Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ci IL tarixi saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir

sahəsində  yaradıcılıq göstərə bilməsinə, kollektiv və ya  təklikdə şer və  hekayə oxumaq, musiqi əsrlərini 

ifa etmək, rəqs etmək bacarığına yiyələnməsinə  gömək etməlidir. 

Yuxarıda sadalanan  vəzifələr ayrı-ayrılıqda deyil, bir-birilə qarşılıqlı əlaqədə  həyata  keçirilir. Həmin  

vəzifələr  nə  qədər  müvəffəqiyyətlə  həyata    keçirilsə,    tərbiyə  olunanlar  bir  o  qədər  saf  və  gözəl  olar. 

Məişətdə,  rəftar    və  davranışda  zövqsüzlüyə,  bayağı  təsəvvürlərə  qarşı  mübarizə  apararaq,  ətraf  aləmə 

gözəllik ünsürləri daxil  etməyə çalışar. 

Estetik  tərbiyənin  yuxarıda  qeyd  edilən  vəzifələri  bütün  təhsil  sistemində    təlim-tərbiyə 

müəssisələrində,  o  cümlədən  məktəbdənkənar  tərbiyə  müəssisələrinə,  mədəniyyət    müəssisələrində  və 

ümumiyyətlə  pedaqoji  gerçəkliyin    bütün  sahələrində    aparılan  estetik  tərbiyəyə  aid  edilir.  Mədəniyyət 

müəssisələrində estetik  tərbiyə imkanları daha genişdir. Teatr, kino, televiziya, sirk və s. bu kimi incəsənət 

müəssisələri  estetik  tərbiyə  sahəsində  daha  geniş  imkanlara  malikdir.  İncəsənətin  bu  növləri  müxtəlif 

sahələri gözəllik  ünsürlərini  özələrində  birləşdirmişlər. 

Məsələn,  teatrda  tamaşalar  zamanı  bədii  qiraət,  pantomima,  dekorasiya,  musiqi  ahənkdar  şəkildə  

birləşmişdir. Bu isə tamaşının qavranılmasında özünə  məxsus emosional, estetik hislər yaradır. Bu zaman 

aktyorlarla tamaşıçılar arasında yaranmış emosional əlaqələr estetik tərbiyənin səmərəliliyini daha da artırır, 

insanlarda estetik  münasibətlər formalaşdırır. Tamaşaçı müəyyən mənada  ruhən tamaşaya daxil olur, gedən 

hadisələrdə «iştirak edir» və ya onu öz həyatı ilə müqayisə edirlər.  

Kino,  televtziya  müxtəlif  yaşlı    tərbiyə  olunanlarda,  insanlarda    estetik    münasibətlər  

formalaşdırılmasında  daha  əhəmiyyətli  yer  tutur.  Bədii,  tarixi,  tədris  filmlərinə  baxış,  onların  sonra  

tərbiyəçi    tərəfindən    təhlili  estetik  imkanlarının  açılması,  insanların    gündəlik həyatı ilə    əlaqələndirməsi 

buna misaldır. 

Estetik  tərbiyənin  prinsipləri. 

İnsanların estetik  tərbiyəsini günün tələbləri  səviyyəsinə  qaldırmaq üçün bir sıra  prinsiplərə  əməl 

etmək lazımdır. Bunları aşağıdakı şəkildə təsnif  etmək olar. 

1.Estetik  tərbiyədə ideyalılıq təmin olunmalıdır. Estetik  tərbiyə məqsədi ilə  istifadə  edilən  material 

diqqətlə    seçilməli,  onların  ideyaca  yüksək,  bədii  cəhətcə  dəyərli  və    zəngin  olmasına  xüsusi  fikir 

verilməlidir. İnsanlar elə musiqi və təsviri incəsənət  əsərləri  ilə tanış edilməli, elə  film və pyeslər nümayiş 

etdirilməlidir ki, bu əsərlər  onlarda yüksək bədii zövq oyatmaqla bərabər nəcib əxlaqi keyfiyyət də tərbiyə  

etsin,  insanların  xoşbəxtliyi  uğrunda    mübarizə  əzmini    qüvvətləndirsin.  Bu    hər  bir    tərbiyəçinin    diqqət 

mərkəzində durmalıdır. 

 

Estetik    tərbiyə  prosesində    kiçik  uşaqlara  məzmunu  onlar  üçün  anlaşılmaz  olan  bədii  əsərlər 

oxumaq, kino və teatrlara  baxmaq, musiqi dinləmək olmaz. Çünki belə materiallar onlar üçün  anlaşılmaz 

olur, bu isə bəzən  müsbətdən çox mənfi təsir göstərir. Uşaqlar onlara mənaca aid olan əsərlərdən zövq ala 

bilər. Digər tərəfdən də, onlar  böyüklər üçün olan əsərləri qavramağa hazırlanmalıdırlar. Ona görə də uşağı 

gözəllik  aləminə  daxil  edən  ayrı-ayrı  tədbirlərdə    tədriciliyə  ciddi    əməl  olunmalıdır.  Təqdim  edilən 

incəsənət əsərləri, esietik tərbiyə vasitələri sadədən mürəkkəbə doğru  aparılmalıdır. 

 

2. Estetik  tərbiyə işində sistematikliyə  və ardıcıllığa  əməl  edilməlidir. 

 

Məlumdur ki, sistematiklik və ardıcıllıq həm təlim , həm tərbiyə prinsipidir. Ona görə də bu prinsip 

həm estetik təlim həm də estetik  tərbiyədə aktualdır. Etetik təlim zamanı öyrənənlərə estetik biliklər verilir, 

həm  də  bu    biliklər  bacarıq  və  vərdişlərə  çevrilir.  Bu  isə asandan  başlayaraq  yavaş-yavaş,  bir-birilə  bağlı 

şəkildə  biri  digərinə  istinad  edilərək  aşılanır.  Bu  estetik  təlim,  davamlı  və  sistemli  çalışmalar  vasitəsilə 

həyata  keçirilir.  Sistemli  təlim  müəssisələrində  bu  təlim    məşqələləri  dərslərdə  aparılır.  Məktəbdən  kənar 

tərbiyə  müəssisələri,  mədəniyyət  və  digər    müəssisələridə  isə  təlim  tipli  məşğələlər  vasitəsilə  (dərnəklər) 

həyata  keçirilir.  Məsələn,  şəkil  qalereyasında    rəssamlıq  dərnəkləri,  mədəniyyət  müəssisələrində  rəqs, 

musiqi məşqələri və s. misal göstərmək olar. 

Estetik  münasibətlər  həm  təlim  məşqələlərində,  həm  də    məktəbdən  müəssisələrdə  anlayışlar 

yaratmaqdan    başlayaraq  tərdiçən  estetik    baxışlar  və    görüşlər  yaratmağa  doğru  aparılır.  Təlim 

müəssisələrində  əsası  qoyulan  estetik    baxışlar  sonralar  mədəniyyət  müəssisələri  və    pedaqoji  gerçəkliyin 

digər sahələrində estetik  görüşlərə  çevrilir. Estetik  tərbiyə  fasiləsiz şəkildə  aparılır. 

3. Estetik  tərbiyə  hərtərəfli aparılmalıdır. 

Estetik  tərbiyə   insanlara  hərtərəfli təsir etməlidir.  Hər  bir  şəxs  incəsənət, təbiət,  həyat  gözəlliklərini 

dərk  etdikcə,  onu  özünün  fəaliyyətində,  rəftarında,geyimində  əks    etdirə  bilməlidir.  Estetik  tərbiyə  elə 

aparılmalıdır  ki,    tərbiyə  olunanlar  öz  davranışına,  insanlarla  ünsiyyətinə  gözəllik  elementləri  daxil  edə 

bilsinlər.  Tərbiyə  işi  elə  qurulmalıdır  ki,  yaradılan  estetik    anlayışlar  şüurlu  dərk  olunaraq  şəxsi 

münasibətlərə  çevrilsin.  Mənimsənilən  estetik  biliklər  həyati  bacarıq  və    vərdişlərə    çevrilməlidir.  Əgər  

tərbiyə  olunanda  incəsənətin  bu  və  ya  digər  sahəsinə    aid  güclü  meyl  və  ya  xüsusi  istedad    elementləri  

---