Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
təblərdə, xüsusən ali və orta ixtisas məktəblərində biliklərin qiymətləndirilməsində, qəbul imtahaniannda qeyri-obyektivlik adi hala çevrilmişdi. Tapşınqla, rüşvətlə qiymət almaq hallan geniş yayılmışdı. Buna görə də istedadlı, qabiliyyətli şəxslər ali məktəblərə, elmi müəssisələrə çox çətinliklə yol tapırdılar. Bütün bu qüsurlara baxmayaraq, Azərbaycanda geniş, çoxşaxəli, çoxpilləli təhsil şəbəkəsi mövcud idi. Onun mühüm nailiyyətləri vardı. 1990-ci ildə respublikada artıq 4534 ümumtəhsil məktəbi, 182 texniki- peşə məktəbi vardı. Bütün texniki-peşə məktəblərində 1984-cü ildən peşə ilə yanaşı, orta təhsil də verilirdi. Ümumtəhsil məktəblərində 1 milyon 409 min, texniki-peşə məktəblərində isə 96 min şagird təhsil alırdı. Müxtəlif bilik sahələri üzrə təmayüllü internat məktəblər fəaliyyət göstərirdi. Azərbaycanda milli hərbi kadrlar yetişdirilməsini və SSRİ ali hərbi məktəblərinə azərbaycanlı gənclərin daxil olmasını təmin etmək məqsədilə 1971-ci ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə C.Naxçıvanski adına respublika orta ixtisaslaşdınimış internat məktəbi təşkil olunmuşdu. Xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələri üçün orta ixtisaslı kadrlar hazırlayan məktəblərin sayı 1990-cı ildə 77-yə çatmışdı. Onlarda 60 min nəfər tələbə təhsil alırdı. 90-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan SSR- də artıq 17 ali məktəb vardı. Bu məktəblərdə 105 min tələbə oxuyurdu. Bakı Universitetində 12 min tələbə təhsil alır, onlara 1200 professor, müəllim dərs deyirdi. 70-80-ci illərdə SSRİ-nin 50-dən çox şəhərində 140 ali məktəbdə respublika üçün 6 mindən çox mütəxəssis kadr hazırlanmışdı. Ali məktəblər minlərlə ixtisaslı kadr hazırlamış, elmin müxtəlif sahələrinin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdilər. Bütün təzyiqlərə baxmayaraq, Bakı Dövlət Universiteti Azərbaycan dilinin, xalqın tarix və mədəniyyətinin qorunub saxlanılmasında, inkişaf etdirilməsində, gənclərdə milli köklərə bağlılığın möhkəmlənməsində, azadlıq ideyalarının boy atıb yayılmasında çox mühüm rol oynamışdı. 80-ci illərin axırlannda respublikada yaşı 15 və ondan yuxarı olan əhalinin hər min nəfərindən 773-ü orta, 105-i isə ali təhsilli idi. Sovet cəmiyyəti, sosialist sistemi, kommunist partiyasının, onun liderlərinin «rəhbər və istiqamətverici rolu» haqqında uydurma ehkam- lan elmi dünyagörüşü adı ilə beyinlərə yeritməyin mühüm vasitələrindən biri də məktəbdənkənar təhsil idi. Müharibədən sonra bu sahəyə rəhbərlik etmək üçün Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Mədəni-Maarif Müəssisələri İşi Üzrə Komitə, 1947-ci ildə isə Siyasi və El
mi Bilikləri yayan cəmiyyət təsis olunmuşdu. Partiya, komsomol siyasi- maarifi xeyli genişlənmişdi. Partiya kadrlan hazırlamaq üçün 1946-cı ildə Azərbaycan KP MK-nın ikiillik partiya məktəbi açılımşdı. Hər il orta hesabla partiya təhsili sisteminə 60-cı illərdə 150 min, 80-ci illərdə 280 min komsomol təhsili sisteminə isə müvafiq surətdə 140 min və 310 min nəfərdən çox adam cəlb olunurdu. 60-cı illərdən şəhər və kənd rayonlannda xalq universitetləri föaliyyət göstərirdi. 80-ci illərin axırlannda onlann sayı 550-ə çatmışdı. Müharibədən sonrakı illərdə mədəni-maarif müəssisələrinin sayı xeyli çoxalmışdı. 1945-1990-cı illərdə respublikada 4 minə qədər yeni kitabxana, 2 mindən çox klub təşkil edilmiş, 2 minə qədər kinoqurğu istifadəyə verilmişdi. 1990-cı ildə burada 4605 kütləvi kitabxana, 3680 klub və mədəniyyət evi, 2164 kinoqurğu vardı. 80-ci illərin orta- lannda Bakıda stereo-fılmlər kinoteatn fəaliyyətə başlamışdı. 1945- 1990-cı illərdə respublikada muzeylərin sayı 9 dəfə çoxalıb 125-ə çatmışdı. 1945-ci ildə Bakıda Nizami muzeyi (sonralar Azərbaycan ədəbiyyatı muzeyi), 1955-ci ildə Moskvadakı Mərkəzi Lenin muzeyinin Bakı filialı, 1959-cu ildə Xızıda C.Cabbarlının, Şuşada Ü.Hacıbəyovun ev muzeyləri, 1964-cü ildə Bakıda «Qız qalası» muzeyi, 1972-ci ildə «Azərbaycan xalçası və tətbiqi sənət muzeyi», Sergey Yeseninin xatirə muzeyi, 1975-ci ildə Bakıda Ü.Hacıbəyovun və S.Vurğunun, 1981-ci ildə Naxçıvanda H.Cavidin, 1982-ci ildə Bakıda C.Cabbarlının, Bülbülün ev muzeyləri, onlarla yeni tarix- diyarşünaslıq muzeyləri təşkil olunmuşdu. Azərbaycan tarixi muzeyinin fondlan getdikcə zənginləşir, ekspozisiyası daim təzələnirdi. 1945-ci ildə Bakıda zoologiya parkı, 70-ci illərdə Zoologiya və Arxeologiya muzeyləri (müvafiq institutların nəzdində) yaradılmışdı. İdeoloji işdə tarixi hadisələrin təhrif olunmuş təbliğindən, ədəbiyyatdan, incəsənətdən geniş istifadə edilirdi. Rəhbərlərin yubileyləri, «Oktyabr», «1 may» bayramları təntənə ilə qeyd olunurdu. 1964-cü ilin mayında Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalının 150 illiyi «xalqın tarixində ən parlaq hadisə kimi» qeyd edildi. İşğalçı XI rus ordusunun köməyi ilə Azərbaycanda dövlət çevrilişi edildiyi gün (28 aprel) inqilab günü kimi bayram olunurdu. Kommunist partiyası şüurları iflic etmək üçün ehkamçı, cəfəng şüarlardan geniş istifadə edirdi. Sov. İKP XXI qurultayı (1959-cu il) SSRl-də sosializmin tam və qəti qələbə çaldığını, l970-ci ilədək ölkədə adambaşma məhsul istehsalımn inkişaf etmiş kapitalist ölkələrində
Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|