154
gömrük mədaxil orderləri üzrə avtomatlaşdırılmış iş yerinin yaradılması məqsədilə "
Gömrük mədaxil orderi
(GMO)" proqram təminatı DGK sədrinin 009 saylı 11 mart 1998-ci il tarixli əmrinə müvafiq olaraq 1998-ci
ilin aprel ayından tətbiq olunur. Gömrük mədaxil orderləri üzrə məlumat bazası 3 mərhələdə yaradılır:
- sərhəd postlarında;
- regional gömrük idarələrində;
- Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsində.
Sərhəd gömrük məntəqələrində və bəzi hallarda regional gömrük idarələrində uyğun sənədlər əsasında
gömrük mədaxil orderləri tərtib olunur və müvafiq proqram təminatının köməyilə məlumatlar
bazaya daxil
edilir və iş gününün sonunda DGK-nə ötürülür.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsində mərkəzi məlumat bazası yaradılmışdır. Mövcud
tətbiqi proqramlar paketinin köməyilə aşağıdakı məlumatları almaq olar:
- GMO-lar üzrə olan gömrük rüsum və yığımları haqqında;
- Mənşə ölkələri, mallar və fiziki şəxslər haqqında.
Bütün dünya miqyasinda olduğu kimi Azərbaycan Respublikasında da cəmiyyətin iqtisadi və sosial
həyatının saflaşdırılmasında narkoticarət və qaçaqmalçılıqla mübarizə əsas məsələlərdən biri hesab olunur.
Gömrük orqanları həm Azərbaycan Respublikasının qanunları , həm də gömrük qaydalarının hüquq pozuntuları
faktlarının aşkar edilməsi prosesinin əsas həlqəsidir. Qaçaqmalçılıq və gömrük qaydalarının pozulması
faktlarının müəyyən edilməsi və araşdırılması sahəsində aparılan işləri yüksək səviyyəyə qaldırmaq
məqsədilə
əməliyyat-axtarış tədbirlərinin avtomatlaşdırılması istiqamətində müvafiq işlər görülmüşdür. Bu məqsədlə
"Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları tərəfindən aşkar olunmuş hüquq pozuntularının qeydiyyatı və
nəzarətinin avtomatlaşdırılması sistemi" yaradılmışdır. Sistemin funksional sxemi aşağıdakı kimidir.
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları tərəfindən aşkar olunmuş hüquq pozuntularının qeydiyatı
və nəzarətinin avtomatlaşdırılmış sistemi respublikanın gömrük orqanları tərəfindən aşkara çıxarılan hüquq
pozuntularının avtomatlaşdırılmış qeydiyatının təşkilini təmin edir. Başqa sözlə, hüquq pozuntularının
məlumat
bazası yaradılmışdır. Belə bir informasiya əsasında gömrük qaydalarının pozulması və qaçaqmalçılıqla
mübarizənin təşkili vəziyyətini göstərən riskin keçirilməsi və respublikanın regional gömrük idarələri üzrə
hesabatın alınması mümkündü (Sxem 4):
Эюмрцк орг анлары
тяряф
индян ашкар
олунан щцг уг позунтулары
ы
ны
н
г ейдиййаты
Щцг уг позунтулары
ы
ны
н
“мялумат базасы
ны
н”
йарады
лмасы
Республика эюмрцк орг анлары тяряф
индян
ашкар олунмуш щцг уг позунтулари
ф
актлары
на даир протокол вя йа актлар
эюмрцкханаларда компцтеря дахил едилир
вя шябякя васитяси иля ДЭК-ня ютцрцлцр.
Азярбайъан Республикасы
ДЭК-дя бу
мялуматлар ясасы
нда СГЛ(ОРАЪЛЕ)
истиф
адя олунмаг ла “мцштяри-сервер”
ф
ормалашды
ры
лы
р
Gюmrцk qaydalarы
nы
n pozulmasы
vя
qaчaqmalчы
lы
qla mцbarizяnin vяziyyяtinя dair
hesabatlarы
n alы
nmasы
“Риск” менеъементин апары
лмасы
Гачаг малчы
лы
г малы
-юлкя-няг лиййат нювц-
эизлятмя нювц зянъири цзря аналитик иш
Чы
хы
ш ф
ормаларына мцваф
иг олараг статистик
щесабатлары
н тяртиб олунмасы
, сахланылмасы
вя чап едилмяси
Республиканын эюмрцк орг анлары
нда ашкар
едилмиш щцг уг позунтулары
цзря тяртиб едилян
протокол вя йа актлар
Азярбайъан Республикасы
ны
н эюмрцк орг анлары
тяряф
индян ашкар олунмуш щцг уг позунтулары
ны
н
г ейдиййаты
вя нязарятинин автоматлашды
ры
лмасы
системи
Mяlumat
bazasы
SXEM 4. Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları tərəfindən
aşkar olunmuş hüquq
pozuntularının qeydiyyatı və nəzarətin avtomatlaşdırılması sistemi
155
Müvəqqəti idxal (ixrac) gömrük recimi altında yerləşdirilmiş mal və nəqliyyat vasitələri üzrə reqional
və mərkəzi məlumat bazalarının yaradılması və belə mallara elektron nəzarətin aparılması haqqında DGK
sədrinin 082 saylı 29.11.02 tarixli əmrinə əsasən 2003-cü ilin yanvar ayının 1-dən
başlayaraq respublika
ərazisinə müvəqqəti idxal olunmuş və respublika ərazisindən müvəqqəti aparılmış mallara "Müvəqqəti"
proqram təminatının köməyilə elektron nəzarət həyata keçirilir.
"Müvəqqəti" proqram təminatının tətbiq olunması nəticəsində müvəqqəti idxal kimi gətirilmiş və
sonradan sərbəst dövriyyəyə buraxılma halları, təyin olunmuş vaxt qurtardıqdan
sonra ixrac kimi geriyə
qaytarılma halları, əvvəlcədən təyin olunmuş son vaxtın mövcud qanunvericiliyin tələblərinə əməl olunmaqla
yenqidən uzadılması halları araşdırılır və operativ şəkildə elektron nəzarətin aparılması təmin olunur. Eyni
zamanda proqram təminatının köməyi ilə müvəqqəti idxal olunan mallar üçün
tətbiq olunan dövrü gömrük
rüsumlarının hesablanması mümkündür.
"Müvəqqəti" proqram təminatının texnoloci sxemi aşağıdakı kimidir.
Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin mövcud vəziyyətini əks etdirən aylıq hesabatların
hazırlanması, müxtəlif təşkilatlardan daxil olan sorğulara cavab hazırlanması və gömrük statistikasının
aparılması məqsədilə digər sorğulara cavab verilməsi üçün
"Wingomruk" proqram təminatı hazırlanmışdır
(Sxem 5):
“Мцвяггяти ” програм тяминатынын техноложи
схеми
