Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil

139 
 
sahəsində  irimiqyaslı  işlərə  başlamışdır.  Bununla 
əlaqədar  Respublikanın    zonalarında  meşə  və 
yaşıllıqların  salınması  ən  çətin  olduğu  şəraitlərdə  3 
meşəsalma  və  4  regional  meşə  tingliyi  müəssisələri 
varadılmışdır. (Naxçıvan, Abşeron, Quba və Kür). 
Ekoloji  vəziyyətin  sağlamlaşdırılması  və  ətraf 
mühitin qorunması prioritet vəzifələrdəndir.  
               
Ulu  Öndər  Heydər  Əliyevin  layiqli  davamçısı 
ölkə  Prezidenti  cənab  İlham  Əliyevin  bilavasitə 
sədrliyi  ilə  ekoloji  problemlərin  müzakirəsinə  həsr 
olunmuş  müşavirələrin  keçirilməsi,  ətraf  mühitlə 
bağlı  qəbul  olunmuş  dövlət  proqramlarının  icrasına 
göstərilən diqqət, mövcud ekoloji problemlərin daha 
səmərəli  həlli  məqsədilə  müvafiq  sərəncamların 
imzalanması,  eləcə  də  2010-cu  ilin  ölkə  rəhbəri 
tərəfindən  "Ekologiya  ili"  elan  edilməsi  bu  sahənin 
ölkəmizdə prioritet məsələlər sırasına  qaldırılmasına 
parlaq  nümunədir.  Yanvarın  14-də  Nazirlər  Kabine-
tinin  2010-cu  ilin  sosial-iqtisadi  inkişafının  yekun-
larına  və  2011-ci  ildə  qarşıda  duran  vəzifələrə  həsr 
olunmuş  iclasında  Azərbaycan  Respublikasının 
Prezidenti  İlham  Əliyev  2010-cu  il  «Ekologiya  ili» 
çərçivəsində dövlətin, eləcə də özəl sektorun ekoloji 
vəziyyətin yaxşılaşdırılması ilə bağlı həyata keçirdiyi 
tədbirləri  yüksək  qiymətləndirmişdir:  «Mən  çox 
şadam  ki,  «Ekologiya  ili»  çərçivəsində  həm  dövlət 
tərəfindən böyük işlər görüldü, həm də özəl sektor bu 
işlərə qoşuldu. Ən sevindirici hal isə ondan ibarətdir 
ki,  ölkə  əhalisi  də  bu  təşəbbüsə  qoşularaq  ekoloji 

---

140 
 
vəziyyətin  yaxşılaşdırılmasına  öz  dəyərli  töhfələrini 
vermişdir. 6 milyondan artıq ağac əkilmişdir. Bu pro-
ses bu il də davam etdiriləcəkdir. Mən hesab edirəm 
ki,  biz  bu  tempi  azaltmamalıyıq.  Ekoloji  vəziyyətin 
yaxşılaşdırılması  ölkəmizin  uğurlu  inkişafı  üçün, 
əhalinin  sağlamlığı  üçün  çox  böyük  əhəmiyyət 
daşıyır». "Ekologiya ili" çərçivəsində ötən ilin 16-18 
sentyabr  tarixlərində  Heydər  Əliyev  adına  İdman  və 
Konsert  Kompleksində  "Azərbaycan  Yaşıl  Dünya 
naminə"  Beynəlxalq  ekoloji  sərgisi  təşkil  olunmuş-
dur.  Sərginin  açılışında  ölkə  rəhbəri  İlham  Əliyev 
iştirak  etmiş,  nümayiş  olunan  eksponatlarla  tanış 
olmuşdur.  Sərgidə  10-dan  artıq  beynəlxalq  şirkətlə 
yanaşı,  müvafiq  dövlət  qurumları  eksponatlarını 
nümayiş etdirmişlər. 
2010-cu    ildə  xüsusi    mühafizə  olunan    təbiət 
ərazilərinin  inkişaf  etdirilməsi,  ekoloji  şəbəkənin 
yaradılması  istiqamətində  həyata  keçirilən  məqsəd-
yönlü  tədbirlər  davam  etdirilmişdir.  Bunun  nəticə-
sində,  hazırda  ölkəmizdə  ümumi  sahəsi  890026,2 
hektar olan xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri, o 
cümlədən, 8 milli park, 11 dövlət təbiət qoruğu və 24 
dövlət  təbiət  yasaqlığı  fəaliyyət  göstərir  və  ümumi-
likdə,  xüsusi  mühafizə  olunan  təbiət  əraziləri  ölkə 
ərazisinin 10,3 faizini təşkil edir. 
Meşə sərvətindən istifadənin hüquqi əsasları. 
Təbii  komponentlər  içərisində  meşə  resursları  mü-
hüm  yer  tutmaqla,  respublikanın  iqtisadiyyatında  və 
insanların  həyatında  xüsusi  əhəmiyyət  kəsb  edir. 

---

141 
 
Meşələr  ümumiyyətlə  havanın  təmizlənməsində 
torpağın eroziyadan qorunmasında, yağış və qar sula-
rının  torpaqda  toplanmasında  kömək  edir.  Azərbay-
canın az meşələri olan ölkələr sırasına daxil olmasına 
baxmayaraq,  süni  şəkildə  meşə  zolaqlarının  salın-
ması ildən ilə artır. Eyni zamanda meşə ehtiyatlarının 
―Azərbaycan  SSR  Meşə  Məcəlləsi‖  Respublika  Ali 
Soveti  tərəfindən  1978-ci  ildə  təsdiq  olunmuş  və 
1979-cu  ildən  qüvvədə  olmuşdur.  113  maddədən 
ibarət olan bu məcəllədə Azərbaycanın meşə qanun-
veriçiliyinin  öz  əksini  tapmışdır.  Meşələr  üzərində 
dövlət  mülkiyyət  hüququ,  meşə  fondu  haqqında 
müddəalar  əks  olunmuşdur.  Meşə  məcəlləsində  res-
publika  ərazisində  yalnız  meşələr  deyil,  ümumilikdə 
yaşıllıqların hüquqi əsasları qeyd olunmuşdur. 
Azərbaycanda  meşələrdən  istifadə  və  yaşıllıq-
ların qorunmasına dair ―Azərbaycan respublikasında 
Meşə  Məcəlləsinin  təsdiqi‖  haqqında  Azərbaycan 
Respublikasmm  qanunu  (31  dekabr  1997-ci  il)  mü-
hüm əhəmiyyət kəsb edir. 10 fəsil 80 maddədən iba-
rət  olan  bu  qanun  meşələrdən  istifadənin  tənzimlən-
məsi,  qorunması  və  bərpasmın  intensivləşdirilməsi-
nin hüquqi əsaslarını müəyyən edir. Həmin qanunve-
ricilikdə  məqsəd  meşə  ehtiyatlarına  həssaslıqla  ya-
naşmaq, onlardan səmərəli istifadə etmək, elmi əsas-
larla  meşələri  inkişaf  etdirmək  prinsipləri  irəli  sürü-
lür. 
Meşə  fondu  sahələrindən  istifadə  hüququ 
meşələrin  çoxfunksiyalı  mahiyyəti  nəzərə  alınmaqla 

---

142 
 
həyata  keçirilir  “Torpaq  islahatı  haqqında”  Azər-
baycan  Respublikası  Qanunu  ilə  müəyyən  olunmuş 
qaydada  meşə  bitkiləri  ilə  örtülü  olmayan  meşə  və 
qeyri-meşə  torpaqları  meşələrin  bərpası  məqsədilə 
təyinatı üzrə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş şərtlərlə 
fiziki  və  hüquqi  şəxslərə  müqavilə  əsasında  icarəyə 
verilə bilər.  
Bu  Məcəllə  ilə  nəzərdə  tutulmamış  hallarda 
meşə  fondu  sahələrindən  istifadə  hüququna  dair 
mülki  və  torpaq  qanunvericiliklərinin  normaları  tət-
biq edilir. 
Meşə  fondu  sahələrindən  istifadə  hüququnun 
əsasları aşağıdakılardır. 

 
müqavilələr;  

 
məhkəmə qərarları; 

 
bu Məcəllə ilə yol verilən digər əsaslar. 
Meşə  sahələrindən  istifadə  hüququ,    meşə 
fondu sahələrinin icarə müqaviləsinin dövlət qeydiy-
yatından keçdiyi, meşəqırma bileti, order, meşə bileti 
alındığı vaxtdan əldə edilir.  
Dünyada  adambaşına  1,2-1,6  ha  meşə  sahəsi 
düşür. Mərkəzi Amerikada bu rəqəm 1,0 ha, Asiyada 
0,3 ha, Afrikanın və Asiyanın bəzi rayonlarında 0,1-
0,145 ha təşkil edir. 
Meşə  bitkiləri inkişaf  şəraitinə, cins  tərkibinə, 
oduncağın  keyfıyyətinə,  məhsuldaılığına və  s.  xüsu-
siyyətlərinə görə çox müxtəlifdir. 
Meşələri  istifadəedilmə  xüsusiyyətlərinə  görə 
istismar  olunan  və  istifadə  edilməyən  (və  ya  bəzən 

---