Diyabet Hemfl. Forumu 2016/1
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
D Diiyyaabbeettiikk N Nöörrooppaattii vvee BBiittkkiisseell TTeeddaavvii Yrd. Doç. Dr. Sebahat ATEfi 11 , Yrd. Doç. Dr. Hale TOSUN 22 , Suat GEZALAN 11 , Prof. Dr Nermin OLGUN 33 1Üsküdar Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi Hemflirelik Bölümü, ‹STANBUL 2Bezmialem Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi Hemflirelik Bölümü, ‹STANBUL 3Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Yüksekokulu Hemflirelik Bölümü, GAZ‹ANTEP Ö Özzeett Bu makalede, diyabetle birlikte ortaya ç›kan ve hastalar›n yaklafl›k olarak yar›s›n› et- kileyen diyabetik nöropatilerin yönetiminde bitkisel tedavilerin yeri literatür do¤rultu- sunda gözden geçirilmifltir. AAnnaahhttaarr KKeelliim meelleerr:: Diyabet, diyabetik nöropati, bitkisel tedavi AAbbssttrraacctt D Diiaabbeett››cc N Neeuurrooppaatthhyy aanndd H Heerrbbaall TTrreeaattm meenntt In this article has been reviewed herbal medicines’ effect in the management of di- abetic neuropathy that affects about half of diabetic patients according to the literature. KKeeyy w woorrddss:: Diabetes, diabetic neuropathy, herbal medicines 1. Diyabetik Nöropati Diyabetik nöropatiler (DN) diyabetle birlikte ortaya ç›kan ve diyabet hastalar›n›n yaklafl›k olarak yar›s›n› etkileyen sinir hastal›klar›d›r (Hinder et al, 2012). Diyabetik nö- ropati, klinik olarak aflikar olabildi¤i gibi subklinik olarak da seyredebilen, periferik nö- ropatiye neden olabilecek di¤er faktörlerin olmad›¤› sadece diyabetes mellitus zemi- ninde geliflen bir hastal›k olarak tan›mlan›r. Periferik sinir sisteminin somatik ve veya otonomik k›s›mlar›na ait bulgular› içerir (Sat›lm›fl, 2007; Terzi ve ark, 2004). Beden boyunca sinir liflerine zarar verebilen diyabetin bu yayg›n komplikasyonu, hiperglisemiden kaynaklanmaktad›r (Yagihashi et al, 2011). Uzun sürede hastalar›n yaklafl›k yar›s›nda nöropati geliflmektedir. Nöropati nadiren ölüme yol açar, ancak morbiditenin de en önemli nedenidir. A¤r›l› DN geliflmifl ülkelerdeki en s›k görülen nö- ropati tipidir ve nontravmatik ampütasyonlar›n %50-75'inden sorumludur. Diyabetik ayak sorunlar›n›n etyolojisindeki en önemli nedendir. Sinirleri içeren tipteki diyabetik nöropati periferal, otonomik, proksimal ve fokal nöropati olarak s›n›fland›r›labilir. Marchal De Calvi 1864’de periferik nöropatinin diyabet sonucu olabilece¤ini; 1884 de Bouchard baz› diyabetik hastalarda patellar tendon refleksinin muhtemelen nöro- patik hasara ba¤l› olarak kayboldu¤unu; Pavy (1885) a¤r› ve hiperestezi bulgular›n›n Cilt 8 • Say› 1 • Sayfa 38 • Ocak - Haziran 2016
patellar tendon refleksi kayb›yla birlikte olabilece¤ini bildir- mifltir. Daha sonra bu bilgiler zaman içinde artm›fl ve 1950’li y›llardan sonra hastal›¤›n yaratt›¤› komplikasyonlar daha iyi anlafl›l›r hale gelmifltir (Yaflar, 2009; Okur, 2010). Klinik olarak çeflitli tipte diyabetik nöropati vard›r. TTaabblloo 11:: Diyabetik nöropati s›n›fland›rmas› 1. Hiperglisemik nöropati 2. Simetrik polinöropati 1) Duyusal / otonom nöropati 2) Akut a¤r›l› diyabetik nöropati 3. Fokal ve multifokal nöropati 1) Kranial nöropati 2) Torakoabdominal nöropati 3) Fokal ekstremite nöropatisi 4) Diyabetik amyotrofi 4. Kar›fl›k formlar Diyabetik nöropatinin sübjektif semptomlar›, diyabet hastalar›nda ilk olarak ortaya ç›kan ve en yüksek insidan- sa sahip olan komplikasyonlar›ndand›r. Diyabetik nöro- patinin belirtileri etkilenen sinirlere, etkilenme fliddetine ve hastal›¤›n süresine ba¤l› olarak de¤ifliklik gösterir (Ol- gun ve Eti Aslan, 2013) Diyabetik nöropatiye a¤r›, uyufl- ma ve distress gibi duyusal semptomlar efllik eder, son- radan ortaya ç›kan hipoestezi ise alt ekstremite ampütas- yonu ve diyabetik gangrenin primer nedeni olmaktad›r. Hastal›¤›n bafllang›c›nda ellerde, ayak uçlar›nda hafif uyuflma, kar›ncalanma, yanma, üflüme gibi belirtiler var- ken daha ileri vakalarda diyabetik otonomik nöropatinin; konstipasyon, diyare, gastrik hipokinezi, bafl dönmesi (ortostatik hipotansiyon), gö¤üs a¤r›s› olmaks›z›n anjina veya miyokard efarktüsü, dizüri, erektil disfonksiyon, non-semptomatik hipoglisemi gibi hastalar›n yaflam kali- tesini etkileyen çeflitli semptomlar› ortaya ç›kmaktad›r (Ka- wano, 2014). Diyabetik nöropatinin önlenmesi ve tedavisinde kan glukoz düzeyinin kontrolü oldukça önemlidir. Tedavide, diyabetik nöropatinin geliflmesine neden olan poliolun metabolik aktivitesinin art›fl›n› önlemek için aldoz redük- taz inhibitörleri, nörolojik ve fiziksel bulgular› düzeltmek için serbest radikal oluflumunu azaltan ve bir antioksidan olan a-Lipoik asit ve insülin sal›n›m›n› art›ran inkretin hor- monlar› kullan›lmaktad›r. Optimal kan flekeri kontrolü, Diyabetik periferal nöro- patinin (DPN) oluflumu ve ilerleyiflini %60 oran›nda azaltt- t›¤› (Tkac and Bril 1998), hastalar›n tedavisinde B12 vita- mini kullan›lmas›n›n yararl› olmas›n›n yan› s›ra, fiziksel akti- vitenin de DPN’li hastalar›n glisemik kontrollerinde ve pe- riferal sinir sistem fonksiyonlar›n›n iyilefltirilmesinde etkili ol- du¤u bildirilmektedir. Günümüzde DPN’nin tedavisinde kullan›lan farmakolojik ajanlar; a¤r›n›n kontrol edilmesin- de düflük doz trisiklik, antidepresanlar, antikonvülzanlar, opioidler, tramadol topikal analjezikler ve non-steroidal antieflamatuarlard›r (Chen et al, 2011; Hao et al, 2013) . DPN’li hastalar›n yönetimde non-farmakolojik yakla- fl›mlar ve konvansiyonel olmayan tedaviler; akupunktur, elektrostimülasyon ve Geleneksel Çin T›bb› (TCM) n› içer- mektedir (Galuppo et al, 2014). Geleneksel Çin t›bb›nda bitkisel tedavi, akupunktur ve ilaç d›fl› uygulamalar binler- ce y›ld›r kullan›lmakla birlikte, DPN tedavisinde bitkisel te- davi kullan›m› oldukça yo¤undur (Hao et al, 2013). 2. Diyabetik Nöropatide Bitkisel Tedavisi Binlerce y›ld›r ve genifl çapta kullan›lmakta olan gele- neksel Çin t›bb›n›n genel yaklafl›m›, bireyi çevresi ile bir bütün olarak ele alarak etiyoloji ve semptom do¤rultu- sunda en uygun yöntemi belirlemektir. Bu kapsamda yayg›n olarak geleneksel Çin t›bb›n›n bir bilefleni olarak bitkisel tedavi kullan›lmaktad›r. Bitkisel tedavi enjeksiyon, oral ve topikal ilaçlar›n kombinasyonu ile birlikte ya da tek bafl›na da kullan›lmaktad›r (Chen et al, 2011). Özel- likle son dönemde topikal kullan›m, a¤r›s›z olmas› ve uy- gulama kolayl›¤› aç›s›ndan daha da artm›flt›r (Chen et al, 2011).
Bitkisel tedavinin DPN için terapötik potansiyele sahip oldu¤u ileri sürülmektedir (Chen et al, 2011). Baz› rando- mize kontrollü çal›flmalarda, DPN sürecinde, bitkisel teda- vi ile kan flekeri düzeyinin ve semptomlar›n azalt›labilece- ¤i, motor sinir sistemi iletisinin iyileflebilece¤i ve duyusal Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemflirelik Forumu Dergisi Cilt 8 • Say› 1 • Sayfa 39 • Ocak - Haziran 2016
Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|