Dərslik I hiSSƏ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 4,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
Baytarlıq təbabəti elmlən doktoru, professor, Əməkdar Elm Xadimi. Qədımov Raul Abdulla oğlu 1966-cı ildə ADAU-nun «Epizootologiya və mikrobiologiya» kaferdasmm assıstenti, 1967-cı ildə isə dosenti seçilmiş, 1970-1972-cı illərdə elmi katib. 1972-1978-cı illərdə elmi işlər üzrə prorektor vəzifələrində işləmişdir O, "Qoyunların ınfeksıon xəstəliklərinə qarşı kompleks assosiasiyalı vaksınasıyanın effektivliyinin öyrə- nilməsıfnəzəri əsaslarla)" mövzusunda elmi-tədqiqat ışını yekunlaşdıraraq 1976-cı ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib baytarlıq elimlən doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. R. Qədımov 1978-cı ildə keçmiş SSRİ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yarımda Tədris- Metodika Şurasının üzvü seçilmiş və həmin il ADAU-nun «Epızootologiya və mikrobiologiya» kafedrasının müdiri təyin edilmiş. 1990-1995-cı illərdə onun rektoru vəzifəsində çalışmışdır. Alimin işlədiyi tədqiqat əsərlərindən "Kənd təsərrüfatı heyvanlarının infeksıon xəstəliyinə qarşı müqavimətin artırılması" (1964), "Baytarlıqda toxuma biostimulyatorunun tətbiqi" (1972), "Heyvanlann ınfeksıon xəstəliklərinə qarşı immunobioloji reaktivlıyinə antibiotiklərin təsiri" (1977). "Heyvanlann immunoloji reaktivliyinə naflalanın təsiri" (1979), "Qoyunların immunobioloji reaktivliyinə selenin təsiri, «Klostridioza qarşı peyvəndləmə" (1982, 1988). "Zebu və onun hibridlərinin təbii müqavimətinin öyrənilməsi" (1983) və s. göstərmək olar. O, anaerob infeksiyalar zamanı yüksək temperaturun, rütubətli havanın immunitetə təsirim öyrənmiş və yüksək tempe- raturlu regionlarda qoyunların peyvəndlənməsının sxemini hazıdamışdır. Alimin bu sahədə yazdığı elmi əsərlər içərisində "Anaerob ınfeksıya zamanı yüksək temperaturlu, rütubətli havanm immunitetə təsın" (1979), "Qoyunlann immunobioloji reaktivliyinə temperaturun təsiri" (1982), "Ətraf şəraitdə yüksək temperaturun qanın biokimyəvi xüsusiyyətlərinə təsiri" (1987), "Ətraf mühitin yüksək temperaturunun quşlarda immunitetin formalaşmasına təsiri" və s. göstərmək olar. R. Qədimov 400-ə yaxın elmi əsərin, o cümlədən 22 dərslik və dərs vəsaitinin, xeyli metodik tövsiyələrin, monoqrafi yaların müəllifi olmuşdur. Alimin əsərləri ABŞ, Türkiyə, Almanıya, Meksika, Argentina, Fransa, Polşa və Macanstan kimi ölkələrin elmi ictimaiyyəti arasında geniş maıaq doğurmuşdur. 0.1979-cu ildə XXI Beynəlxalq Baytarlıq Konqresində iştirak etmiş, 1984- cü ildə Azərbay can Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Elmi-Texniki Şuranın, 1985-ci ildə elmi adlann venlməsi üzrə Cənubi Qafqaz Şurasının, 1987-ci ildə Ümumittiläq Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının üzvü, 1995-ci ildə Rusiya Aqrar Elm və Təhsil Akademiyasının həqiqi üzvü, akademiki seçilmişdir. Məmmədov Abbasəli Qasım oğlu (1925-1990) Biologiya elmləri doktoru, professor Abbasəli Qasım oğlu Məmmədov helmintologiya elmi sahə sində görkəmli alim olmuşdur. O, özünün elmi və elmi-praktiki əhəmiyyətli əsərləri və baytarlıq praktikasında geniş tətbiq olunan tövsiyələri, tədbirləri ilə Azərbaycanda, keçmiş SSRI-də və bır çox xarici ölkələrdə görkəmli tədqiqatçı kimi tanınmışdır. A.Məmmədov 1955-58-ci illərdə Azər.ETBI-nun aspirantı olmuş, "Camış və zebuların helmint faunasının 56
öyrənilməsinə aid" tədqiqat işləri aparmış və 1959-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetində namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə etmişdir. A.Məmmədovun tədqiqatları əsasında qaramal, camış və zebularda 92 növ helmint aşkar edilmişdir. Qaramalda tapılan 83 növün 36-sı camışlarda, 50 növün 28-i zebularda, 50 növün 23-ü Azərbaycanda ilk dəfə qeydə alınmışdır. Qaramalda tapılan 3, camışda- 24, zebuda isə 23 növ helmint keçmiş SSRİ ərazisində ilk dəfə olaraq müəyyən edilmişdir. Qaramalda aşkar edilmiş 5 növ Kooperiya azərbaycanika, Nematodirus aznivi, Setariya Assaqovi, S.Qaqarini, Trixosefalus yerşovi, camışda isə I növ Parakoperiya retri helmintləri elmdə ilk dəfə qeydə alınmışdır. A.Məmmədovun tədqiqatları əsasında qaramal 12, camış 16, zebu isə 15 növ helmint üçün yeni sahib kimi müəyyən edilmişdir. A. Məmmədov 1969-cu ildə "Azərbaycanda qaramalın, camışların və zebunun helmint faunası komplekslərinin ekoloji-coğrafi təhlili və bu heyvanların helmintozlan ilə mübarizənin gələcək perspektivləri" mövzusunda Azərbaycan Dövlət Universitetində doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. O, 1968-ci ildə balıq xəstəliklərini öyrənən şöbəyə müdir təyin edilmişdir. A.Məmmədovun təşəbbüsü ilə balıqların parazitar xəstəliklərinin, xüsusilə respublikanın balıqçılıq təsərrüfatında, zavodlarında və su hövzələrində öyrənilməsinə aid məqsədyönlü tədqiqatların aparılması təşkil edildi. Onun rəhbərliyi ilə monogenetik və dinegetik sorucu qurdlann - daktilokiroz, kirodaktioloz, postdıplamatoz, kematozlann törətdiyi - filometriozoz tıkaııbaşlı qurdlann törətdiyi xəstəliklərin törədicilərinin bioekoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi, epizootoloji vəziyyətin araşdınlmasına həsr edilmiş eksperimental və istehsalat şəraitində tədqiqat və təcrübələr apanlmışdır. Göstərilən xəstəliklərə qarşı kimyəvi preparatların işlədilməsi qaydalan öyrənilmiş, ümumi profilaktiki tədbirlər hazırlanmışdır. A.Məmmədovun laboratoriya əməkdaşlan ilə birlikdə tərtib etdiyi "Azərbaycanın balıqçılıq su hövzələrində balıqlann başlıca parazitar xəstəliklərinin yayılması, kartoqran və onlarla mübarizə üsullan" icmalannda on illik tədqiqat və təcrübələrin nəticələri verilmiş və bunlar böyük elmi və praktiki əhəmiyyət daşıyır. Sonralar o, laboratoriyada xəzdərili heyvanlann, əsas qunduzlann xəstəliklərinin öyrənilməsini təşkil etmişdir. A.Məmmədov əməkdaşları ilə birlikdə balıq və nutri xəstəliklərinin Azərbaycanda bioekoioji və epizootoloji xüsusiyyətləri və onlarla mübarizəyə aid çox dəyərli tövsiyələr hazırlamış, onlar elmi-texniki şurada təsdiq edilmiş və hazırda həmin xəstəliklərlə mübarizə işində geniş istifadə olunur.
O, respublikada helmintozlara qarşı kompleks tədbirlər planının hazırlanmasında digər alimlərlə birlikdə (S.M.Əsədov, H.H.Hacıyev, İ.Ə.Sadıxov) iştirak etmişdir. "Qaramalın fippozunun və kənd təsərrüfatı heyvanlarının paramfıtomozunun ləğv edilməsinə aid kompleks tədbirləri" Ümumittifaq xalq təsərrüfatı sərgisində bürünc medala layiq görülmüşdür. A.Məmmədov elmi-texniki şurada təsdiq edilmiş 14 işin hazırlanmasın- da və tətbiq edilməsində də iştirak etmişdir. Onun 181 elmi məqalə və digər əsərləri dərc edilmişdir. Bunlardan "Kənd təsərrüfatı heyvanlann fassiolyozu və onlarla mübarizə" (A.C.Qayıbovla birlikdə), "Camış və zebulann helmintozlan", "Azər- 57 Yüklə 4,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|