Dərsliklərindən
Yüklə 10,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tikinti vərdişlərinə yiyələnmişdi (Azıx mağarasında tikili qalığının tapılması bunu sübut edir) – Sadə incəsənətlə də məşğul olmuşdular
- Cənubi Qafqazın cənub-şərq yamacında , Qarabağ (Tağlar), Qazax (Damcılı,) Naxçıxan (Qazma)
- Qarabağ və Qazax
- Qəbilə icması nəsli qəbilə quruluşu adlanırdı c) Qəbilənin həyatında qadınlar mühüm rol oynayırdı d)
- İnsan tipləri Neandertal adam (Orta Paleolit) “Ağıllı insan” (Üst Paleolit) “Bacarıqlı insan”
5 – Tədricən ətraf mühiti dərk etmiş, ibtidai dini təsəvvürlərə malik olmuşdu – Tikinti vərdişlərinə yiyələnmişdi (Azıx mağarasında tikili qalığının tapılması bunu sübut edir) – Sadə incəsənətlə də məşğul olmuşdular Azıx mağarasından tapılmış ayı kəllələrinin üzərində müəyyən işarələr cızılması – onların totemlərə inamın və dini ayinlərin yaranmasını göstərir. Orta Paleolit dövrü Orta Paleolit dövrü – 100 min il bundan əvvəldən başlanmış, e.ə 40-cı minilliyə qədər davam etmişdir. Orta Paleolit dövrü “Mustye mədəniyyəti” dövrü adlanır (Mustye – Fransada yer adıdır. Orta Paleolit dövrünə aid əmək alətləri ilk dəfə buradan tapılmışdır). Alt Paleolit dövründə: • Azərbaycanda əhali daha geniş əraziyə yayıldı - onlar Cənubi Qafqazın cənub-şərq yamacında, Qarabağ (Tağlar), Qazax (Damcılı,) Naxçıxan (Qazma) bölgələrində məskən saldılar. Arxeoloqlar həmin ərazilərdən Otra Paleolit dövrünə aid zəngin maddi mədəniyyət nümunələri tapmışdılar • Əhali – Qafqaz maralı, mağara ayısı, boz ayı, dağ keçisi, vəhşi at və.s ovlamaqla yanaşı, həmçinin yığıcılıqla (yemtoplamaqla) məşğul olurdu • Yeni insan tipi adlanan - “Neandertal adam” meydana gəldi (Neandertal - Almaniyada yer adıdır. Buradan ibtidai insanın kəllə sümüyü tapılmışdır) • Dini təsəvvürlər inkişaf etdi, axirət dünyasına inam yarandı • Təbiət qüvvələrinə, ovsun, totemlərə inamla bağlı dini təsəvvürlər genişləndi • “Ulu icma” yavaş yavaş sıradan çıxdı və “qəbilə icması” yaranmağa başladı Orta Paleolit dövründə baş vermiş yeniliklər Azərbaycanda əhali daha geniş əraziyə yayıldı Axirət dünyasına inam yarandı, dini təsəvvürlər genişləndi Yeni insan tipi adlanan - “Neandertal adam” meydana gəldi “Ulu icma” sıradan çıxdı və “qəbilə icması” yaranmağa başladı Azıx adamı Totemlərə inam mövcud idi Tikinti vərdişlərinə yiyələnmişdilər Sadə incəsənətlə məşğul olurdular İbtidai dini təsəvvürlərə malik idilər 6 Üst Paleolit dövrü • Üst Paleolit dövrü – 40 min il bundan əvvəl başlanmış, e.ə 12-ci minilliyə qədər davam etmişdir. Üst Paleolit dövrünün maddi qalıqlarına daha çox Qarabağ və Qazax bölgələrində rast gəlinir. Üst Paleolit dövründə: • İqlim mülayimləşdi, bitki və heyvanat aləmində, həmçinin ictimai həyatda xeyli dəyişikliklər baş verdi (100 min il əvvəl başlayan soyuqlaşmanı e.ə.13-cü minillikdə istiləşmə əvəz etdi) • İnsanlar mağaralarda yaşayır və özlərini təbii təhlükələrdən qorumağa çalışırdılar • Bir sıra heyvanların, xüsusilə nəhəng maralın və mağara ayısının kökü kəsildi • İnsanlar ən çox Qafqaz maralı, ceyran, cüyür, dağkeçisi və.s ovlayırdılar • İnsanların istifadə etdikləri – qaşovlar, biz, gəzli və üçbucaq əmək alətləri geniş yayıldı • Müasir insan tipi olan “Ağıllı insan”ın (Homo Sapiyensin) yaranması prosesi başa çatdı • İnsan fiziki- əqli inkişafın yüksək mərhələsinə çatdı, nitq və təfəkkür inkişaf etdi • Əmək fəaliyyətinin artması, insanların şüurun inkişafı səsli nitqin inkişafına səbəb oldu, kinetik dil sıradan çıxdı • Qadınların cəmiyyətdə rolu xeyli artdı - anaxaqanlıq meydana gəldi • Ulu icmanı qəbilə icması əvəz etdi. Qəbilə icması özünəməxsus xüsusiyyətlə malik idi. Həmin xüsusiyyətlər aşağıdakılardır: a) Qəbilənin əsasını qan qohumu olan insanların birliyi təşkil edirdi b) Qəbilə icması nəsli qəbilə quruluşu adlanırdı c) Qəbilənin həyatında qadınlar mühüm rol oynayırdı d) Nəsli qəbilə dövründə insanlar ana xətti ilə qohumluq əsasında birləşirdilər Nəsli qəbilə icması - anaxaqanlıq (matriarxat) adlanır. Bunun belə adlandırılmasının səbəbi qadınların əsas işləri görməsi idi. Anaxaqanlığı dövründə qəbilənin həyatında qadınların mühüm rol oynadığını aşağıdakı amillər sübut edir: – Qadınların uşaqların qayğısına qalması – Qadınların giləmeyvə və bitkiləri toplaması – Qadınların odu qoruyub saxlaması – Qadınların yemək hazırlaması və.s. Üst Paleolit dövründə baş vermiş yeniliklər İnsan tipləri Neandertal adam (Orta Paleolit) “Ağıllı insan” (Üst Paleolit) “Bacarıqlı insan” (Alt Paleolit) İqlim mülayimləşdi, nəhəng maralın, mağara ayısının kökü kəsildi Nitq və təfəkkür inkişaf etdi, kinetik dil sıradan çıxdı Ağıllı insanın yaranması prosesi başa çatdı, qəbilə icması yarandı Qadınların cəmiyyətdə rolu xeyli artdı - anaxaqanlıq yarandı Yüklə 10,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|