Dərsliyi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin «İqtisadi nəzəriyyə» Kafedraları tərəfindən Azərbaycan
Qiymat və onun əmala galmasi mexanizmi
Yüklə 7,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qiymat və onun əmala galmasi mexanizmi
- Sabit qiymətlər
- SürüşKən qiymətlər
- Mərhələli qiymətlər - əvvəlcədən müəyyən edilmiş ŞKala üzrə məhsulların ardıcıl aşağı salınan qiymətləridir.
- §4. Bazar iqtisadiyyatı va qiymətlərin dövlət tənzimlənməsi
Qiymat və onun əmala galmasi mexanizmi findən ödənilir. 2.
məhsulun göndərmə stansiyasına çatdırılması xərcləri qiymətlərə daxil edilir, qalan xərclər istehlaKçı tərəfindən ödənilir. 3.
4.
FranKO - anbar - istehlaKÇi. Bu qiymət növünün tətbiqi zamanı bütün tədavül xərcləri qiymət elementinə çevrilirlər. Fəaliyyət müddətlərinə görə qiymətlərin aşağıdaKi növləri fərqləndirilir:
- müəyyən müqavilə üzrə məhsul göndərişi müddətində dəyişmirlər.
müəyyən vaxt dövründə məhsul göndərişinin həyata Keçirildiyi qiymətlərdir. Onlar bir müqavilənin yerinə yetirilməsi müddətində bazar KonyuKturasından asılı olaraq dəyişə bilərlər.
məhsullarla ticarət sövdələşmələrində müəyyən edilir. Mövsümi qiymətlər - müəyyən vaxt dövründə fəaliyyət göstərirlər. Mərhələli qiymətlər - əvvəlcədən müəyyən edilmiş ŞKala üzrə məhsulların ardıcıl aşağı salınan qiymətləridir. Müəyyən edilməsi qaydalarına görə aşağıdaKi qiymət növləri təsnifləşdirilir: 1.
Təsbit edilən qiymətlər - dövlət tərəfindən tə’yin olunurlar. 2.
Müqavilə qiymətləri - tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilirlər. 3.
Tənzimlənən qiymətlər - dövlət tərəfindən müəyyən tə’sir göstərilməKİə tələb və təKİif nisbətləri əsasında formalaşırlar. 4.
formalaşırlar. Dövlət bu qiymətlərin dəyişilməsinə yalnız bazar KonyuKturasına tə’sir etməKİə nail ola bilər. Qiymət sisteminin mühüm tərKİb elementlərindən biri də dünya bazar qiymətləridir. Dünya bazarında xarici ticarət fəaliyyətini həyata KeçirərKən aşağıdaKi əsas qiymət növlərini fərqləndirirlər: 1.
FAS və ya FOB ixrac qiymətləri. Bu qiymətlər üzrə ixracatçı firma idxalçıya əmtəəni gəmiyə qədər nəqliyyat xərclərini daxil etməKİə FAS qiymətinə, ya da gəmiyə yÜKİəmə xərclərini daxil etməKİə FOB qiymətinə satır. 2.
idxalçı və ya ixracatçı öİKƏlərin sərhədlərinə qədər daşınması və sığorta xərclərini birləşdirir. 3.
182 Qiymətin növləri raq dövlətlərarası və ya hÖKumətlərarası ticarət müqavilələri əsasında müəyyən edilir. Onlar müvafiq göndərmə və ödəmə şərtləri ilə müəyyən Keyfiyyətli əmtəəyə həqiqi qiymət səviyyəsini ƏKS etdirir. LaKİn, KontraKt qiymətləri haqqında mə’lumatlar adətən
Kommersiya sirri olduğundan onlar haqqında mə’lumat əldə etməK çətin olur. 4.
latlarının qiymətləri. Birjada tə’yin edilən qiymətlər, Keyfiyyəti, həcmi və göndərmə müddəti vahid ŞƏK İ
salınmış şəraitdə həyata Keçirilən real KontraKtların qiymətləridir. 5.
TəKİif qiymətlərini bə’zən sorğu qiymətləri də adlandırırlar. Bu qiymətlər adətən sövdələşmə bağlanarKən aşağı salınırlar. Odur Kİ, faKtİKİ sövdələşmə qiymətləri təKİif qiymətlərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər. 6.
topdansatış qiymətləri. Onlar idxal və ya ixrac qiymətlərindən gömrÜK rüsumları və vergilərin Kəmiyyəti qədər fərqlənirlər.
Bazar iqtisadiyyatı hÖKmranlıq edən inKİşaf etmiş öİKƏlərdə azad sahibKarlıq və azad ticarət prinsipi hÖKm sürür. Bu prinsipin mahiyyəti ondan ibarətdir K İ,
hər bir şəxs (fizİKİ və ya hüquqi) qanunla qadağan edilməmiş sənət və Kommersiya fəaliyyətinin istənilən növü ilə məşğul ola bilər. Bu prinsipdən öİKənin iqtisadi həyatının daha vacib bir prinsipi doğur - əmtəə və xidmətlərin qiymətlərinin formalaşmasında azadlıq prinsipi. Mə’- lumdur Kİ, qiymətlərin əmələ gəlməsinin əsasını dəyər qanunu təşKİl edir, ancaq bundan başqa onlara daxili və xarici xaraKterli müxtəlif amillər tə’sir göstərir K İ, bunlardan biri də qiymətlərin dövlət tənzimlənməsidir. HazırKi şəraitdə qiymətlərin dövlət tənzimlənməsi ziddiyyətli məsələlərdən biridir. Bir tərəfdən dövlət orqanları daxili sosial vəziyyəti KƏSKİnləşdirən və öİKənin xarici-iqtisadi əlaqələrdə mənafeyinə mənfi tə’sir göstərən inflyasiya proseslərinin inKİşafını cilovlamağa çalışırlar, digər tərəfdən isə inhisarların mənafeyinin ifadəçisi Kİmi onların maraqlarını müdafiə edirlər. Ümumən qiymətlərin dövlət tənzimlənməsi dövlətin qanunvericilİK, inzibati və büdcə-maliyyə tədbirlərinin KÖməyi ilə qiymətlərə tə’sir etməK 183 Yüklə 7,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|