Dərslik komplekti Müəlliflər: Yaqub Mahmudlu
Yüklə 207,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səhifə 56.
- Səhifə 70.
- Səhifə 81.
- Səhifə 105 -110.
- “Avarlar qədim avar türklərinin, saxurlar isə sak türklərinin nəsilləri idilər”
- Səhifə 130.
- Səhifə 138.
- Səhifə 140 -142. “XVIII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda ictimai həyat”
- Səhifə 143.
- Səhifə 148.
- Səhifə 170-173.
- Səhifə 174.
- “Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsində son təşəbbüs”
- Səhifə 10.
7
“XVIII əsrin əvvəllərində güclü imperiyaya çevrilmiş Rusiya dövləti Osmanlı imperiyası ilə uğursuz müharibə aparmış və 1711-ci ildə ...” cümləsindən “güclü imperiyaya çevrilmiş” ifadəsinin çıxarılması məqsədəuyğundur. 1-ci abzasda Şah Sultan Hüseynin 1713-cü ildə müqavilə bağlamaq üçün Peterburqa göndərdiyi nümayəndə heyətinin fəaliyyətinin nəticəsi qeyd olunmamışdır. Bu səbəbdən fikir yarımçıq qalmışdır. Səhifə 48. Axırıncı cümlədə Şirvanda Rusiya konsulluğunun açılmasına dair qərarın verilməsi mübahisəlidir. Səhifə 52-53. Motivasiyadan “I Pyotrun “Bəyannaməsi”nin vədləri əhalinin ruslara müqavimət göstərməməsinə səbəb oldu” cümləsinin çıxarılması, I Pyotrun yürüşü dayandırma səbəbləri arasında kənar amillərlə yanaşı, yerli əhalinin müqavimətinin xüsusilə vurğulanması məqsədəuyğundur.
qəbul etməsinin vurğulanması məqsədəuyğun deyil. Səhifə 59. Axırıncı abzasda təkrarən komendantlığın yaradılmasından bəhs edilmişdir. Halbuki bu, səhifə 55-in 7-ci abzasında verilmişdir. Səhifə 63. Osmanlı və Rusiyaya qarşı baş vermiş üsyanların nəticəsi verilməmişdir. Səhifə 66. 3-cü abzasın axırında Bağdad müqaviləsinin bağlanmasından sonra torpaqların qaytarılmasından danışılır. Əslində, torpaqlar dərhal geri qaytarılmamış və müqaviləyə tam əməl olunmamışdır.
sözü ilə əvəzlənməsi məqsədəuyğundur. Həmin dövrdə xanlıq yox idi. Səhifə 70-71. Nadir şah Əfşarın dövlətinin yaranmasından bəhs olunarkən, paytaxtın hansı şəhər olması mətndə göstərilməyib. Səhifə 75. Motivasiyada qeyd olunur ki, torpağı becərməyə və orduya çağırmağa adam tapılmırdı. Orduya çağırmağa adam tapılmayan bir ölkədə Nadir xanın necə güclü ordu yarada bilməsi sual doğurur.
8
şahın imperiyasının tərkibinə daxil idisə, orada Hüseynəli xanın (1726-1758) hakimiyyətə gəldiyi və xanlığın əsasını qoyduğu tarixi şəraiti açıqlamaq lazımdır. Səhifə 105-110. Yönləndirici sualda Qarabağ xanlığının birləşdirmə siyasəti apardığından bəhs edilir, lakin paraqrafda daha çox Qarabağa edilmiş hücumlar əks olunmuşdur.
fikirdir. Nadir şah nəzarətində olan torpaqları imperiyasının tərkibində olan valilik vasitəsilə idarə etməyi məqsədəuyğun bilmişdir.
mübahisə doğuran, bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən materiallar olduğundan, 1-ci abzasda “Avarlar qədim avar türklərinin, saxurlar isə sak türklərinin nəsilləri
Səhifənin aşağısında verilmiş “Dağıstan qədim Azərbaycan Albaniya dövlətinin tərkib hissəsi idi” izahının düzəlişinə ehtiyac var. Ona görə ki, antik mənbələr də daxil olmaqla, əksər elmi ədəbiyyatda Dağıstanın cənub və mərkəz hissəsinin Qafqaz Albaniyasının tərkibinə daxil olduğu haqqında məlumat var, lakin şimal hissəsinin oraya aid olması haqqında məlumat yoxdur. Səhifə 130. Ağa Məhəmməd xan Qacarın Azərbaycanın Araz çayından cənubdakı torpaqları-cənub xanlıqlarını da tabe etməsi verilməmişdir. Səhifə 133. Bədii əsərdən Ağa Məhəmməd şah Qacarın yüksək məziyyətlərindən deyil, dəbdəbə həvəskarı olmasından (tac, qəba və s.) bəhs edən hissənin verilməsi məsləhət deyil.
təxəyyülü ilə müdaxilə etmək ehtimalı olduğundan, tarixi romanın mənbə kimi verilməsi məqsədəuyğun deyil. Şagirdlərin tarix fənninə marağını artırmaq üçün “Xacə şah” kimi tarixi romanların əlavə oxu materialı kimi təqdim edilməsi məqsədəuyğundur.
edilməsi məqsədəuyğun deyil. Səhifə 139. 1-ci abzasda maafların, kəndlilərə aid sxemdə isə elatların qoşunun əsasını təşkil etdiyi göstərilmişdir. 3-cü abzasın “Xanlıqlarda vergilərin toplanması üçün xüsusi qayda yox idi” cümləsi dəqiq deyil. Vergilər hər xanlıqda müəyyən qayda və uzun müddət 9
formalaşmış adətə əsasən yığılırdı. Məsələn, malcəhət vergisi, demək olar ki, əksər xanlıqlarda eyni cür, yəni məhsulun onda biri həcmində yığılırdı. Səhifə 140-142. “XVIII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda ictimai həyat” mövzusunda Azərbaycanın ən güclü xanlığı olan Quba xanlığının mərkəzi Quba şəhərinin adının verilməsi məqsədəuyğundur.
cümlələri arasında ziddiyyətin aradan qaldırılması məqsədəuyğundur. Səhifə 148. Mənbədə A.Yermolovun fəaliyyətinin verilməsi (XIX əsr) paraqrafın xronoloji çərçivəsindən (XVIII əsr) kənara çıxır. Səhifə 166-169. İbrahimxəlil xanın və ailə üzvlərinin ruslar tərəfindən xəyanətlə öldürülməsi verilməmişdir. Səhifə 170-173. Paraqrafda rus işğalçılarına qarşı güclü müqavimət göstərmiş Şeyxəli xan haqqında məlumat verilməmişdir. Səhifə 171. 4-cü abzasda “Bakı xanı ... xarici və daxili siyasətdən məhrum ediləcəkdi” cümləsində “daxili siyasətdən” ifadəsi artıqdır. Əksinə, daxili siyasət xana həvalə edilirdi. Səhifə 174. Motivasiyada “Gülüstan müqaviləsi Azərbaycan tarixində ən ədalətsiz və zorakı müqavilələrdən biridir. Çünki bu müqaviləyə əsasən Azərbaycan torpaqları iki işğalçı dövlət arasında bölüşdürüldü” cümlələrindən belə çıxır ki, Qacarlar dövləti Azərbaycana yaddır. Lakin səhifə 130-da doğru olaraq, Ağa Məhəmməd xan Qacarın şimala yürüşü “Azərbaycan torpaqlarının
aradan qaldırılması üçün motivasiyanın 2-ci cümləsinin “Çünki bu müqaviləyə əsasən, Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsi Rusiya tərəfindən işğal edildi” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 178. Gülüstan müqaviləsinin şərtlərindən biri kimi Dərbənd xanlığının da adı vurğulanmalıdır. Dərslik komplektinin Azərbaycan və rus dillərində olan variantları arasında bəzi uyğunsuzluqlar vardır. Altından xətt çəkilmiş səhifə nömrələnmələri dərsliyin rus dilində olan variantına aiddir.
işlənmişdir. Dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantına uyğun olaraq, “В Yüklə 207,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|