Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ci IL tarixi saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müstəqil iş üçün sual və tapşırıqlar
Ailədə və ictimai təşkilatlarda da estetik tərbiyəyə diqqət yetirmək də əhəmiyyətli yer tutur. Estetik tərbiyə insan məişətinin hər bir sahəsinə daxil olmalıdır. Böyüyən nəslin zövqünü tərbiyə edib təkmilləşdirməkdə onu əhatə edən şəraiti böyük rol oynayır. Tərbiyə olunanı əhatə edən şərait özü də gözəl olmalıdır. Y.A. Kominski qeyd edirdi ki, məktəbin özü gözləri cəlb edəcək xoş bir yerdə olmalıdır. Məktəbin foyesi və dəhlizləri məşhur şəxsiyyətlərin portretləri, tarixi hadisələrin təsviri, ornament nümunələri ilə bəzənmiş olmalıdır. Məktəbin xaricində isə kəzinti bağı olmalıdır ki, şagirdlər ağacların bitki və çiçəklərin mənzərəsindən zövq alsınlar. Böyük pedaqoqun bu sözlərindəki həqiqət indi də öz əhəmiyyətini saxlayır. Bu tələb mədəniyyət müəssisələrinə, həmçinin məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələrinə də aiddir. Yeniyetmə və gəncin xarici görkəmi, özünün zəngin daxili aləminə və nəcib hərəkətlərinə uyğun gəlməlidir. Bu nöqteyi–nəzərdən geyim insanın estetik mədəniyyəti və zövqü haqqında müəyyən təsəvvür verə bilir. Hər bir yeniyetmə və gənc təkcə danışıqda deyil, hər şeydə; danışığında, yerişində, rəftar və hərəkətlərində, başqalarına qaoşı münasibətində gözəl olmalıdır. Uşaqların estetik tərbiyəsində bütün yaş dövrlərində ailə daha çox rol oynayır. Beləki, ailənin yaşlı üzvləri, valideyinlər gəzintilər zamanı təbiətdəki gözəllikləri onlara müşahidə etdirir, bu gözəllikləri onlara dərk etdirməyə çalışırlar. Ümumiyyətlə tərbiyənin digər tərkib hissələrində olduğu kimi estetik tərbiyədə də ailə mühum, əvəzedilməz əhəmiyyətə malikdir.
1.
Estetik tərbiyə ilə bədii tərbiyənin müqayisəsi. 2.
Estetik təlim və estetik tərbiyə. 3.
Mədəniyyət müəssisələrində estetik təlim və estetik tərbiyə. FİZİKİ TƏRBİYƏ
Fiziki tərbiyə də başqa ictimai hadisələr kimi cəmiyyətin iqtisadi siyasi və mədəni inkişafı ilə əlaqədar olaraq dəyişir şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafı və formalaşmasına xidmət edir. Fiziki tərbiyə şəxsiyyətin sağlamlığının möhkəmləndirilməsi, fiziki cəhətdən düzgün inkişafının, çevikliliyinin, gümrahlığının təmin edilməsi və onlarda fiziki bacarıq tərbiyə edilməsi prosesidir. Bu isə fiziki mədəniyyətin müasir səviyyəsinə uyğun olmalı və fiziki kamilliyə gətirib çıxarmalıdır. Göründüyü kimi şəxsiyyətin hərtərəfliliyini sübüt edən dəlillərdən biri də şəxsiyyətin fiziki inkişafı, fiziki cəhətdən kamilliyə malik olmasıdır. Fiziki tərbiyənin məqsədi sağlam, fiziki cəhətdən kamil, ictimai baxımdan fəal, gümrah şəxsiyyətlər yetişdirməkdən ibarətdir. Bu məqsədə uyğun olaraq fiziki tərbiyənin qarşısında aşağıdakı vəzifələr durur: -
-
fiziki sağlamlığa və inkişafa xidmət edən bacarıq və vərdişlər formalaşdırılması; -
fiziki inkişafa dair zəruri anlayışlar formalaşdırılması. Fiziki inkişaf və fiziki tərbiyə kanar təsirlər nəticəsində orqanizmin morfoloji funksiyasının fiziki keyfiyyət və qabiliyyətlərinin dəyişməsi və formalaşması prosesidir. Fiziki kamillik isə şəxsiyətin fəaliyyətə fiziki cəhətdən hazır olması deməkdir. Yəni şəxsiyyət fiziki mədəniyyətə maksimum yiyələnir və özünü fəaliyyətə fiziki cəhətdən günün tələbləri səviyyəsində hesab edir. Demokratik fikirli pelaqoqlar idmanı şəxsiyyətin ahəngdar inkişafı üçün əsas şərt hesab etmişlər. Fiziki tərbiyə həmçinin insanları əməyə və vətənin müdafiəsinə hazırlayır. Bu isə həm sistemli təlim müəssisələrində, məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələrində, həm də mədəniyyət müəssisələri, idman kompleksləri, istehsal və digər müəssisələrdə həyəta keçirilir. Belə müəssisələrdə aparılan fiziki tərbiyə işləri insanların həm əmək qabiliyyətlərini inkişaf etdirir,həm də onlarda yeni əmək bacarıq və vərdişlərinin yaranmasına imkan yaradır. Mədəniyət və digər müəssisələrdə aparılın fiziki tərbiyə məşğələləri və tədbirləri zamanı iştirakçıların fiziki sağlamlığı təmin edilir, fiziki mədəniyyət formalaşdırılır, onlarda estetik əxlaqi görüşlər daha da cilalanır, möhkəmlənir. İnsanlarda kollektivçilik münasibətləri möhkəmlənir. Məsələn, keçirilən idman yarışlarına hazırlıq mərhələlərində və yarışların keçirilməsi prosesində kollektivçilik münasibətləri daha da inkişaf edir. Qarşıya çıxan çətinliklərin aradan qaldırılması müvəffəqiyyətin təmin edilməsi üçün kollektivin tələblərinin yerinə yetirilməsi qarşılıqlı yardım, kömək, qarşılıqlı anlaşma kimi kollektivçilik münasibətlərini daha da inkişaf etdirib möhkəmləndirilir. Yarışlar və müxtəlif fiziki tədbirlər prosesində yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq müstəqil seçim, vəziyyəti də meydana çıxır ki, bu da tərbiyə olunanlarda həm müstəqillik həm də məsuliyyət tərbiyə edir. Beləki, müstəqil hərəkət seçimi zamanı həm də bu icra ediləcək hərəkətin nəticəsi və onun ümumi işə təsiri də düşünülür. Bu vəziyyət özü həmçinin insanlarda qorxaqlığın qarşısını alır, onları cəsarətli edir. Müxtəlif müəssisələrin funksiyasından asılı olaraq fiziki tərbiyənin təşkili formaları müxtəlifdir. Sistemli təlim-tərbiyə müəssisələrində fiziki tərbiyə xüsusi dərslərdə aparılır, yəni ibtidai siniflərdə – 1-ci sinifdən başlayaraq bütün təhsil müəssisələrində idman dərslərində uşaq, yeniyetmə və gənclərə həyat üçün zəruri olan idman bacarıq və vərdişləri formalaşdırılır, fiziki inkişaf üçün zəruri biliklər verilir. Həmin dərslərdə aşılanacaq bilik, bacarıq və vərdişlər təhsil nazirliyinin təsdiq etdiyi proqram əsasında aparılır. Bu dərslərdə təhsil vəzifələri həll edilməklə yanaşı orqanizmin funksional imkanlarının artırılması da nəzərdə tutulur. İdman dərsləri vasitəsilə ƏMH kompleksinin normativləri həyata keçirilir. Fiziki tərbiyə məşğələlərinə aşağıdakı tələblər verilir. 1.
Bədən tərbiyəsi məşğələləri sağlamlaşdırıcı xarakter daşımalı, gigiyenik tələblərə cavab verməlidir. 2.Tərbiyə olunanların fiziki imkanları, hazırlığı öyrənilməli, fərdi xüsusiyyətlərinə istinad edilməlidir. 3.Məşğələlərdə idman hərəkəiləri, onların insanlarda formalaşdırılması tərbiyənin digər tərkib hissələri ilə əlaqəli şəkildə aparılmalıdır. 4.Gün rejiminin təşkili də insanların fiziki inkişafı, sağlamlığının təmini istiqamətində qurulmalıdır. 5.Bədən tərbiyəsi, məşğələləri, müəyyən idman bacarığı və ya vərdişi formalaşdırılması ilə nəticələnməlidir. Sistemli təlim müəssisələrində idman dərslərində əsası qoyulmuş fiziki tərbiyə işi sinifdən və məktəbdənkanar tərbiyə işlərinədə davam etdirilir. Bunlara misal olaraq tədris müəssisələrinədə məşqlər, əməli gimnastikalar, böyük tənəffüzlərdə təşkil olunan oyunlar, idman əyləncələri və s. göstərmək olar. Sinifdənkanar idman məşğələləri idman dərslərinin davamı olub, ümumi fiziki hazırlığın artırılmasına, idmana aid marağın inkişaf etdirilməsinə xidmət edir. Bu bütün tədris müəssisələrində idman fəaliyyəti Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|