan kapitalı aşağı səviyyəli və aşağı keyfiyyətli olduqda, yüksək texnologiyalı sahələrə investisiya qoyuluşları heç bir səmərə vermir. Finlərin, rlandiyalıların, Yaponların, Çinlilərin (Tayvan, Hon-Konq, Sinqapur, Çin və s.), Koreyalıların, inkişaf etmiş yeni Avropa ölkələrinin (Yunanıstan, spaniya, Portuqaliya) nisbətən surətli uğurları belə nəticəni təsdiqləyir ki, insan kapitalının formalaşmasının ə sasını bu ölkələrin əsas əhali kütləsinin yüksək mədəniyyəti təşkil edir. nsan kapitallarının milli sərvətin əsas tərkib hissəsi, onun aparıcı qüvvəsidir. nsan kapitalı – əhalinin həyat səviyyəsi və keyfiyyətinə, o cümlədən, tərbiyə, təhsil, sağlamlıq, bilik, sahibkarlıq qabiliyyəti, informasiya təminatı, təhlükəsizlik və iqtisadi azadlığa, eləcə də elm, mədəniyyət və incəsənətə qoyulan investisiyalar hesabına formalaşır. Bir bilik, bacarıq, adət, təcrübə ehtiyatı kimi, insan kapitalı investisiya prosesində nəinki yığılmaq qabiliyyətinə malikdir, eləcə də, maddi və mədəni aşılanmaya məruz qalır. Zaman keçdikcə, insan kapitalına qoyulan investisiyalardan alınan gəlirlər artır. Beynəlxalq iqtisadiyyat və maliyyə institutları insan kapitalı probleminə daim maraq göstərirlər. BMT-nin iqtisadi və sosial şurası hələ 1970-ci illərdə bəşəriyyətin davamlı inkişafı strategiyası üzrə sənəd hazırlamışdır. Bu sənəddə, qlobal iqtisadi inkişafda insan amilinin rolu və əhəmiyyəti problemi qoyulmuşdur. Bu tədqiqatda insan kapitalının bəzi tərkib hissələrinin hesablanma metodikaları yaradılmışdır: bir nəslin orta ömür müddəti, aktiv əmək qabiliyyəti dövrü, iş qüvvəsinin təmiz balansı . nsan kapitalının dəyərinə tərbiyəyə, təhsilə və yeni işçilərin hazırlanmasına çəkilən xərclər, ixtisasartırma xərcləri, əmək fəaliyyəti dövrünün uzadılmasına çəkilən xərclər, xəstəliyə görə itkilər, ölüm və sair daxildir. Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 144 nsan kapitalı elementlərinin toplanma mənbələri: elm, təhsil, səhiyyə, informasiya xidməti, mədəniyyət və incəsənətdir. Bu mənbələri aşağıdakılarla tamamlamaq lazımdır: - əhalinin və sahibkarların təhlükəsizliyinə qoyulan investisiyalar – insan kapitalının digər tərkib hissələrinin toplanmasını təmin edirlər, insanın yaradıcı və peşəkar potensialının həyata keçməsini təmin edirlər, həyat keyfiyyətinin dəstəklənməsini və artımını təmin edirlər; - cəmiyyətin elitasının hazırlanmasına qoyulan investisiyalar; - sahibkarlıq fəaliyyəti və sahibkarlıq iqliminə qoyulan investisiyalar – kiçik biznes və vençur biznesinə qoyulan dövlət və özəl investisiyalar. - sahibkarlıq qabiliyyətinin dəstəklənməsi və inkişafı üçün şəraitin yaradılmasına qoyulan investisiyalar ölkənin iqtisadi istehsal resursu kimi onun reallaşmasını təmin edirlər; - uşaqların tərbiyəsinə qoyulan investisiyalar; - müsbət səmtdə əhalinin mentalitetinin dəyişməsinə qoyulan investisiyalar – bunlar əhalinin mədəniyyətinə qoyulan və insan kapitalının səmərəliliyini müəyyən edən investisiyalardır; - əhalinin institusional xidmətlə təmin olunmasına qoyulan investisiyalar – ölkə institutları əhalinin yaradıcılıq və peşəkar qabiliyyətinin açılması və reallaşmasına çalışmalı, ə halinin həyat keyfiyyətini artırmalı, xüsusən də ona bürokratik maneələri azaltmağa köməklik etməlidirlər; - insan kapitalını əhəmiyyətli dərəcədə artıran – digər ölkələrdən mütəxəssis, yaradıcı insanların və digər istedadlı və yüksək dərəcədə peşəkar insanların dəvət olunması ilə əlaqədar, biliyə qoyulan investisiyalar; - əmək miqrasiyasının azadlığı da daxil olmaqla, iqtisadi azadlığın inkişafına qoyulan investisiyalar. Yüklə 4,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|