Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin 24. 11. 2009-cu IL tarixli
Yüklə 2,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ______________Milli Kitabxana_____________
______________Milli Kitabxana_____________ 360
Eklektizm, bir sıra cərəyanların birləşdirilməsi, etik istiqamət, sinkretizm, stoisizm və s. geniş yayılmışdır. Həmin dövr mədəniyyətin sintezi kimi tarixdə əvəzsiz rol oynamışdır. Ellin mədəniyyətinin şərq mədəniyyəti ilə yaxinlaşmasi. İsgəndər öləndən sonra onun imperiyası parçalandı Makedoniyada Antiqonlar padşahlığı, Misir Ptolemeyləri çarlığı, Suriya Selevkilər çarlığı yarandı Yunanlar və makedoniyalılar şərqə axışmağa başladılar. Şərqin köhnə şəhərləri böyüdü. Nil çay deltasında e.ə. III əsrdə salınmış İsgəndəriyyə Misirin paytaxtı, dünyanın ən zəngin şəhəri oldu. Nil çayını Qırmızı dənizlə birləşdirən kanal çəkilmişdi Buradan başlanan karvan yolu İran körfəzinə, oradan da Hindistana gedirdi. İsgəndəriyyəyə Misirdən taxıl və papirus, Nubiyadan qızıl və fil sümüyü, Avropadan və Asiyadan müxtəlif mallar gətirilirdi Şəhərin qarşısındakı Faros adasında 140 m hündürlüyündə mayak tikilmişdi. Bu dünyanın yeddi möcüzəsindən biri idi. İsgəndəriyyədə dəbdəbəli padşah sarayları, gimnaziyalar, rəsədxana, kitabxana və s. var idi. Burada Musey, yəni muzaların ibadətgahı yerləşirdi. E.ə. III əsrin əvvəllərində yaradılmış musey antik dünyanın əsas elm mərkəzlərindən biri idi. Burada görkəmli alimlər (Arximed, Evklid və b.), filosoflar, şairlər işləyib yaratmışdılar. Burada olan kitabxananın fondunda 700 min kitab var idi. Alimlər demək olar ki, elmin bütün sahələrində çalışırdılar. E.ə. 47-ci ildə İsgəndəriyyə kitabxanası yanmış, sonra bərpa edilmişdi. Eramızın 391-ci ilində fanatik xristianlar kitabxananı dağıtmış, VII-VIII əsrlərdə ərəblər kitabxananı tamamilə məhv etmişdilər. Elmi əsərlər əsasən dana və quzu dərisindən düzəldilmiş perqament üzərində yazılırdı. Bu dəri Kiçik Asiyadakı Perqam şəhərində hazırlanırdı və şəhərin adı ilə adlanırdı. Beləliklə, e.ə. III-II əsrlərdə Aralıq dənizi sahillərində elm ən yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmışdı. E.ə. III əsrdə İsgəndəriyyədə məşhur alim, İsgəndəriyyə məktəbinin ilk riyaziyyatçısı Evklid (e.ə. III əsr) çalışırdı. Evklid alqoritmi, Evklid fəzası, Evklid həndəsəsi onun adı ilə bağlıdır. Arximed (e.ə. 287-212) Siciliyadan buraya işləməyə gəlmişdi. “Mənə dayaq nöqtəsi verin, yeri tərpədim”, “evrika” kəlamları onun adı ______________Milli Kitabxana_____________ 361
ilə bağlıdır. Arximed qanununu o kəşf etmişdir. Sirakuz şəhərinin müdafiəsi zamanı II Pun müharibəsində öldürülmüşdür. Sadə dori üslubu dəbdəbəli padşah saraylarını memarlıq cəhətdən təmin etmirdi. E.ə. III-II əsrlərdə yaraşıqlı Korinf sütunları geniş yayıldı İncəsənətdə insanın daxili aləmini açmaq, onu canlı göstərmək cəhdi əsas yer tuturdu. Şərq incəsənət mərkəzlərindən biri Perqam şəhəri idi. Burada Olimp allahlarının Nəhənglər üzərində qələbəsini təsvir edən 140 m uzunluğunda, 2 m hündürlüyündə relyef yaradılmışdı. Burada insan surətləri çox canlı təsvir olunmuşdur. Beləliklə, e.ə. III-II əsrlərdə yunan mədəniyyəti ilə şərq mədəniyyətinin qovuşması nəticəsində “ellin mədəniyyətin” yarandı. Bu mədəniyyətdə yunan və şərq mədəniyyətlərin ən gözəl xüsusiyyətləri öz əksini tapmışdır. Qədim Yunanıstanın görkəmli mədəniyyət xadimləri
E.ə. 525-456 Dramaturq Esxil 500-431 Heykəltəraş Fidi 484-425 “Tarixin atası” Herodot 497-406 Dramaturq Sofokl
480-406 Dramaturq Evripid
460-395 Tarixçi Fukidid
430-355 Tarixçi Ksenofont 471-399 Filosof-idealist Sokrat
460-370 Filosof-idealist Demokrit 450-388 Dramaturq Aristofan 436-337 Natiq, yazıçı-publisist İsokrat
427-347 Filosof-idealist Platon (Əflatun) 384-322 Filosof Aristotel (Ərəstun) 341-270 Filosof-materialist Epikur
384-322 Natiq Demosfen 390-315 Natiq Esxin 370-334 Heykəltəraş Praksitel 342-292 Dramaturq Menandr III
əsrin ortaları Riyaziyyatçı Evklid 282-212 Riyaziyyatçı, fizik Arximed III əsr Fizik Straton
310-230 Samoslu astronom Aristarx 275-208 Coğrafiyaşünas, astronom, riyaziyyatçı Erastofen
Təqr. 300 Təbib Herofil 200-120 Tarixçi Polibi
______________Milli Kitabxana_____________ 362
______________Milli Kitabxana_____________ 363
______________Milli Kitabxana_____________ 364
______________Milli Kitabxana_____________ 365
______________Milli Kitabxana_____________ 366
______________Milli Kitabxana_____________ 367
Yüklə 2,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|