Dərsliklərindən

 
251
 
I Təhmasibin Şirvana birinci hücumunun nəticələri 
I Təhmasibin Şirvana ikinci hücumunun nəticələri 
•
 
Şirvanşahlar dövlətinin varlığına son qoyuldu 
•
 
Sonuncu Şirvanşah hökmdarı Şahrux edam edildi 
•
 
Şirvan ərazisi Səfəvilər dövlətinin əyalətinə çevrildi 
•
 
Şirvanşahların əyanların əmlakı müsadirə olundu 
•
 
Əlqas Mirzə Şirvana ilk bəylərbəyi təyin edildi 
•
 
Əlqas  Mirzənin  başçılıq  etdiy  Şirvan  qiyamı 
yatırıldı 
•
 
Əlqas Mirzə məğlub olaraq İstanbula qaçdı 
•
 
Səfəvilərin  hakimiyyəti  Şirvanda daha da gücləndi 
•
 
I  Təhmasibin  oğlu  İsmayıl  Mirzə  Şirvan  bəylərbəyi 
təyin edildi 
 
 
 
Şəkinin Səfəvilər dövlətinə birləşdirilməsi  
Şəki hakimliyinin Səfəvilər dövlətinə birləşdirilməsi də I Təhmasibin hakimiyyəti dövrünə təsadüf edir. Həsən bəyin  varisi 
Dərviş Məhəmməd xanın dövründə (1524-1551) Şəki hakimliyi ilə Səfəvilər dövləti arasındakı münasibətlər pisləşmişdir. 1538-ci 
ildə Şirvanşah Şahruxun Buğurd qalasında Şah I Təhmasib tərəfindən mühasirəyə alınması zamanı Şəki hakimi Dərviş Məhəmməd 
xan  onun  köməyinə  gəlmişdir.  Şirvanın  Səfəvilər  dövlətinin  tərkibinə  qatılmasından  sonra  Şəki  hakimi  Dərviş  Məhəmməd  xan 
Şahdan  vassal  asılılığını qəbul etdi.  Lakin, Dərviş Məhəmməd xan şaha  qarşı  mübarizədə  Əlqas Mirzəni  müdafiə  etdi və  qardaşı 
Şahnəzər  xanı  qoşunla  ona  hərbi  yardım  göndərdi.  Buna  görə  də  1548-ci  ildə  Osmanlı  sultanı  I  Süleymanın  Azərbaycandan 
çəkilməsindən sonra I Təhmasib Kiş qalasında gizlənmiş Şəki xanını cəzalandırmaq məqsədi ilə Qarabağdan Sevindik bəy Əfşarı 
2500 qorçu ilə Şəkiyə göndərdi. Sevindik bəy Əfşarıın qorşuları Şəkini talan edərək geri döndülər. 
1551-ci  ildə  isə  Şah  I  Təhmasib  Şəkinin  müstəqilliyinə  son  qoymağı  qərara  aldı.  Şah  Ərəşdə  düşərgə  salaraq  Şəki  hakimi 
Dərviş  Məhəmməd  xanın  yanına  qasid  göndərdi.  Şəki  hakiminin  Şahın  qasidini  qarşılamaması  və  onun  qərargahına  gəlməyi  rədd 
etməsi  Şah  I  Təhmasibin  Şəki  üzərinə  hücuma  balanmasına  səbəb  oldu.  Bu  zaman  şəkililər  “Kiş”  və  “Gələsən-görəsən” 
qalalarında, Qafqaz dağlarının ətəyindəki sığınacaqlarda gizləndilər və hücum edən şah qoşunlarına güclü müqavimət göstərdilər. 
Şah I Təhmasib “Gələsən-görəsən” qalasının fəthini Abdula xan Ustaclıya tapşırdı. Nəticədə top atəşi ilə “Kiş” qalasının divarları 
dağıdıldı. “Kiş” qalasının qalabəyi Mahmud bəy müqavimətin mənasız olduğunu görüb təslim olaraq qalanın açarlarını şaha təslim 
etdi.  “Kiş”  qalasının  süqutundan  xəbər  tutan  sığınacaqda  gizlənən  müdafiəçilər    də  müqaviməti  dayandırdılar.  Müqavimətin  ağır 
olduğunu görən Dərviş Məhəmməd xan isə öz dəstəsi ilə gecə ikən “Gələsən-görəsən” qalasından qaçmağa cəhd göstərdi, lakin ələ 
keçirilərək öldürüldü. Beləliklə, 1551-ci ildə Səfəvi qoşununun Şəkiyə yürüşü nəticəsində: 
•
 
Şəki uğrunda mübarizə Səfəvilərin qələbəsi  ilə başa çatdı 
•
 
Şəki vilayəti Səfəvilərin tabeliyinə keçdi 
•
 
Toy günü bəy Qacar Şəkinin ilk qızılbaş hakimi təyin edildi 
•
 
Azərbaycan torpaqlarının vahid dövlətdə birləşdirilməsi prosesi başa çatdı 
QEYD: Azərbaycan torpaqlarının vahid dövlətdə birləşdirilməsi ölkənin həm iqtisadi, həm də mədəni hayatına müsbət təsir 
etdi. 
 

---

 
252
 
 
  
 
Sultan I Süleymanın Azərbaycana ikinci 
yürüşü
 
  
1551
 
Şəkinin  Səfəvilər dövlətinə birləşdirilməsi
 
1535
 
1536
 
1537
 
1538
 
1552
 
1554
 
1554
 
Şah I Təhmasibin “Şeyx Səfi xalçası”nı 
toxutdurması
 
Şirvanda Məhəmməd Aminin başçılığı ilə 
üsyan baş verməsi
 
I Təhmasibin əmri ilə  qızılbaşların Şirvana 
birinci yürüşü
 
Buğurd qalası ətrafında döyüş. Osmanlı 
qoşununun darmadağın edilməsi
 
Sultan I Süleymanın Azərbaycana dördüncü  
yürüşü
 
Şah I Təhmasibin osmanlılara qarşı 
müdafiədən fəal hücum əməliyyatlarına 
keçməsi 
Səfəvilərin Şirvanşahlar dövlətinin 
müstəqilliyinə son qoyması
 
Qusar rayonunda Şeyx Cüneyd məqbərəsinin 
inşa edilməsi
 
Gülüstan qalası yaxınlığında döyüş
 
I Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin başa 
çatması. Amasiya sülhü
 
1538
 
1544
 
1554
 
1555
 
Osmanlı sultanı I Süleymanın  Azərbaycana 
birinci yürüşü
 
1534
 
1549
 
Əlişaban döyüşü. Abdulla xan Ustaclının 
Şirvan qiyamçılarını məğlubiyyətə uğratması
 
Təkəli əmiri Üləma bəyin Azərbaycanın 
cənubuna yürüş etməsi
 
1531
 
1548
 
Şah I Təhmasibin Qarabağdan Sevindik bəy 
Əfşarı Şəkiyə yürüşə göndərməsi
 
Şah I Təhmasibin hakimiyyətə gəlməsi
 
1524
 
1548
 
 
II Xəlilullahın oğlu  Bürhan Mirzənin 
Şirvanda Səfəvilər əleyhinə qiyam qaldırması
 
Şirvan bəylərbəyi Əlqas Mirzənin Şirvanda 
Səfəvilər əleyhinə qiyam qaldırması
 
1547
 
1555
 
Şah I Təhmasibin paytaxtı Təbrizdən 
Qəzvinə köçürməsi
 
Şirvanşahlar dövləti süqut etdi 
 
 
 
 
 
 
 
 
Səfəvilər dövlətinin paytaxtı  
Təbrizdən Qəzvinə köçürüldü 
 
 
 
 
 
 
 
Şirvanda Əlqas Mirzənin üsyanı 
baş verdi 
 
 
 
 
 
 
Səfəvilər Osmanlı ərazisinə hücum 
etdilər 
 
 
 
 
I Səfəvi-Osmanlı müharibəsi 
Amasiya sülhü ilə başa çatdı 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buğurd qalası ətrafında döyüşdə 
Osmanlı qoşunu məğlub edildi 
 
 
 
 
 
 
Osmanlıların Azərbaycanı tutmaq 
siyasəti baş tutmadı 
 
 
 
 
 
 
Mərkəzi hakimiyyət qüvvətləndi 
 
 
 
 
 
Sənətkar və tacirlərdən alınan 
tamğa vergisi ləğv olundu 
 
 
 
 
 
 
Azərbaycan torpaqları 
vahid dövlət halında 
birləşdirildi 
 
 
 
 
 
 
 
Azərbaycan I Sultan 
Süleymanın yürüşlərinə 
məruz qaldı 
 
 
 
Şəki hakimliyinə son qoyuldu 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Şah 
Təhmasibin 
hakimiyyəti  
(1524-1576) 
 
 

---