Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, bazar sisteminin
formalaşması
prinsiplərinin
ümumi cəhətini nəzərə alınmaqla,
onun dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində inkişafına səbəb olan amillərə
xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Bura daxildir:
■
ölkənin
coğrafi mövqeyi;
■
mövcud təbii resurslarla zənginlik səviyyəsi;
■
məhsuldar qüvvələrin
inkişaf səviyyəsi;
" əhalinin mənəvi-dini, mədəni-texniki, adət-ənənəyə,
əxlaqi-etik davranışlarına bağlıhq səviyyəsi.
Bazar sistemində fəaliyyət göstərən hər bir ölkə
təsərrüfatçılıq davranışlarını özünəməxsus şəkildə həyata
keçirməyə üstünlük vermişdir ki, bu da nəticə etibarı ilə müxtəlif
bazar modellərinin formalaşmasına gətirib çıxarmışdır:
■
çoxnövlü mülkiyyət formalarına;
■
əmtəə və xidmətlərə olan sərbəst qiymətlərin olmasına;
■
sahibkarlıq fəaliyyətinin genişlənməsinə;
“ rəqabət mühitinin yaradılmasına;
■
iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənmə mexanizminin təşəkkül
tapmasına.
Müasir bazar modellərinin mahiyyətinin izah olunmasında
adətən milli modellər kimi dünyanın bir sıra ölkələrinin timsalında
qeyd olunur:
■
Amerikan modeli;
■
Alman modeli;
" İsveç modeli;
■
Fransız modeli;
■
Yapon modeli;
■
Cənubi
Koreya modeli;
• Çin modeli.
Bu modellərin hər biri ölkələrin milli bazar iqtisadi
modelləri kimi səciyyələnə bilər. Ona görə də bazar modelləri
müxtəlifliyi etibarilə bazara keçid ölkələri üçün hazır reseptlər
şəklində qəbul oluna bilməz. Sadəcə olaraq bu modellərin konkret
şərait daxilində üstün xüsusiyyətlərində isti-
S8
J
fadə oluna bilər. İndi isə bu bazar modellərinin fərqləndirici
cəhətlərinə diqqət yetirək.
Dostları ilə paylaş: