Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»

Şəkil 3 
TC 
 
0 
Əvvəl görürük ki, ümumi xərcin soldan-sağa meyil etməsi 
ilə sabit xərclərin payının artımı müşahidə olunur. «M» nöqtəsinə 
çatdıqda onların həcmi azalır. Bunun əsas səbəbi: 
1.
 
Kütləvi istehsalın effekti əldə olunur. 
2.
 
Sabit xərclər, artan istehsal həcmi üzrə bölüşdürülür. 
Sonra isə M nöqtəsindən sağa doğru meyil edir. Bunun 
isə səbəbi: 
•
 
idarəetmənin çətinlikləri; 
•
 
nəqliyyat xərclərinin artması; 
•
 
əlavə xidmət heyətinin tutulması və s. 
Beləliklə,  dəyişən  xərclərin  artması,  orta  xərclərin  də 
artımını əsaslandırır. Orta xərclər bir qayda olaraq əmtəənin bazar 
qiyməti ilə müqayisə olunur. Orta xərcin bazar qiymətindən aşağı 
olması firmanın rentabelliyini müəyyən edir. 
İlk  baxışdan  elə  görünə  bilər  ki,  istehsal  xərcləri  yalnız 
istehsal prosesinin xüsusiyyətindən asılıdır. Yəni müəyyən məhsul 
buraxılışına  müəyyən  məsrəflərin  çəkilməsi  vacibdir.  Həm  də 
bazarda  istehsal  amillərinin  qiymətinin  dəyişilməsi  xərclərin 
səviyyəsinə təsir göstərir. Lakin real həyatda istehsal xərcləri təkcə 
istehsal prosesindən deyil, həm də müxtəlif əm- 
236 

---

təoləro olan qiymətlərin