Dərs vəsaiti baki 011 azərbaycan döVLƏt pedaqoji universitetiNİN 90 İLLİK
§ 2. Tam orta təhsildə tarixin təlimi metodikası elminin inkiĢafı
Yüklə 5,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
| § 2. Tam orta təhsildə tarixin təlimi metodikası elminin inkiĢafı
XX əsrin ikinci yarısında keçmiş İttifaqda tarixin tədrisi metodikası elminin sürətli inkişaf mərhələsi hesab olunur. Bu məsələlər Moskvada, Leninqrada, Pribaltika Respublikalarında yetərincə inkişaf etmişdi. Tarixin tədris metodikası elmində tanınmış alimlərin sırasına A.A.Strajev, L.P.Buşşik, N.V.Andrevskaya, M.A.Zinovyev, N.V.Andrevskaya, V.N.Bernadski, J.V.Qittis, Y.V.Agibalova, A.P.Averyanov, L.N.Boqolyubov, A.A.Vagin, M.S.Vasilyeva. P.V.Qora, N.Q.Dayri, A.V.Drujkova, S.A.Ejova, N.J.Zaporojes, V.Q.Katsova, A.T.Kin- kulkin, A.Q.Koloskov, N.V.Korovkin, P.S.Leybenqrub, J.Y.Lerner, 42 J.M.Lebedeva, V.A.Orlov, O.E.Lebedev, J.P.Raxmanova, A.F.Rodina, N.A.Sıpeyşikova, T.S.Şabalina, N.N.Lısenko, M.S.Rıvkina, N.M.Oemeeva, A.J.Aleksandrov, F.B.Qorelik, Q.M.Donskoy, V.O.Punskiy, A.A.Yanko- Triniskaya və başqaları daxildir. 1980-ci ilin axırlarına qədər keçmiş İttifaqda tarixin tədrisi metodikası ixtisası üzrə 234 nəfər pedaqoji elmlər namizədi, 4 nəfər pedaqoji elmlər doktoru elmi dərəcəsi almışdır. Bu dövrdə tarixin tədrisi metodikası elmi müttəfiq respublikalarda da inkişaf edirdi. Azərbaycan Respublikasında tarixin tədrisi metodikası ixtisası (13.00.02 - indeksi) üzrə namizədlik və doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş tarixçi- metodistlər haqqında məlumatları aşağıdakı cədvəldə ümumiləşdirmişik. sıra Müəllifin soyadı, adı və atasının adı Dissertasiya işinin mövzusu Müdafiə etdiyi il Elmi rəhbər 1 Mehdiyev Əlmirzə M. Tarix dərslərində bədii ədəbiyyatdan istifadə 1954-cü il 2 Məmmədbəyli Şamil Ç. SSRİ tarixi kursunda Azərbaycan tarixinin – tədrisi metodikası məsələləri 1963-cü il 3 Paşayev Novruz Ə. Azərbaycan SSR məktəblərinin IV siniflərdə SSRİ tarixinin tədrisində ölkəşünaslıq materiallarından istifadə edilməsi metodikasına dair 1966-cı il 4 Korenberq M.Ş. Orta əsrlər tarixinin öyrənilməsində tarixin materialitcəsinə anlayışının formalaşması 1967 5 Zahidov Əsgər S. SSRİ tarixi kursunda Azərbaycan tarixi materialları üzrə 1968 43 mədəniyyət məsələlərinin öyrədilməsi 6 Ağayev İdris A. SSRİ tarixi dərslərində xalq kütlələrinin rolunun işıqlandırılması 1968 7 Quliyev Məzahir Ə. SSRİ tarixi kursunda Azərbaycan tarixinin öyrənilməsi prosesində şagirdlərin elmi ateizm tərbiyəsi 1970 8 Aslanov Qafil M. SSRİ tarixi kursunda tarix üzrə sinifdənxaric işlər (Azərbaycan SSR-in məktəblərində Azərbaycan tarixi materiallarının öyrədilməsi) 1980 Ş.Məmmədbəyli 9 Əmirov Mübariz M. Hüquqi biliklərin verilməsi prosesində şagirdlərin müstəqil işlərinin səmərəli təşkili (Azərbaycan SSR-in ümumtəhsil məktəblərinin VIII sinifində humanitar fənlərin materialları əsasında) 1985 M.Ələsgərov, Ə.Ağayev 10 İskəndərov Tahir F. Azərbaycan SSR ümumtəhsil məktəblərində ictimai fənlər üzrə təhsilin inkişafı (1921-1941-ci illər) 1989 A.Ş.Şahmirov, J.N.İsayev 11 Mirzəyev Cəfərqulu H. Orta məktəbin VIII- XI siniflərində humanitar fənlərin öyrənilməsi zamanı şagirdlərdə mənəvi 1992 44 keyfiyyətlərin formalaşdırılması yolları (əməyə dair materiallar əsasında) 12 Ələkbərov Sabir M. IX-XI siniflərdə tarixin tədrisində kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə və təlimin keyfiyyətinə onun təsiri 1995 M.M.Əmirov 13 Əsədova Lalə H. Azərbaycan tarixinin tədrisində bədii ədəbiyyatdan istifadənin təlimin keyfiyyətinə təsiri (IX-X-XI siniflərin materilaları əsasında) 1996 Ə.Ş.Şahmirov 14 Veyisov Arif H. Tarixdən təkrar dərslərinin təşkili üzrə işin sistemi (orta ümumtəhsil məktəblərinin V-XI siniflərinin materialları əsasında) 1997 M.M.Əmirov 15 Ələsgərov Baxış J. Orta ümumtəhsil məktəblərində Azərbaycan tarixinin tədrisi prosesində şagirdlərin müstəqil işlərinin təşkili 1998 M.M.Əmirov 16 Ərsoy Özkan X. Tarixin tədrisində məktəb mühazirə və seminarlarından istifadə üzrə işin sistemi 1998 M.M.Əmirov 17 Cəbraylov İntiqam H. Pedaqoji təmayüllü ali məktəblərdə Azərbaycan tarixi tədrisinin nəzəri və 2007 45 praktik problemləri 18 Əmirov Mübariz M. Tarixin tədrisində şagirdlərdə siyasi mədəniyyətin formalaşdırılması üzrə işin sistemi 2008 19 Musayev Dəyanət M. Ümumtəhsil məktəblərində Azərbaycan tarixinin tədrisində interaktiv metodlardan istifadənin imkanları 2009 O.B.Sultanov 20 Cəlilov Azər M. Azərbaycan tarixinin tədrisində şagirdlərdə tarixi anlayışların formalaşdırılması üzrə işin sistemi 2009 V.H.Əliyev M.M.Əmirov 21 Mansurov Leyla İ. Orta ümumtəhsil məktəblərində tarixin tədrisində şagirdlərin idrak fəallığının formalaşdırılması 2010 Z.H.Cəbrayılov 22 Məmmədova N. V sinifdə vətən tarixinin (Ata yurdu) tədrisində şagirdlərdə idrakı fəallığın inkişaf etdirilməsi 2011 A.C.İsgəndərov M.M.Əmirov Respublikamızda XX əsrin ortalarından tarixin təlimi metodikasının praktik istiqamətlərində səmərəli fəaliyyət göstərmiş – Rafiq Xəlilovun, Türyan Əzizovun, Ramiz Hüseynovun, Sabir Ağayevin, Elmira Qasımovanın, Lalə Əsədovanın, Leyla Mansurovanın, Dəyanət Musayevin, Nəzakət Mehdiyevanın, təqdirəlayiq xidmətləri qeyd olunmalıdır. Bununla yanaşı, kadr hazırlığının, proqram, dərslik və metodik ədəbiyyatların hazırlanmasına öz töhfəsini verən tarixçi-metodistlərimizdən Şamil Məmmədbəyli, Novruz Paşayev, Məzahir 46 Quliyev, Mübariz Əmirov, Tahir İskəndərov əldə edib təkmilləşdirdikləri metodik fikir və nəzəriyyələri, eləcə də qabaqcıl təcrübəni gələcək nəsillərə ötürməklə xeyirxah bir iş görüblər. XXI əsrin əvvəllərində xüsusi qeyd edilməli hadisə - respublikamızda ilk dəfə orta məktəbdə tarixin təlimi metodikasından M.M.Əmirov və ali məktəbdə tarixin təlimi metodikasından isə İ.H.Cəbrayılov doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmişlər. Güman edirik ki, gələcəkdə cəmiyyətin inkişaf xüsusiyyətindən asılı olaraq tarixin tədrisi qarşısında daha ciddi problemlər qoyalacaq. Bizim məqsədimiz vətəndaş cəmiyyəti qurucuları yetişdirməkdir. Bu cəmiyyəti qurmaqda və XXI əsrin nümunəvi vətəndaşının formalaşdırılmasında tarixin tədrisi metodikası elminin gücünə güvənirik və inanırıq. Orta məktəblərdə tarix təliminin inkişaf mərhələlərini əks etdirən cədvəl siniflər 15 may 1934-cü il tarixli ÜK(b)P MK və SSRİ XKS-nin qərarı 8 oktyabr 1959-cu il tarixli Sov.İKP MK və SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarı Sov.İKP MK və SSRİ Nazirlər Sovetinin 14 may 1965-ci il tarixli qərarı Ümumtəhsil və peşə məktəbi islahatının əsas istiqamətləri 1984-cü il Azərbaycan Respublikasının prezidenti H.Əliyevin 1999-cu ildə təsdiq etdiyi Azərbaycan Respublikasının Təhsil sahəsində İslahat Proqrammı ilə əlaqədar inkişaf dövrü 4 SSRİ tarixinin qısa kursu SSRİ tarixinin epizodik kursu SSRİ tarixi üzrə epizodik hekayələr 5 Qədim dünya tarixi Qədim dünya tarixi Qədim dünya tarixi SSRİ tarixi üzrə epizodik hekayələr Azərbaycan tarixi üzrə epizodik hekayələr (Ata yurdu) 6 Qədim dünya və Orta əsrlər tarixi Orta əsrlər tarixi Qədim dünya tarixi 1. Azərbaycan tarixi – qədim 47 orta əsrlər tarixi dövr tarixi eramızın III əsrinədək 2. Ümumi tarix. Qədim dünya tarixi – ən qədim dövrdən b.e. V əsrinədək 7 1. Orta əsrlər tarixi. 2. SSRİ Kontitusiyası (1936-cı il) 19-cu əsrin ortalarına qədər yeni tarixin elementləri ilə SSRİ tarixi SSRİ tarixi qədim zamanlardan 18-ci əsrin sonuna qədər Orta əsrlər tarixi 1.Azərbaycan tarixi erkən orta əsrlər dövrü 2. Ümumi tarix – erkən orta əsrlər tarixi 8 1. Yeni tarix 1-ci hissə. 18-ci əsrin sonuna qədər. 2. SSRİ tarixi qədim dövrdən XVII əsrin sonunadək SSRİ tarixi yeni və ən yeni tarixin elementlərilə 1. Yeni tarix 1-ci hissə SSRİ tarixi XIX əsr SSRİ tarixi qədim zamanlardan 18-ci əsrin sonuna qədər 1. Azərbaycan tarixi – XI əsrin ortalarından – XVII əsrin II yarısınadək 2. Ümumi tarix – orta əsrlər tarixi 9 1. Yeni tarix 2-ci hissə 2. SSRİ tarixi 18-19- cu əsrlər 1. Yeni tarix 1-ci hissə. 2. SSRİ tarixi XIX əsrin sonuna qədər 1.Yeni tarix. 2-ci hissə. 2.SSRİ tarixi 20-ci əsrin əvvəlindən 1937-ci ilə qədər. 3. Ən yeni tarix. 1-ci hissə Yeni tarix. 1- ci dövr 2. SSRİ tarixi XIX əsr 1. Azərbaycan tarixi – XVII əsrin II yarısından – XIX əsrin əvvəllərinədək. 2. Ümumi tarix – yeni tarix. XVII əsrin II yarısından XIX əsrin II yarısınadək 10 1. SSRİ tarixi 20-ci əsr 2. Ən yeni tarix (1958- ci ildən başlayaraq) 1. Yeni tarix. 2-ci hissə. 2. SSRİ tarixi XX əsrin əvvəlindən 1937-ci ilə 1. SSRİ tarixi. 1938- ci ildən indiyə qədər. 2. Ən yeni tarix. 2-ci 1. Yeni tarix. 2-ci dövr. 2. SSRİ tarixi XX əsrin əvvəlindən SSRİ-də sosializmin 1. Azərbaycan tarixi – XIX əsrin ortaları- ndan XX əsrin əvvəllərinədək 2. Ümumi tarix – yeni tarix XIX 48 qədər hissə qələbəsinə qədər. 3. Xarici ölkələrin yeni tarixi. 1917-ci ildən ikinci dünya müharibəsinə qədər əsrin əvvəl- lərindən – XX əsrin əvvəl- lərinədək 11 1.SSRİ tarixi 1938-ci ildən indiyə qədər 2. Ən yeni tarix. 2-ci hissə 1. SSRİ tarixi 1938-ci ildən indiyə qədərki dövr 2. Xarici ölkələrin ən yeni tarixi. 1939-cu ildən indiyə qədər 1. Azərbaycan tarixi – ən yeni dövr. XX əsrin əvvəllərindən indiyədək 2. Ümumi tarix – ən yeni tarix XX əsrin əvvəllərindən indiyədək Yüklə 5,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|