Dərs vəsaiti. Bakı, abu, 2006, 324 səh., cədvəl 10, şəkil 8, Azərbaycan Respublikası

/AH 
THR
T^
M
 
X FƏSİL 
10.1.
 
BEYNƏLXALQ TURİST AXINLARININ 
REGİONLAR ÜZRƏ QEYRİ-BƏRABƏR 
PAYLANMASI 
) 
^ Beynəlxalq turizm sürətlə inkişaf etsə də. regionlar üzrə onlann axını heç 
də  bərabər  deyildir.  Bu  onunla  izah  olunur  ki,  regionların  özlərinin  iq- 
tisadısiyasi və sosial inkişafı qeyri bərabərdir. 
Xfrikada,  Cənubi  Asiyada.  Okeaniyada"  ölkələrin  çoxu  XX  əsrin  II 
yarısında, II Dünya müharibəsindən sonra kolonial rejimdən azad olmuş və 
müstəqillik yoluna yenicə qədəm qoymuşlar. Turist regionlarının özü 1950-ci 
ildən sonra yaranmışdır ki, bu da dünya turizminin statistika işini asanlaşdırır. 
Aşağıda iki cədvəl verilmişdir. Cədvəl 1 - 1990-1999-cu illərdə, yəni 10 
il  ərzində  turist  axınlarının  regionlar  üzrə  səpələnməsini  (dinamikası-nı), 
cədvəl  2  isə  beynəlxalq  turizmdən  regionlar  üzrə  əldə  olunan  gəlirləri 
göstərir. 
Milyon nəfərlə 
Cədvəl 1 
illər 
Regionİa?^^,^ 
1990
 
1991
 
1992
 
1993
 
1994
 
1995
 
1996
 
1997
 
1998
 
1999
 
Afrika 
15,1
 
16,2
 
18,0
 
18,5
 
19,1
 
20,3
 
21,8
 
23,4
 
25,0
 
27,3
 
Amerika 
93,6
 
96,7
 
103,6
 
106,4
 
103.6
 
110,7
 
116,9
 
118,3
 
122
 
126,7
 
Asiya-Sakit 
okean 
54,6
 
56,4
 
 ____ 
 
64,2
 
71,2
 
76.8
 
81.4
 
89,0
 
•
 
88,3
 
87,2
 
93,7
 
Avropa 
282,9
 
283,0
 
.303,0
 
310,8
 
.331,5
 
3.38,5
 
350,3
 
370,6
 
381,9
 
.385,9
 
Yaxın Şrrq 
Cənubi Asiya 
9.5
 
8,4
 
10.9
 
11.4
 
12.8
 
12.4
 
14,1
 
14,3
 
15,3
 
18,0
 
3,2
 
3,3
 
3,6
 
3,5
 
.3.9
 
4,2 1 4,4
 
4,8
 
5.2
 
5,4
 
Dünya üzrə 
458.4
 
464,0 503.3
 
519,0
 
550.5
 
567,5
 
596,5
 
619,7
 
6.36,6
 
657,0
 
75 

---

YEGANLl S.T.. HACIYRV R.M. 
Milyard ABŞ dolları ilə 
Cədvəl 2* 
illər 
Regionlar^^^ 
1990
 
1991
 
1992
 
1993
 
1994
 
1995
 
1996
 
1997
 
1998
 
1999
 
Afrika 
5,3
 
5,0
 
6,2
 
6,3
 
6,8
 
1,4
 
8,7
 
9,0
 
9,6
 
9,8
 
Amerika 
70,0
 
77,8
 
85,5
 
91,1
 
95,2
 
102,
7
 
112,4
 
118,8
 
121,2
 
125,3
 
Asiya-Sakit 
okean 
39,2
 
40,4
 
47,4
 
53,9
 
63,4
 
14,5
 
82,3
 
76,6
 
73,7
 
73,4
 
Avropa 
148,0
 
148,1
 
168,
2
 
164,
5
 
179,
1
 
209,
5
 
219,0
 
218,2
 
226,1
 
231,2
 
Yaxın Şərq 
4,4
 
3,8
 
5,1
 
5,7
 
6,4
 
7,5
 
8,2
 
9,1
 
9,7
 
10,4
 
Cənubi Asiya 
2,1
 
2,3
 
2,8
 
2,7
 
3,1
 
3,5
 
3,9
 
4,3
 
4,4
 
4,9
 
Dünya üzrə 
269,0
 
277,4
 
315,
2
 
224,
2
 
354,
0
 
.139,
1
 
434,5
 
436,0
 
444,7
 
455,0
 
Tarixi baxımdan dünya miqyasında formalaşmış turist regionlannı nəzərdən 
keçirək. 
1.
 
AVROPA 
) Ən çox inkişaf etmiş regionlardan biri Avropa regionudur. Beynəl- 
x^ turist gəlmələrinə görə Avropa regionlar arasında I yerdədir. 1999-cu 
ildə o, 385,9 milyon nəfər turist qəbul etmişdir (cədvəl 1). Bu birinciliyi 
Avropa uzun müddətdir ki, saxlayır (1990-cı ildən). Avropa özü subregi- 
onlara bölünür: Qərbi, Cənubi, Şimali və Şərqi Avropa. Bundan başqa 
Aralıq dənizinin şərqində yerləşmiş ölkələr (Türkiyə, Kipr, İzrail və Yuna- 
nıstan) turizmin inkişafı baxımıAdan, Avropanın inkişaf etmiş subregion- 
larına çatmağa cəhd göstərirlər. Avropanın ən qabaqcıl region olmasının 
səbəbləri: Avropada əlverişli, sosial-iqtisadi, siyasi, mədəni-tarixi və gözəl 
nəqliyyat, rabitə şəraiti vardır. Bundan başqa^ Avropanın qədim turizm‘\P 
ənənələri də çox inkişaf etmişdir.! C ' ' 
/tjc- 
Avropa «Vahid Avropa» Turist Regionu (VATR) yaradılması siya-^ 
sətini yeridir. Qərbi Avropa ölkələri öz aralarında Şenqen şəhərində mü- 
qavilə bağlamışlar. Bu müqaviləyə görə turistlər, işçi qüvvəsi və kapital bu 
ölkələr arası sərbəst hərəkət edir. 330 milyon nəfərin yaşadığı Qərbi Avro- 
pa ölkələri, qitənin ən nəhəng turist bazasına çevrilməsinə nail olmuşlar. 
Bununla belə. Şərqi Avropa ölkələri ilə qitənin Şenqen müqaviləsi bağla- 
yan ölkələri arasında turist mübadiləsi üzrə bərabər qarşılıqlı münasibətlər 
 
I 2 nöınnli c^dvəllor Ü'!'l-mn m.Mımnıllan .ısasmda u-Miib oluıımıışdıırlar 
76 

---