Desorbsiya. Desorbsiya Ion almashinish jarayon va qurilmalar

Aktivlangan kochmir odatda turli aralashmalar tarkibidan organiq moddalarni yutish hamda suyuqlik va gazlar (bug`lar) ni ajratish uchun keng qo’llaniladi. Aktivlangan kochmirlar har xil organiq xom ashyolar (yogO`ch, tosh kochmir, qipiq, teri, qogO`z va gochsht ishlab chiqarish qoldiqlari) ni quruq haydash va sochngra bug` yoki kimyoviy reagentlar ta`sirida qayta ishlash natijasida olinadi. Aktivlangan kochmirlarning asosiy ko’rsatkichlari ularning turlariga qarab quyidagicha chegaralarda o’zgaradi: solishtirma yuza shaklli zarrachalar (o’lchami 1-7 mm), silindrsimon zarrachalar (diametri 2-3 mm, balandligi 4-6 mm) va kukun (zarrachaning o’lchami 0,15 mm dan kichik) holatida ishlatiladi. Aktivlangan kochmirning kamchiliklariga: yonuvchanligi, mexaniq mustahkamligi yetarli emasligi kiradi.
Silikagellar (kremniy kislotasining suvsizlantirgan geli) polyar birikmalari adsorbsiya qilish uchun ishlatiladi. Bunday adsorbentlardan gaz va suyuqliklarni suvsizlantirish, organiq moddalarni gaz fazasida ajratish uchun hamda xromatografiyada foydalaniladi. Silikagellarning solishtirma yuzasi ochyilgan zichligi esa 400-800 kg/m³. Noaniq shaklli zarrachalarining o’lchami keng intervalda o’zgaradi (0,2-7mm), granula holatidagi zarrachalarning o’lchami esa 2-7 mm atrofida bo’ladi. Silikagellarning afzallik tomonlari: yonmaydi; mexaniq mustahkamligi yuqori. Kamchiliklari: solishtirma yuzasi kamroq; namlik bo’lgan paytda adsorbentning organiq moddalarga nisbatan yutish qobiliyati pasayib ketadi.
Qo‘zg‘almas adsorbent qatlamiga yutilayotgan moddaning boshlangich konsentratsiyasi u bo‘lgan oqim uzluksiz ravishda uzatilish holatini ko‘rib chiqamiz. Adsorbent qatlami orqali oqim aralashmasdan, ideal siqib chiqarish rejimida harakatlanmoqda deb faraz qipamiz. Ma’lum vaqg o‘tgandan so‘ng, adsorbent qatlamining boshlang‘ich qismi tezda to‘yinadi va adsorbtivni adsorbsiya qilishi to‘xtaydi. Natijada. kggilayotgan modda konsentratsiyasi o‘zgarmas qatlamning boshlangich qismidan o‘tib ketadi va adsorbsiya zonasi yuqoriga qarab ko‘tarilib boradi. Adsorbent qatlami balandligi bo‘yicha adsorbtivning tarqalishi ravon va adsorbsiya ko‘lami hosil bo‘ladi (5.75-rasm). Ushbu rasmda rj, t j. .. gya vaqglarda adsorbent qatlami balandligi h bo‘yicha adsorbtiv nisbiy konsentratsiyasining taqsimlanish ef i chiziqlari keltirilgan. Shuni ta’kidlash kerakki TJo‘zgarmaydi. Adsorbsiya jarayonida adsorbtiv qatlamining to‘yinish paytigacha ishlash vaqgi, adsorbsiya ko‘lamining tashkil etish davri deb nomlanadi. Adsorbentning butun qatlami bo‘yicha adsorbsiya zonasi vaqg o‘tishi bilan qatlamda adsorbtiv konsentratsiyasi ravon o‘zgaradi. Natijada, adsorbsiya ko‘lami qandaydir o‘zgarmas tezlik bilan siljiydi. Adsorbtivning "o‘tib ketishiga" to‘fi keladigan vaqgdan boshlab adsorbent qatlamining adsorbsion yoki \imoyalovchi ta’siri tamom bo‘ladi.