324
-
qoruyucu kəmərin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi üçün
karotaj.
Yan lülələrin qazılması əsasən istismar obyektinin və
qoruyucu kəmərin fəza vəziyyətini dəqiqləşdirmək üçün
giroskoplu inklinometr və karotaj cihazı endirilir.
Bu məlumatların əsasında qoruyucu kəmərdə frezerlənmə
dərinliyi seçilir və yan lülə qazılır.
Seçilmiş intervalda
boruarxası fəzada sement halqasının ölçülməsi və yoxlanılması
aparılır, əgər boruarxası sement halqası pis vəziyyətdədirsə,
onda frezerlənmədən sonra hərəkət edən genişləndirici
vasitəsilə açıq intervaldan köhnə sement halqası təmizlənir və
çıxarılır, belə halda eyni vaxtda quyu lüləsinin diametridə
genişlənir.
Şaquli
intervaldan
yan
lülə
qazılan
zaman
inhirafetdiricinin istiqamətləndirilməsi maqnit ölçənlə yerinə
yetirilirsə, onda quyu lüləsində təqribən uzunluğu 18
m olan
interval kəsilərək qoruyucu kəmərdən azad edilir. Əgər QKAH-
nin istiqamətləndirilməsi üçün giroskop kompas istifadə
olunursa onda frezerlənmə hissəsinin uzunluğu azala bilər.
Quyunun açıq lülə hissəsi möhkəm sement körpüsü ilə bağlanır
və yan lülə qazılır (şəkil 13.7).
Qoruyucu kəmərin perimetr boyunca kəsilməsinin mənfi
cəhətləri vardır; əgər yan lülənin qazılması üçün möhkəm
sement körpüsünə yüksək tələbatın qoyulmasıdır, sonra ora
daxil olmaq lazım gəlirsə onda qoruyucu kəmərin aşağı
hissəsinin yuxarı ucunun tapılması çətinliyidir. Bir çox hallarda
süxur hissəciklərinin quyudan çıxarılması şərtilə qazımanın
mexaniki sürəti məhdudlaşdırılır, üfüqi quyularda isə şlamın
qaldırılması daha çətin olur.
Qoruyucu kəmərin frezerlənməsi zamanı quyunu polimer
qazıma məhlulu ilə yumağa
daha çox üstünlük verilir, nəinki
gilli qazıma məhluluna. Borunun frezerlənməsi zamanı
karbohidrogen əsaslı qazıma məhlulu ümumiyyətlə məsləhət
325
görülmür-səbəbi yəqin yanğın baş verməsi ehtimalının
olmasıdır.
A B C Ç D
Şəkil 13.7. Qoruyucu kəmərin perimetr boyunca
frezerlənməsi.
Qoruyucu
kəmərin
bütün
perimetr
boyunca
frezerlənməsinə alternativ olan üsul, boruda pəncərənin
açılmasıdır. Bu uipstokun endirilməsini
və bir neçə etapda
pəncərənin açılmasını tələb edir (şəkil 13.8)
Uipstok lazım olan istiqam
ə
td
ə
b
ə
rkidilir v
ə
ondan sonra
birinci frezerl
ə
onu saxlayan sancaq (şpilka) k
ə
silir. Bundan
sonra qazıma k
ə
m
ə
rini fırlatmağa başlayırlar, bu zaman
frezerin b
ə
rk materialdan hazırlanmış k
ə
sici başlıqları
qoruyucu k
ə
m
ə
rin divarına daxil olur. Sonrakı etapda qoruyucu
k
ə
m
ə
rin divarına yön
ə
l
ə
n uipstokun maili müst
ə
visin
ə
sıxılan
xüsusi balta il
ə
p
ə
nc
ə
r
ə
k
ə
silir v
ə
onun arxasınca süxur
qazılır.
Konus ş
ə
killi frezerl
ə
p
ə
nc
ə
r
ə
genişl
ə
ndirilir v
ə
k
ə
narları hamarlanır. Onun üstünd
ə
AQB-nun altında bir v
ə
ya
iki ellips formasında frezer yerl
ə
şdirilir.
326
A B C Ç D E
Şəkil 13.8. Qoruyucu kəmərdə pəncərənin açılması.
Qoruyucu kəmərdə pəncərənin açılması əməliyyatı
aşağıdakı ardıcıllıqla aparılır: frezerdə inhirafetdirici qüvvə
yaradan quyudan çıxarılan inhirafetdirici tətibatın (uipstokun)
quyuya endirilməsi və istiqamətləndirilməsi (A), Uipstok lövbər
ilə təyin olunduqdan sonra onu saxlayan sancağın (şpilkanın)
kəsilməsi yerinə yetirilir və birinci frezer qoruyucu kəmərdə bir
neçə düym ölçüdə pəncərə kəsir (B).
Sonrakı frezer pəncərənin kəsilməsində əsas işi yerinə
yetirir və ellips şəkilli frezerlə birlikdə endirilir,
həmin frezer
pəncərəni genişləndirir və onun kənarlarını hamarlayır (C).
Kəmərdə pəncərə açıldıqdan sonra şaxələnən quyunu qazımağa
başlayırlar (Ç).
Uipstok yan lüləni qazıyıb qurtarmaq üçün avadanlıq və
QKAH-ni yönəltmək məqsədilə istifadə olunur (D).
Yan lülə qazılıb qurtardıqdan sonra aşağıdakı laya keçidi
təmin etmək üçün uipstoku çıxarmaq olar (E).
Qoruyucu kəmərdə pəncərə kəsilməsiylə müqayisədə
kəmərin en kəsiyi boyunca kəsilməsi bir çox üstünlüklərə
malikdir: giroskop kompasının istifadəsinin lazımlılığı aradan
327
çıxır, istismar obyektinə yaxın yerdən əyriliyi yığmaq imkanı
olur, frezerlənməni bir dəfəyə yerinə yetirmək olar. Digər
tərəfdən pəncərənin kəsilməsi zamanı məcburi inhirafı
təmin
edən uipstok istifadə olunur, ancaq uipstokun və QKAH-nin
istiqamətləndirilməsi üçün giroskop kompasının bir neçə dəfə
endirilməsi tələb olunur. Bundan başqa pəncərənin açılması
müxtəlif tip frezerlərlə yerinə yetirilməsi tələb olunur, QKAH
elementlərinin yerləşdirilməsi naminə əyriliyin yığılmasını bir
qədər yuxarıdan başlamq lazım gəlir.
Qoruyucu kəmərin kəsilməsi və ya pəncərə açılması
üsullarından hansı belə istifadə olunsa, boruarxası
süxura
çıxdıqdan sonra əlavə seçim imkanı yaranır. Orta radiuslu
ənənəvi əyriliklə qazımadan başqa, yan lülə qazılması
effektivliyini artıra bilən bir neçə üsullar vardır. Kiçik radiuslu
əyriliyə malik qazıma, elastiki borular kəmərindən istifadə
etməklə qazıma və çoxlüləli quyuların qazılması.
Dostları ilə paylaş: