Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir

 239
4.
 
Orta templi qaçış  və bu vaxt ayaqların düzgün qoyulmasına diqqət yetirmək (6-cı  dərsə 
bax). 
5.
 
Müxtəlif hərəkətlər: oğlanlar (6-cı  dərsə bax); qızlar – 200 m qaçış, 200 m yeriş, 400 m 
qaçış, 200 m yeriş, 200 m qaçış, 200 m yeriş. 
        Nəbzin yoxlanması: Qaçışdan sonra 10 saniyə, 2 dəqiqə, sonra isə 3,5 və 10 dəqiqə sonra. 
       VIII dərs. Vəzifə: Kross məsafəsinə zaçotların yoxlanılması. 
1.
 
Ümuminkişaf etdirici kompleks hərəkətlər. 
2.
 
Yuxarı start. 
3.
 
Kross : oğlanlar – 500 m, qızlar – 300 m. 
4.
 
Nəbzin yoxlanması – (7-ci dərsə bax). 
       IX-X  dərs.  Vəzifə: Düzgün qamət vəziyyətini və qaçış zamanı  tənəffüsün ritmikliyinin 
möhkəmləndirilməsi. 
1.Ümuminkişaf etdirici və qaçış hərəkətləri. 
2.Yerində qaçış və yeriş. Bu zaman tənəffüsün ritmik şəkildə düzgün olaraq edilməsinə diqqət 
yetirmək. 
3.Yeriş və qaçış zamanı tənəffüsün ritmikliyini və qamətin düzgün olmasının yoxlanması (şagirdlərin 
biri hərəkəti yerinə yetirir, digəri isə ona nəzarət edir və əksinə). 
4.Müxtəlif hərəkətlər: oğlanlar – 100 m qaçış, 200 m yeriş, 600 m qaçış, 200 m yeriş, 200 m qaçış, 
200 m yeriş; qızlar – 200 m qaçış, 200 m yeriş, 400 m qaçış, 200 m yeriş, 200 m qaçış, 200 m yeriş. 
 XI-XII dərs. Vəzifə: Qaçış addımları texnikasının öyrədilməsi. 
1.Ümuminkişaf etdirici hərəkətlər. 
2.Ayağın inkişafı üçün hərəkətlər. 
3.Qaçış addımları texnikasının izahı  və göstərilməsi. Orta templə qaçış. Bu vaxt qaçış 
addımlarının düzgün atılmasına fikir vermək. 
4.«Kim düzgün və yaxşı qaçır?» (qızlar oğlanların qaçış addımlarının düzgünlüyünü 
qiymətləndirir və əksinə). 
5.Müxtəlif hərəkətlər: oğlanlar–100 m qaçış, 100 m yeriş; qızlar–100 m qaçış, 100 m yeriş, 400 
m qaçış, 200 m yeriş, 200 m qaçış. 
6.Nəbzin yoxlanması (7-ci dərsə bax). 
 XIII dərsə bax. Vəzifə: kross qaçışının mənimsənilməsi texnikasının yoxlanması. 
1.Ümuminkişaf etdirici kompleks hərəkətlər. 
2.Xüsusi qaçış hərəkətləri. 
3.Yeriş  və qaçışı  mənimsəmək texnikasını yoxlamaq (Məsafə 100 m). Qaçış addımlarına, 
tənəffüsə, ayaq pəncəsinin qoyulmasına, qolların işlədilməsinə və qamətə diqqət yetirmək. 
4.Müxtəlif hərəkətlər: (11-ci dərsə bax). 
5.Nəbzin yoxlanması (7-ci dərsə bax). 
XIV dərs. Vəzifə. Kross qaçışını mənimsəmək texnikasının yoxlanması. 
1.Ümuminkişaf etdirici kompleks hərəkətlər. 
2.Xüsusi qaçış hərəkətləri. 
3.Kross: oğlanlar – 5—m, qızlar – 3—m. 
4.Kross üzrə məşğələlərə yekun vurulması.  
Müxtəlif hərəkətlər üzrə yükün həcminin təxmini bölüşdürülməsi. 

---

 240
 
 
 
                                Yoxlama -  test sualları 
 
      1.  Kross hazırlığı hərəkətlərinin məsafələr üzrə təlimi. 
1.
 
Kross yerişinin öyrədilməsi metodikası. 
2.
 
 Kross qaçışının öyrədilməsi metodikası. 
  
 
 
 
                         Yaradıcılıq işi üçün təxmini mövzular 
 
1.
 
Relyefdən asılı olaraq kross hazırlığının aparılması. 
2.
 
Dağlıq şəraitində kross hazırlığının təşkili. 
3.
 
Meşəlik zonalarında kross hazırlığının təşkili. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 241
3.6. Üzgüçülüyün öyrədilməsi 
 
6.1. Üzgüçülük tədris və elmi fəndir 
              Yüksək ixtisaslı  bədən tərbiyəsi müəllimləri hazırlanması günün ən vacib tələblərindəndir. 
Bunun üçün də hazırda bədən tərbiyəsi müəllimlərinin hazırlanması sisteminin təkmilləşdirilməsi zəruri 
vəzifələrdən sayılır. Həmin təkmilləşdirmə  işləri ayrı-ayrı  tədris fənlərinin nəzəri və metodiki 
səviyyəsinin yüksədilməsi ilə  əlaqıdar olub, müəllimə  əmək, mənəvi və fiziki tərbiyə  işlərini 
yaxşılaşdırmaqda kömək göstərilməlidir. Bu tədbirlərin tam həyata keçirilməsində idman fənlərinin 
əhəmiyyəti böyükdür. Üzgüçülük idman fənlərindən biri kimi fiziki tərbiyənin  əsas vasitələrindən 
olmaqla yanaşı, vacib tətbiqi hərəkət vərdişləri aşılayır. 
              Üzgüçülük  fiziki  (hərəkət) fəaliyyəti və  təkrar hərəkətlərdən ibarət olub, adama suyun üzündə 
özünü saxlaya bilməsini öyrətməklə, kənardan kömək olmadan istənilən istiqamətə üzərək irəliləyib 
müəyyən məsafəni qət etmək deməkdir. 
              Üzgüçülük  tədris fənni kimi biliklər məcmuəsindən ibarət olub, bədənin su ilə qarşılıqlı 
əlaqəsinin qanunauyğunluqlarını öyrədir. Həmin qanunauyğunluqları öyrənmək və bunu üzgüçülük 
dövründə  tətbiq etmə xüsusən vacibdir. Çünki bu adamda müəyyən zəruri bacarıq və  vərdişləri 
formalaşdırır. Bütün bunlar isə heç bir    kömək və vasitə olmadan suyun üzərində qalmağa və üzərək 
irəliləməyə imkan verir. Həmin şəxs suda irəliləyib lazımi məsafəni qət edir. 
              Üzgüçülüyün inkişafında bu sahədə tədqiqatların aparılması mühüm rol oynayır. Bu tədqiqatların 
nəticəsində onun qanunauyğunluqları texnikasının və  təlim metodikasını inkişaf etdirmək yolları 
öyrədilir. Üzgüçülük tədqiqat metodlarına qabaqcıl təcrübənin öyrənilib ümumiləşdirilməsi, müşahidə, 
müsahibə, anketləşdirmə və eksperimentlər daxildir. 
              Üzgüçülük  kursunda  tələbələrə onun nəzəriyyə  və metodikası  mənimsçədilir, ayrı-ayrı növləri, 
mütəhərrik oyunlar və s. öyrədilir. Bunlar isə müəyyən bilik, bacarıq və  vərdişlər aşılayır ki, bu da 
ümumtəhsil orta məktəblərində  həmin işin pedaqoji baxımdan səmərəli təşkili və  həyata keçirilməsinə 
zəmin yaradır. 
              Üzgüçülük  kursu  mühazirə, seminar və  təcrübi məşğələlər formasında aparılır. Təcrübi 
məşğələlərdə ümumi inkişaf və xüsusi hərəkətlər icra olunur, tətbiqi üzgüçülüyün texnikası, oyunlar və 
əyləncəli hərəkətlər yerinə yetirilir. Bunlar üzgüçülüyün öyrədilməsini təmin edir. Üzgüçülük  üzrə 
tapşırıqlar, müstəqil kurs işi formasında da yerinə yetirilir. 
 
6.2.Üzgüçülük idman üsulları 
              İdman, oyun, tətbiqi və fiqurlu (bədii) üzgüçülük üsulları vardır. 
              Üzgüçülük  idmanın məzmununa müxtəlif yarışlarda, müxtəlif məsafələrin hər hansı üsulundan 
istifadə etməklə  qət olunmasıdır. Bunlar isə xüsusi qaydalarla yerinə yetirilir. Yarışlar standart ölçülü 
hovuzlarda keçirilir. Üzgüçülük yarışları 25, 50 m və 100 m uzunluğunda olan hovuzlarda 50-dən 1500 
m-dək keçirilir. 
              Üzgüçülük  idman  üsulu  cəldlik, çeviklik, dözümlülük və s. keyfiyyətləri inkişaf etdirməklə 
yanaşı, sürətliliyin yüksədilməsinə də kömək göstərir. 
              İdman üsullarına daxildir: sinə üstə krol, bras, delfin (batterflyay), kürəklər üstə krol. 
              Sinə üstə sərbəst üzmə fasiləsiz olaraq ayaq və qolların növbəli hərəkəti ilə xarakterizə olunur. 
Qollarla avar hərəkəti suda, hazırlayıcı hərəkət isə havada icra olunur. 
              Arxasıüstə sərbəst üzmə üsulunda idmançının qolları növbə ilə avar çəkir, ayaqlar isə bir-birinin 
ardınca gah yuxarı, gah da aşağı hərəkət etdirilir. 
              Bras üsulunun texnikası qol və ayaqların eyni vaxtda müəyyən ardıcıllıqla simmetrik hərəkəti 
ilə xarakterizə edilir. Hazırlayıcı hərəkətdə qollar sudan çıxmır. 
              Delfin  üsulunda ayaqlarla qolların hərəkəti müəyyən ardıcıllıqla eyni vaxtda simmetrik icra 
olunur. Hazırlayıcı hərəkətlərdə qollar su üzərində irəli aparılır. Ayaqlar isə yuxarıdan – aşağı və əksinə 
bir yerdə hərəkət etdirilir. 
             
 

---