kr
Re
uyğun qiymətini tapıb hesablanmış
Re
meyarı ilə
müqayisə etməli.
Təzyiqlər balansı.
Qazılan quyuda təzyiqlərin balans
tənliyi aşağıdakı şəkildə olur:
.
m
.
d
.
q
b
.
f
.
a
.
b
k
.
q
a
P
P
P
P
P
P
0
(12.16)
burada
0
P
qazıma nasoslarının işçi təzyiqi;
a
P
vurucu
boruda və yerüstü avadanlıq ünsürlərində təzyiq itkisi;
.
k
.
q
P
qazıma kəmərində təzyiq itkisi;
.
f
.
a
.
b
P
boruarxası fəzada
təzyiq itkisi;
b
P
balta dəliklərində təzyiq itkisi;
.
m
.
d
.
q
P
quyudibi mühərriklərdə təzyiq itkisidir.
303
Qazıma nasoslarının işçi təzyiqi
max
P
,
,
P
0
0
85
0
65
0
(12.17)
həddində saxlanılmalıdır.
Burada
max
P
0
vtulka ölçüsü və verilmiş maye ötürməsi
zamanı qazıma nasosunun maksimum (pasport) təzyiqidir.
Yerüstü avadanlıqların dövran ünsürlərində təzyiq itkisini
təcrübə üçün kifayət dəqiqliklə aşağıdakı düsturdan təyin etmək
olar
2
Q
a
P
a
a
(12.18)
Hidravlik itkilər əmsalı
a
a
cədvəl 12.3.-dən dövran
sistemindəki ayrı-ayrı ünsürlərdə itki əmsallarının cəmi kimi
tapılır.
Bu ünsürlər qazıma şlanqı dayağı, qazıma şlanqı, fırlanğıc
və işlək borudan ibarətdir.
n
i
t
,
a
a
a
a
1
.
Qazıma kəmərində təzyiq itkisi.
Pa
P
k
.
q
hamar qazıma
borularında təzyiq itkisi
b
P
, qazıma qıfıllarında təzyiq itkisi
.
q
.
q
P
və ağırlaşdırılmış qazıma borularında təzyiq itkilərinin
.
b
.
q
.
a
P
cəmi kimi təyin edilir.
.
b
.
q
.
a
.
q
.
q
b
.
k
.
q
P
P
P
P
(12.19)
304
Cədvəl 12.3
Hidravlik itkilər əmsalı
Dövranı
sisteminin
ünsürləri
Keçid kəsiyinin
diametri, d∙10
-3
m
Əmsal
4
10
t
,
a
a
m
4
Qazıma şlanqı
dayağı
114
141
168
3,35
1,07
0,40
Qazıma şlanqı
76
90
100
1,20
0,52
0,28
Fırlanğıc
75
90
103
0,90
0,44
0,29
Aparıcı boru
74
85
100
1,80
0,90
0,40
Hamar qazıma borularında və ağırlaşdırılmış qazıma
borularında təzyiq itkisi aşağıdakı düsturla təyin olunur:
2
3
0
2
8
Q
d
L
P
t
i
.
b
.
q
.
a
.
b
.
b
.
q
.
a
b
(12.20)
burada
.
b
.
q
.
a
.
b
hidravlik müqavimət əmsalı;
i
L
qazıma
kəmərinin (AQB) i-ci hissəsinin uzunluğu, m;
i
d
0
cı AQB-
nin daxili diametridir, m.
Laminar axım rejimində
305
Re
U
.
b
.
q
.
a
.
b
1
64
(12.21)
1
U
ölçüsüz əmsalını 1 əyrisindən (şəkil 12.21) Sen-
Venan meyarının uyğun qiymətini bilərək tapırlar.
Q
d
Sen
.
b
.
q
.
a
4
3
0
0
(12.22)
Turbulent rejimdə
.
b
.
q
.
a
.
b
nin qiyməti 1 əyrisindən
Reynolds meyarının qiymətindən asılı olaraq təyin olunur
(şəkil 12.5).
Yüngülləşdirilmiş qazıma boruları üçün turbulent rejimdə
λ əmsalının qiymətini şəkil 12.5-dən polad qazıma borusu üçün
tapılmış qiymətdən 0,85 bərabər qəbul etmək lazımdır.
Qıfıl (mufta) birləşmələrində təzyiq itkisi
(
a
P
) aşağıdakı
düsturdan təyin olunur.
4
0
2
2
8
1
d
Q
n
P
f
q
, (12.23)
burada
n
qazıma
kəmərinin
uzunluğu
boyu
qıfıl
birləşmələrinin sayı;
qıfıl (mufta) birləşmələrində hidravlik
müqavimət əmsalıdır.
2
2
2
0
1
2
min
d
d
, (12.24)
306
burada
min
d
qazıma borularının qalınlaşdırılmış hissəsində
qıfıl (mufta) birləşmələrinin keçid kanalının en kəsiyinin
minimal diametridir, m.
Boruarxası fəzada təzyiq itkisi (
.
f
.
a
.
b
P
)-
sabit en kəsikli
sahələrdə təzyiq itkisi
.
f
.
a
.
b
P
və yerli müqavimətlərdən yaranan
əlavə təzyiq itkisi (qıfıl birləşmələri, QKAH ünsürlərindən)
.
f
.
a
.
b
P
.
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
P
P
P
(12.25)
Boruarxası fəzada təzyiq itkisi açıq lülə və qoruyucu
kəmər endirilmiş lülənin hissələri üçün ayrılıqda hesablanır,
uzunluqları eyni diametrli keçid kanalı kimi təyin edilir.
2
3
2
2
8
d
D
d
D
Q
L
P
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
(12.26)
Qazıma məhlulunun laminar axım rejimində
.
f
.
a
.
b
(12.21) düsturundan təyin olunur.
1
U
kəmiyyətini 2 əyrisindən
Sen-Venan meyarının qiymətini boruarxası fəza üçün bilərək
tapmaq olar (şəkil 12.5).
307
Şəkil 12.5. Qazıma borularında (1) və boruarxası fəzada
(2) yüksək plastikli qazıma məlulunun laminar axım rejimində
u
1
ölçüsüz parametrinin Sen-Venan (Sen) meyarından asılılığı
Q
d
D
d
D
Sen
.
f
.
a
.
b
2
0
4
(6.27)
Qazıma məhlulunun turbulent axım rejimində
.
f
.
a
.
b
2 və
3 əyrilərindən uyğun olaraq açıq və qoruyucu kəmər buraxılmış
quyu lüləsinin hissələri üçün təyin olunur(şəkil 12.6).
Şəkil 12.6. Qazıma borularında (1), möhkəmləndirilmiş
(2) və açıq lülədə boru arxası fəzada özlü plastik qazıma
məhlulunun turbulent axım rejimində hidravliki müqavimət
əmsalının
Reynolds (
Re
) meyarından asılılığı.
Quyu lüləsi su ilə yuyulduqda
.
f
.
a
.
b
(12.21) ifadəsindən
təyin olunur, laminar axım rejimi üçün
1
1
U
, turbulent axım
rejimi üçün isə
022
0
1
,
U
. Yerli müqavimətləri dəf etmək
üçün boruarxası fəzada əlavə təzyiq itkiləri aşağıdakı ifadədən
təyin olunur:
308
2
2
2
2
2
8
d
D
Q
P
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
, (12.28)
burada
.
f
.
a
.
b
boruarxası fəzada
i
yerli müqavimət
əmsallarının cəmidir.
2
2
2
2
2
1
d
D
d
D
i
(12.29)
Laya göstərilən hidravlik təzyiq (
Pa
)
.
f
.
a
.
b
.
f
.
a
.
b
.
t
.
h
P
H
g
P
(12.30)
burada
H
quyunun şaqul üzrə dərinliyi, m;
g
sərbəstdüşmə
təcilidir, m/san
2
.
Boruarxası fəzada təzyiq itkisini təyin etmək üçün məlum
olan ifadələr borunun eksentrik yerləşməsini nəzərə almır. R.İ.
Şişenko, B.İ. Esman və N.A. Qukasov tərəfindən aparılan
araşdırmalar göstərir ki, boruarxası fəzada təzyiq itkisi bütün
hallarda borunun konsentrik yerləşməsi halındakı qiymətindən,
eksentrik yerləşməsi halında 1,9-2,7 dəfə azdır.
Quyudibi
mühərrikdə
təzyiq
düşküsü
m
P
qazıma
məhlulunun sərfinə və sıxlığına uyğun olaraq pasport
məlumatlarından təyin olunur.
1. Baltada təzyiq düşküsünün və hidromonitor baltanın
keramik borucuqlarının diametrlərinin təyini.
Qazılan quyu
dibinin effektli təmizlənməsi qazıma məhlulunun quyu dibinə
ötürülməsi
ilə
əlaqədardır:
baltanın
yuma
uzellərinin
quruluşundan, quyu dibinə ötürülən qazıma məhlulunun
sərfindən
b
Q
və baltanın keramik borucuqlarından axma
309
sürətindən
b
v
. Baltada təzyiq düşküsü aşağıdakı təzyiq balansı
tənliyini ödəməlidir:
.
m
.
d
.
q
f
.
a
.
b
k
.
q
a
b
P
P
P
P
P
P
0
(12.31)
Əgər baltada çıxış dəliklərin daxili diametrləri eyni olan
keramik borucuqlardan ibarətdirsə, onda sonuncunu aşağıdakı
ifadədən təyin etmək olar:
4
2
2
2
2
8
b
b
b
.
k
P
Q
z
d
(12.32)
burada
z
baltada borucuqların sayıdır.
Misal.
Quyuların qazılmasının hidravlik proqramının
tərtib olunmasını misalda göstərək. Quyunun qazılma məqsədi
- istismar, layihə dərinliyi 1200 m, quyu şaqulidir.
Hidromonitor baltanın diametri 215,9mm. Turbin qazıyıcısının
tipi 3TSŞ 195 TL. Qazıma sahəsində iki ədəd U8-6Ma nasosu
yerləşdirilmişdir, nasosun dolma əmsalı
85
0
,
n
. Xarici
diametri 127 mm və divarının qalınlığı
mm
9
olan qazıma
borusu. Xarici diametri 178mm, daxili diametri 80mm və
uzunluğu 100 m olan ağırlaşdırılmış qazıma borusu (AQB).
Basqı xətti avadanlığına aşağıdakı ünsürlər daxildir: diametri
0,141m olan dayaq, daxili diametri 0,090m olan qazıma şlanqı,
keçid en kəsiyinin şərti diametri 0,090m olan fırlanğıc, daxili
diametri 0,090m olan aparıcı boru, diametri 0,168m divarının
qalınlığı
mm
12
borudan hazırlanmış uzunluğu 60m olan
üfqi vurucu boru. Basqı xəttinin buraxıla bilən maksimal işçi
təzyiqi 25,0 MPa. Sıxlığı
1100
Dostları ilə paylaş: |