Dilqəm ƏHMƏd yolun yarpaqları
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Bəlkə də Qaumat-Hamato Bardiyə kömək edən kahin olmuş və Kirə düşmən kəsilən ərazidən Piranın Hamat məntəqəsindən olduğu üçün belə
hesab etdiyiniz “taquş” sözünün eyni olduğunu bildirirsiniz. Bununla da özünüz özünüzə qarşı çıxmış olursunuz. Halbuki, Əjdər Fərzəlinin kadusi sözünün dağ oğuzu (hansı ki, siz Əjdər Fərzəlinin heç bir elmi əsas göstərmədən sübut etdiyini qeyd edirsiniz. Çünki sizin güzgü konsepsiyasından xəbəriniz yoxdur. Güzgü konsepsiyası vasitəsilə (sözlərin daxilində bəzi hissələrin tərsinə yazılması) indiyədək mənası açıqlanmayan bir sıra sözlərin mənası aydınlaşıb. Buna misal olaraq “köküdey” və “zikkurat” sözlərini qeyd etmək olar. Məhz güzgü konsepsiyası nəticəsində məlum olub ki, köküdey- yedükök-yeddi göy, zikkurat-tarukkız-tanrı odu mənasındadır. “Kadus” sözündə də ikinci kəlmə “uz” xalqını, “kad” isə güzgü konsepsiyası ilə dağ anlamını verir və məhz Fərzəli bəy də buna görə bu qərara gəlib. Digər tərəfdən Tofiq Əzizovun şumer dilində olan “kad”-bərk sözü ilə, Tofiq Hacıyevin “kaslar və uzlar” izahını qəbul edə bilmədiyiniz halda (halbuki aşağı səviyyəli araşdırmaçı da bunun daha inandırıcı olması qənaətinə gələ bilər) kadusla taquşu, Kadusiya ilə Sataquşiya adlarını eyni hesab edirsiniz. Doğrudur, biz də razıyıq ki, sözlər zamanın süzgəcindən keçdikcə dəyişilir və həm də ki bu adlar bizə yunan mənbələri əsasında gəlib çatıb. Lakin sözlər bu qədər də dəyişikliyə uğramaz axı. Misal üçün mixi yazılarda Mannada bir ərazi Uşkaya adlanır və indiki dilimizdə Üçqaya şəklinə səslənir. Fəqət heç bir halda kadus sözü taquşa və nəhayətində talışa dönə bilməz, o cümlədən Kadusiya ilə Sataquşiyanın eyni olması imkansızdır. Kitabınızda olan digər bir yanlış məlumat atın əhilləşdirilməsinin və ondan ilk dəfə olaraq minik vasitəsi kimi istifadə edənlərin İran mənşəli tayfalar olduğunu güman etməyiniz və bu barədə Solmaz Qaşqaya istinadınızdır. Cənab Kəlbiyev, tez-tez müraciət etdiyiniz yunan tarixçisi Heredot Marafon döyüşünü təsvir edərkən piyada döyüşçülərin farslardan, atlı oxçuların isə saqalardan (türklərdən) təşkil olunduğunu yazır. Azərbaycanda atçılığın inkişafını sübut edən ən qədim maddi mədəniyyət nümunələri isə Cəlilabad rayonunun Üçtəpə kəndi yaxınlığındakı “Əliköməktəpə” kurqanından aşkar edilib və buradakı qalıqlar miladdan öncə V minilliyə aiddir. Hörmətli Həşim bəy, məhz bu tapıntının nəticəsidir ki, Azərbaycan tarixdə atın əhilləşdirildiyi ilk məskənlərdən hesab olunur. İrandilli tayfaların isə indiki İran adlanan əraziyə m.ö. IX-VIII əsrlərdə gəlməsi artıq qeyd- şərtsiz qəbul olunduğu halda atçılığın irandilli xalqlar tərəfindən ilk dəfə olaraq inkişaf etdiyini siz haradan çıxartdınız? Deməli, siz Azərbaycan oxucusunu o qədər savadsız hesab edirsiniz ki, bu gülünc ideyanızı tədqiqat əsəri hesab etdiyiniz kitabınızada verirsiniz. Üstəlik farsların dilindəki atla əlaqədar terminlərin çox hissəsi də türk dilindədir. Buna misal olaraq Əlişir Nəvainin farsların bir qolu olan sartlarda atçılıqla bağlı fikrini qeyd etmək olar: (sitat Firudin Cəlilovun “Azər xalqı” kitabından götürülüb): “At cinslərindən tupuçaq, arğumaq, yeke, yabu, tatu və sairəni sartlar türkcə deyirlər. Atların yaşlarına görə adların çoxu türkcədir. Yalnız bir yaş dayçanın öz adı var: kura. Qalanlarının- tay, ğonan, dunan, tulan, çırğa, lanqa və sairənin daha fəsihləri türkcə deyilir, amma çoxları bunu bilməzlər. Sartlar at yəhərinə zin desələr də, başqa ləvazimatın adını çəkəndə türk sözü işlədirlər: jibilqir, hana, tokum, yarlıq, ularçaq, ğançuğ, çılbır, quşqun, qantar, tüfək, toqa”. Digər bir yanlış fakt kitabınızın 57-ci səhifəsində yer alır: “Bəlkə də Qaumat-Hamato Bardiyə kömək edən kahin olmuş və Kirə düşmən kəsilən ərazidən Piranın Hamat məntəqəsindən olduğu üçün belə adlanmışdır. (Lerik rayonu Hamat (indiki Hamarat) kəndi)”. İlk öncə qeyd edək ki, Bağıstan mixi yazılarında və Herodotun “Tarix”ində qeyd olunan Qam Ata olayı İran-Turan ziddiyyətinin ən maraqlı mərhələlərindəndir. Bağıstan (Bisutun) qayasında Qam Atanın mağ adlandırılması həm onun milli mənsubiyyətinin, həm də ki dini statusunu əks etdirir. Abidənin fars mətnində mağın adı kimi Qaumata, elam mətnində Kamata, babil variantında Qumata kimi qeyd olunur. İlk dəfə bu adın türkcə dəqiq açılışı islamaqədərki tarixlə məşğul olan professor Firudin Ağasıoğlu Cəlilov tərəfindən Qam Ata formasında verilib. Bu izahın “Qorqud Ata kitabı”ndakı şəxs adları ilə səslənməsi (Qamğan, Qambörə) açılışın doğruluğunu sübut etmiş olur. Farsca mağın adının Qaumata şəklində yazılması isə iki cəhətdən izah edilir. Birinci yanaşmaya görə, fars dilinin qrammatik qaydalarına uyğun olaraq mətndə “U” səsi əlavə olaraq artırılıb, ikinci yanaşmaya görə isə fars şahı nifrətə layiq hesab etdiyindən mağın ismini bilərəkdən Qaumata şəklində yazdırıb ki, burada “qau” sözü “öküz” anlamına gəlir. Cənab Kəlbiyev, Herodotun “Tarix”ində “Asiyanın ədalət simvolu”, “ölümünə farslardan başqa hamının kədərləndiyi” kimi tanınan Midiyalı maq Qam Atanı da talışlara bağlamağınız sizin qeyr- səmimiliyinizdən xəbər verir. Qayıdaq kadusilərə. Kadusilər haqqında yazılan bütün mənbələrə nəzər yetirdikdə tam dəqiq şəkildə onların nəsillərinin bu gün hansı xalq olduğunu demək çox çətindir. Əgər həqiqətən kaspilər sonradan kadusilər adlanıbsa, sözsüz ki, türk mənşəli olublar. Yox əgər kaspilərlə kadusilər ayrı-ayrı xalqlardırsa, bəlkə də o zaman siz haqlısınız. Amma bunun üçün çoxlu sübutlara ehtiyacınız var. Sadəcə bir ifadədən və tarixi-coğrafi mövqedən yola çıxaraq qəti fikrə gəlmək imkansızdır. Bu baxımdan sizin tədqiqat işiniz qeyri-səmərəlidir və bunun da ən əsas səbəbi qeyri-dəqiq mənbələrdən istifadə etmənizdir. Yaxşı olardı ki, bir araşdırmaçı kimi Sovet dövrünün tədqiqat əsərlərinə və Əli Əbdöli kimi fars tarixçilərinin cızma-qaralarına müraciət etməkdənsə, çağdaş zamanımızın araşdırmaçılarının yazdıqlarını nəzər yetirmənizi məsləhət bilirik. Bunun üçün isə bütün milli duyğuları kənara atıb, həqiqəti araşdırmağa can atan bir elm xadimi kimi işə girişməlisiniz. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|