.
İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR
---------------------------------47------------------------------------
olmayan ucuz atom və molekullardan, deyək ki,
palçıqdan, dəniz suyundan, xəzəldən və s. ixtiyari sifarişi
(makroskopik obyektləri): almazları,
bifşteksləri,
televizorları, xəz mantoları, hər cür maşın detallarını yığa-
caqlar. Özü də bəzi detalları əvvəlcədən almaz qəfəsinə
çevirdikləri kömür atomlarından yığıb onların az qala
əbədiliyini təmin edəcəklər.
Riçard Fillips Feynman (ingiliscə Richard Phillips
Feynman) görkəmli amerika alimidir. Əsas nailiyyətləri
nəzəri fizika sahəsində əldə etmişdir. Kvant
elektrodinamikanın yaradıcılarından biridir. 1965-ci ildə
fizika elmi sahəsində Nobel mükafatına layiq
görülmüşdür. Bununla yanaşı çoxlu sayda mükafatlarda
almışdır (məsələn, A,Eynşteyn adına mükafat, Nils Bor
qızıl medalı və s.). Nəzəri fizika ilə yanaşı biologiya
sahəsində də məşğul olmuş, bu sahəyə öz tövhələrini
vermişdir.
.
İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR
---------------------------------48------------------------------------
İnkişaf həm də mikroaləmə doğru gedə bilər:
assemblerlər mikronun cüzi hissəsi boyda
nanosubmarinalar (sualtı qayıqcıqlar) yaradacaqdır ki,
bunları da şprislə insan orqanizminə yeridib qan damarları
ilə axıdaraq xolesterin topalarını ləğv etməyə, yaşla
əlaqədar olaraq qocalmaya səbəb olan DNK
molekullarındakı səhvləri düzəltməyə və insanı az qala
ölümsüz etməyə yönəldiləcəkdir. Digər nanomaşınlar
insan orqanizminin bütün künc-bucaqlarına daxil olub,
xərçəng hüceyrələri törədən mikrobları axtarıb məhv
edəcəkdir. E.Dreksler təbiətdə nadir rast gələn və çətin
əldə edilən ixtiyari molekul birləşmələrinin də kütləvi
istehsalının mümkün olacağına inanır. Yəni, bir sıra
xammal növlərini daha dəniz dibindən çıxarmaq lazım
gəlməyəcək, laboratoriyalarda istehsal ediləcəkdir.
Müəyyən məqsəd üçün xüsusi tərkibdə layihələşdirilən və
təbiətdə mövcud olmayan molekulları da istehsal etmək
mümkün olacaqdır.
E.Dreksler
öz
kitablarının
bir
çoxunda
nanotexnologiya mövcud olan dünyanı təsvir edir. O,
göstərir ki, nanoyığıcıların istehsal etdikləri şeylər olduqca
ucuz olacaqdır. Çünki, bunun üçün həmin texnoloji
avadanlığı yalnız işə buraxmaq kifayətdir. O zaman iqtisad
elminə ehtiyac qalmayacaq. Çünki E.Drekslerə görə,
iqtisad elmi defisitlər və onların aradan qaldırılması
haqqında elmdir. Heç bir şey defisit olmayacaq. Hər evdə
mikrodalğalı soba boyda sintezator olacaq. Bir vedrə suyu
həmin sintezatora töküb, 1 saatdan sonra kompüter, təzə
kostyum və ya hazır xörək çıxarmaq mümkün olacaq.
Kənd təsərrüfatı tamamilə dəyişəcəkdir. Məsələn, ”karbon
.
İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR
---------------------------------49------------------------------------
qazı üstəgəl torpağın mineral maddələri – ot – inək - süd”
zəncirindən bütün artıq həlqələri çıxarıb havadan süd
almaq mümkün olacaq. Çünki süd molekullarını törədən
atomlar havada vardır. Lakin bu cəsarətli müəllif həmin
gözəl dünyada bəzi təhlükələr də görür. Məsələn, istənilən
adam istədiyi silahı, o cümlədən, atom bombasını istehsal
edə bilər. Zərərli sənaye tullantılarını atomlara qədər
parçalamaq üzrə ixtisaslaşan nanomaşınlar qrupu bu və
ya digər səbəbdən nəzarətdən çıxa və faydalı olan hər
şeyi palçığa və toza çevirə bilər.
Alimlərin çoxu E.Drekslerin quraşdırmalarına qeyri-
elmi fantastika kimi baxsalar da, artıq müasir komüter
displeylərində
gələcək molekulyar mexanizmlərin
çertyojları meydana çıxmaqdadır. Amerikanın 2
maliyyəçisi isə atomu ”tutub yerini dəyişə bilən əl” və
assembleri idarəedən qurğu yaratmaq üçün 250 min
dollar mükafat təsis etmişdir [80].
.
İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR
---------------------------------50------------------------------------
Q E Y D L Ə R:
Şərq dünyasının ən məşhur musiqiçi və
musiqişünaslarından sayılan Səfi əd-Din Əbdülmömin ibn
Yusif ibn Faxir Urməvi Azərbaycanın qədim mədəniyyət
mərkəzi Urmiya şəhərində 1216-cı ildə anadan olmuşdur.
İbtidai təhsilini öz vətənində almış, musiqi
savadının əlifbasını və udda çalmağı da burada
öyrənmişdir.
Sonradan Ərəb Xilafətinin paytaxtına,
bütün Yaxın və Orta Şərqin elm və mədəniyyət mərkəzi
olan əfsanəvi Bağdad şəhərinə gələrək, dövrünün ən
yaxşı universitetlərindən sayılan "Müstənsəriyyə"də
təhsilini davam etdirmişdir. O, burada fəlsəfənin,
məntiqin, tibbin, riyaziyyatın, astronomiyanın və dillərin
əsasları ilə tanış olur. Musiqi sənətini öyrənməkdə
davam edən Səfiəddin xəttatlıqda da böyük uğur
qazanır. Təsadüfi deyil ki, əvvəlcə o, musiqi sahəsində
deyil, xəttat kimi şöhrət tapır və Abbasilər sülaləsinin
son nümayəndəsi xəlifə əl-Müstəsimin sarayına dəvət
olunur. Az vaxtda xəlifənin yaxın əhatəsinə daxil olan
sənətkar bir müddətdən sonra saray kitabxanasının
rəhbəri və baş xəttatı təyin olunur. Kitabların üzünü
köçürmək və kitabxana rəhbərliyi Səfiəddini musiqi
təhsilini davam etdirməkdən yayındırmır, əksinə zəngin
kitab xəzinəsində o, öz biliyini artırır, eləcə də saraydakı
qəbullar zamanı ud çalması ilə hamının rəğbətini
qazanır.
Səfiəddin özünü həm də istedadlı pedoqoq kimi
tanıtmışdı. Bütün Şərq aləmində ünlü sənətçilər kimi ad
çıxarmış bir çox musiqişünaslar onun şagirdləri
Dostları ilə paylaş: |