Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»

bazar  təsərrüfat  subyektləri  arasında 
qarşılıqlı əlaqə və asılılıqları əks etdirir. 
Müasir şəraitdə bazarın 
bu  cəhətinə  xüsusi  diqqət  yetirmək  lazımdır.  Çünki  bir  sferada 
bazar mühitinin inkişaf etdirilməsi digər sahələrdə ona əhəmiyyətin 
verilməməsi,  bazar mexanizminin  gedişatmm  ləngiməsinə  gətirib 
çıxarar. 
Təsərrüfat  əlaqələrinə  əhəmiyyətin  verilməsi,  hər  şeydən 
əvvəl, sərbəst alış-verişin baş verməsinə səbəb olur. Bu da özündə: 
-
 
ekvivalent faydalanmanı; 
-
 
tərəfdaşların sərbəst seçimini; 
-
 
mövcud rəqabət mühitini birləşdirir. 
Belə şəraitdə həm  istehsal  - bazar istehlak prosesi, həm  də 
istehlak  bazar  -  istehsal  prosesi  qarşılıqlı  əlaqəli  şəkildə  nəzərə 
alınmalıdır. Burada birbaşa və əksistiqamətli 
52 

---

olaqolorin rolu nəzərə alınmalıdır. Əslində bazar birbaşa əlaqə kimi 
həm  -  istchsal-istehlakı,  həm  də  əks  istiqamət  kimi 
istehlak-istehsalı  çevik  şəkildə  əlaqələndirməlidir.  Beləliklə  do, 
bazarın  müasir  səciyyələndirici  xüsusiyyəti  kimi,  onun  təsərrüfat 
subyektlərinin  iqtisadi  əlaqələrinin  təşkilatçısı  və  fəaliyyət 
göstəricisi vasitəsinin olduğu görünür. Bu da alqı- satqınm sərbəst 
prinsipinə əsaslanaraq istehsal və istehlakın qarşılıqlı əlaqələrinin 
birbaşa  və  əks  istiqamətdə  fəaliyyət  göstərməsinə  səbəb  olur. 
Bazar,  birbaşa  və  əks  əlaqələrin  icra  olunması  üçün  aralıq  - 
vasitəçiliyin  olmasını  zəruriləşdirilir.  Beləliklə  də,  nemət  və 
xidmətlərin  istehsalı,  bölgüsü,  tədavülü  və  istehlakı  prosesində 
bazar  fəal  iştirak  edir  və  insanların  tələbatının  və  ehtiyaclarının 
ödənilməsi imkanlarını müəyyən edir. Müasir qloballaşan dünyada 
sivilizasiyalı  bazar  sisteminin  formalaşması  olduqca  çətin  və 
mürəkkəbdir.  Çünki  bazar  sistemi  ilə  yaşayan  ölkələrin  hər  biri 
milli  iqtisadiyyatın  inkişafı  və  milli  mənafelərin  reallaşması 
istiqamətində özünəməxsus problemlərlə rastlaşmış və onun həllinə 
nail  ola  bilmişlər.  Digər  tərəfdən  dünya  iqtisadiyyatının  vaxtaşırı 
tsiklik inkişafı, hazırda isə maliyyə böhranının geniş vüsət alması 
istər-istəməz  bazar  sisteminə  ciddi  təsir  göstərməklə  onun 
mahiyyətində  yeni  xüsusiyyətlərin  meydana  gəlməsinə  səbəb 
olacaq.  Bu  baxımdan  müasir  bazar  sistemi  üçün  bir  sıra 
xüsusiyyətlərin yenidən qiymətləndirilməsi zərurəti meydana gəlir: 
•
 
çoxnövlü  mülkiyyət  formalarının  reallaşmasında  milli, 
şəxsi və dövlət mənafelərinin uzlaşdırılmasına diqqət verilməsi; 
•
 
iqtisadi  inkişaf  səviyyəsi  ilə  demokratikləşmə  prosesi  nin 
əlaqələndirilməsi səviyyəsinin yüksəldilməsi; 
•
 
ümumi  mənafelərin  uzlaşdırılması  və  sosial  ehtiyacla  nn 
ödənilməsi  naminə  dövlətin  tənzimləmə  siyasətinə  üstünlüyün 
verilməsi; 
53 

---

•
 
əmtəo və xidmətlər bazarının, istehsal amilləri bazarı nm, 
maliyyə 
bazarının 
inkişafına 
xidmət 
göstərən 
bazar 
infrastrukturunun yaradılmasi- 
2.2.