Dərs vəsaitinin bu hissəsi təbiət və cəmiyyətin fəlsəfəsinə həsr
Yüklə 3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üçüncüsü
artmışdır. Məsələ ordadır ki, yeni elmi-texniki nailiyyətlər artıq ətraf mühitə dəyən ən minimal ziyanı belə aradan qaldınmaq üçün olduqca vacibdir. Elmin və texnikanın inkişafı ekoloji problemin həlli yolunda xeyli irəliləyişə nail olmağa imkan vermişdir. İrəliyə doğru getmək, dünya və insanı - onun istehsal, əmək fəaliyyətini, həyat tərzini, şüurunu (o cümlədən ekoloji) dəyişdirmək - bəşəriyyət qarşısında dayanan ekoloji problemi həll etməyin perspektivləri budur. Müasir insan təbiətlə harmonik münasibəti inkişaf etdirməli, təbiətin inkişafındakı prosesləri başa düşməli, ondan ağılı istifadə etməli, təbiəti daha da zənginləşdirməlidir. Müasir bəşəriyyətin qarşısında iki əsas təhlükə dayanır: özünü nüvə
müharibəsi alovunda məhv etmək və öz mövcudluğunun təbii bazisini dağıtmaq təhlükəsi. Onlardan birincisi kifayət qədər açıq şəkildə biruzə verir və praktiki olaraq hamı tərəfindən qəbul olunmuşdur, indi hamı dərk edir ki, nüvə müharibəsində qalib gəlmək mümkün deyildir, bütün diqqət nüvə qarşıduraıasımn ləğv edilməsinə yönəldilmişdir, ikinci təhlükəyə gəldikdə isə, onun dərk olunması səviyyəsi bu təhlükənin real miqyasından xeyli aşağıdır. Bu ilk növbədə öz əksini onda tapır ki, insanlar hələ də təbiətlə qarşılıqlı münasibətini şəxsi, məhdud maraqlar üzərində qururlar, təbiət müxtəlif millətlərin, siniflərin, ictimai qrupların rəqabət meydanına çevrilmişdir. Ancaq təhlükə o dərəcədə ciddidir ki, insanlar təbiətlə olan qarşılıqlı münasibətlərinə yenidən baxmalı, burada olan
çatışmamazlıqları aradan
qaldırmalıdırlar. Nüvə təhlükəsi kimi, ekoloji təhlükə də açıq şəkildə göstərir ki, bəşəriyyətin ümumi taleyi var, hər hansı bir xalq, bir millət, bir ictimai qrup digərlərinin həyatı üzərində öz xoşbəxtliklərini qura bilməzlər. Aydındır ki, 155 fəaliyyət birliyi, qlobal beynəlxalq əməkdaşlıq insanların gələcək həyatı üçün olduqca vacibdir. Müasir dövrün tələblərindən biri də xalqlar arasında ümumi insani dəyərlərə söykənən münasibət yaratmaqdır. Ətraf mühitin qorunması naminə dövlətlər, müxtəlif ictimai təşkilatlar arasında bağlanan razılaşmalar, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların ekoloji problemlə bağlı həyata keçirdiyi tədbirlər, müasir dünyada baş verən dəyişikliklərin elmi cəhətdən araşdırılması ekoloji ziddiyyətin tənzimlənməsi sahəsində həyata keçirilən mühüm tədbirlərdəndir. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, qlobal ekoloji problemi ölkələrin və xalqların qeyri- bərabər inkişafı şəraitində həll etmək lazım gəlir. Axı bu ölkələrin və xalqların sağlam həyat şəraiti yaratmaq sahəsində imkanlar eyni deyildir, inkişaf edən ölkələrin bu problemi həll etmək üçün kifayət qədər ictimai şəraiti və vacib olan elmi-texniki imkanı yoxdur, ancaq onların kifayət qədər böyük təbii ehtiyatlan var. İnkişaf etmiş ölkələr isə yüksək iqtisadi və elmi-texniki imkana malikdir, lakin onların təbii mühiti istehsal fəaliyyətinin artması nəticəsində əlverişli olmayan vəziyyətə düşmüşdür. Deməli vahid ekoloji problemin həlli müxtəlif cür qoyulur: inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün - ekoloji baxımdan əsaslandırılan inkişaf, inkişaf etmiş ölkələr üçün isə inkişafın ekoloji əsaslara söykənərək aparılması. Bundan başqa təbii şəraitin idarə olunması yalnız onun ehtiyatlarında nizamlı istifadəni nəzərdə tutmur - əsas məqsəd adamlar üçün əlverişli sağlam həyat tərzi yaratmaqdır. Yaranmış ekoloji böhrandan çıxmaq üçün müxtəlif yollar təklif olunur. Bu yaranan vəziyyətdən çıxmaq üçün təldif olunan yollardan bəzilərinə nəzər salaq. 156 Birincisi, sənaye istehsalının ətraf mühitə vurduğu ziyanı azaltmağa imkan verən müasir texnikanın işlənib hazırlanması və onun həyatda tətbiqi. Bu texnologiya istehsal vaxtı tullantıların miqdarını xeyli azaldacaqdır - bu xüsusən metallurgiya və kimya sənayesində daha vacibdir.
(mazut) yanacaqla işləyən bütün istilik elektrik stansiyaların qaz yanacağına keçirilməsidir. Bu cür elektrik stansiyaların sayının tədricən azaldılması və alternativ enerji mənbəyindən istifadə olunan elektrik stansiyalarının işə salınması: Günəş, su külək enerjisindən istifadə olunması. Üçüncüsü, təhlükəsiz və effektli sənaye müəssisələrinin işə salınması. Dördüncüsü, müasir sənaye müəssisəiərinin ekoloji baxımdan əlverişli şəraitə uyğunlaşdırılması. Bütün bu işlər qanunverici normalarla təsdiq olunmalıdır. Lakin yalnız
istehsal texnologiyasının dəyişdirilməsi ilə ekoloji vəziyyəti düzəltmək olmaz. Bütün dövlətlərin və təşkilatların məqsədyönlü və ciddi iş görmələri tələb olunur - hər bir adamda ekoloji mədəniyyət formalaşdırılmalıdır ki, bu da yalnız ətraf mühitin çirklənməsini dərk etməklə yekunlaşmamalıdır. Bütün iqtisadiyyatın qurulmasına ekoloji yanaşma və ekoloji şüurun formalaşması sahəsində hələ görüləcək işlər çoxdur. Əgər ekoloji şüurun tərbiyəsi işinə uşaq vaxtından başlansa və ekoloji biliklərin qazanılması ilə o möhkəmləndirilsə, düzgün davranış normaları yaradılsa, onda bu sahədə xeyli uğur qazanmaq olar. Hər bir adam uşaq vaxtından özünün təbiətlə qırılmaz əlaqəsini dərk etməli, təbiətlə vəhdətdə yaşamağı öyrənməli, təbiətə öz
Yüklə 3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|