Doğu karadeniz bölgesi

DİKKAT!!!

 BU DERS NOTLARININ TÜM HAKKI PROF.DR. ALİ ÖZÇAĞLAR’A AİT OLUP, BAŞKA AMAÇLARLA  

KULLANILAMAZ VE YAYINLANAMAZ. 

 

 

63 

Trabzon yöresindeki engebeli arazi yapısı tarım alanlarını sınırlamıştır. Rize-Hopa yöresine göre 

kısmen yaz kuraklığı yaşanan Trabzon yöresinde çay alanlarında azalma görülür. Tarım alanlarında fın-

dık, tütün, mısır, fasulye, patates ve çok az zeytin yetiştirilmektedir. Tarım arazisinin % 62,4'ünde bölge-

nin önemli geçim kaynağı fındık ve çay üretilmektedir. Hububat, mısır ve fasulye ekimine % 25,8, tütün 

ve  patates  üretimine  %  8,4  ve  sebze-yem  bitkileri  üretimine  %  3,4'lük  tarım  arazisi  ayrılmaktadır.  Bir 

çiftçi ailesine düşen ortalama tarım arazisi 10,5 dekardır. 

     975.137 olan yöre nüfusunun 496.183'ü köylerde yaşamaktadır. Tarım, hayvancılık, ormancı-

lık, balıkçılık ve avcılık işlerinde çalışanların sayısı ise 263.783'dür. Traktör ve benzeri araçların tarımsal 

faaliyetlerde  kullanılması,  arazi  yapısı  gereği  olarak,  pek  mümkün  değildir.  Bu  nedenle,  tarımda  emek 

yoğun bir üretim söz konusudur. Optimal ölçeklere sahip tarım işletmeleri yok denecek kadar azdır. Fın-

dık, çay, tütün ve balık ürünlerinin dışında tarımsal üretim dahili ihtiyaçlar için yapılmaktadır. Yani Trab-

zon'da tarım kesiminde bir bakıma kapalı ev ekonomisi şartları geçerlidir. 

     Trabzon yöresinde tarımsal ürün olarak ilk akla gelen fındıktır. Normal ürün dönemin-

de gerçekleştirilen yıllık ürün miktarı 55 bin tondur. Bu miktar, Türkiye fındık üretiminin % 11'ini 

teşkil  etmektedir.  Fındık  alanlarında  alternatif  ürün  yetiştirme  çalışmaları  kapsamında  236  adet 

sera yapılmış ve üreticilere teslim edilmiştir. 2003 yılı fındık rekoltesi 42.170 bin ton iken, 2004 yılı 

fındık rekoltesi 14.586 tondur. 

     İkinci önemli tarımsal ürün olarak çay, ilin Araklı, Sürmene, Of, Hayrat, Vakfıkebir ve Der-

nekpazarı ilçelerinde üretilmektedir. Bu yörelerde üretilen yıllık yaş çay miktarı 138 bin ton kadardır. 

     Trabzon'un merkez ilçe sınırları ile Akçaabat ilçesinin sahile yakın bazı köylerinde 

tütün üre-

timi

 de yapılmaktadır. Ancak bu ürüne olan talebin giderek azalması ve üretimindeki güçlükler nedeniyle 

üretim miktarı her yıl değişik miktarda olmaktadır  (2001 yılında 2.015.000 kg., 2002 yılında 1.150.000 

kg., 2003 yılında 1.100.000 kg. ve 2004 yılında 1.125.000 kg.’dir.) 

 

Kültür Dışı; 

67453; 14%

Çayır-Mera; 

111628; 24%

Ormanlık Alan; 

176055; 38%

Tarıma Elverişli 

Alan; 111264; 

24%

 

 

    Balıkçılık,  Trabzon  için  önemli  bir  gelir  kaynağı  olmakla  birlikte  Karadeniz'in  sürekli  olarak 

kirletilmesi  neticesinde,  balık  üretiminde  hissedilir  oranda  bir  düşme  görülmüştür.  Balık  türlerinin  en 

önemlisini teşkil eden hamsi üretiminde yıllar itibariyle dalgalanmalar yaşanmaktadır. Geçmiş yıllarda 50 

bin tona kadar yükselmiş olan hamsi üretiminin bazı yıllar 1.000 tona kadar gerilediği görülmüştür. Trab-

zon'da halen 1.186 tekne  sahibi balıkçılıkla iştigal etmektedir. Deniz balık avcılığına alternatif olarak iç 

sularda bugüne kadar 82 adet Alabalık İşletme Tesisi kurulmuş ve bugün itibarıyla 63 alabalık tesisi faa-

liyetini sürdürmektedir.  

      İlimizde  hayvancılık  daha  çok  süt  ve  süt  mamulleri  üretimine  yönelik  olarak  yapılmaktadır. 

Daha çok büyükbaş hayvan beslenebilmektedir. Yıldan yıla yerli kara sığırdan melez ve saf inek tercihine 

---

 

64 

doğru hızlı bir istek gözlenmektedir. Toplam büyükbaş hayvan sayısı 130.805, küçükbaş hayvan sayısı ise 

94.459'dur.  

SANAYİ  

  Trabzon Ilinin ekonomik üretim sahalari olarak dokumacılık, balıkçılık, mobilyacılık, yorgancı-

lık, kuyumculuk, bakircılık, kantarcılık gibi küçük sanatlar ile un-kepek-makarna,  süt ürünleri, hazır gi-

yim, mefruşat, ayakkabı, kereste, beton direk, lastik ve plastik ürünler, PVC boru, metal işlemeciliği, ba-

lık yağı, cam, çay, çimento, tıbbi malzeme (cerrahi iplik=katküt), ve fındık, tütün işleme sanayi gösterile-

bilir. Balıkyağı fabrikasında ilkel koşullarda yunus balıklarından üretilen yağın tamamı ihraç edilmekte-

dir. İl hudutlari içinde üretilen fındığın tamami merkezdeki findık fabrikasında kırılarak iç fındık haline 

getirilir. Makarna ve sabun fabrikası ilkel şartlarda çalıştığı için üretim maliyeti oldukça yükselmektedir. 

  Bağımsız Devletler Topluluğu piyasalarina en yakın yer konumundaki Trabzon’da, bu piyasala-

rın  ihtiyaçlarina  yönelik  üretim  yapilmasi  yolunda  adımlar  atılmaktadır.  Kuruluşu  tamamlanan  Trabzon 

Organize Sanayi Bölgesi yaninda, yeni sanayi bölgelerinin kurulmasi yolunda talepler bulunmaktadir. 

   Ekonomik etkinlikler içinde turizmin agirlikli bir yeri vardir. Daha önce çesitli tarihsel mekan-

lari ve Doğu Anadolu'ya geçiş noktasi olmasi nedeniyle Batılı turistleri ağırlayan Trabzon, sınır kapıları-

nın açılması ve BDT'nin oluşmasıyla yepyeni bir turizm hareketi; "bavul turizmi" ya da "ticaret turizmi" 

ile karşı karşıya kalmıştır. 

TRABZON SERBEST  BÖLGESİ 

     Trabzon Serbest Bölgesi 38.000 m

2

 kamu arazisi üzerine Yap İşlet Devret modeline göre Ser-

best  Bölgeler Kanunu’nun  2’inci  maddesi  gereğince  Bakanlar Kurulu’nun  06.04.1991  tarih  ve  91/1693 

sayılı kararı ile kurulmuş ve ilk ticari faaliyetine  03.07.1992 tarihinde başlanmıştır. Trabzon Serbest Böl-

ge Kurucu İşleticisi şirket (TRANSBAŞ) sermayesinin,  % 4 hissesi Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel 

Müdürlüğüne  ait  olup,  %  96’sı  yabancı  sermayeye  aittir.  Serbest  Bölgede  7’si  yabancı  8’i  yerli  olmak 

üzere 15 firma ticari faaliyet yapmakta  ve bu firmalarda toplam 60 kişi istihdam edilmektedir. Trabzon 

Serbest Bölgesi  ilk ticari faaliyete başladığı günden bugüne kadar toplam 674 milyon Dolar ticaret hac-

mine  ulaşılmıştır.  2004  yılı  sonu itibariyle ticaret  hacmi  de 15,316  milyon  Dolar’dır.  2004  yılı  Haziran 

ayı  sonu itibariyle Trabzon Serbest Bölgesinde işlem gören ürünlerin % 16’sını tarım ürünleri (bitkisel 

ürünler),  % 84’ünü de Sanayi ürünleri (İşlenmiş petrol ürünleri) almıştır. Trabzon Serbest Bölgesinden 

yapılan işlemlerden (Yurtdışından giriş ve Türkiye’ye çıkışlarda) % 0,5 oranında fon tahsil edilerek Tür-

kiye ekonomisine büyük katkıda bulunulmaktadır. 

Kaplıca ve içmeleri: 

Ayazma  İçmesi  ve  Madensuyu:  Akçaabat  Ilçesi  sinirlari  içerisinde  Karadag  Yaylası'ndadır. 

Dünyada en az madeni bulunan, gazlı bir sudur. CO2 gazı fazladır. Doğal bir sofra suyudur. Mide rahat-

sızlıklarında şifa verir. Su sıcaklığı 6 derecedir. Ekşisu: Trabzon yakınındadır. Sülfatlı, klorürlü, bikarbo-

nat ve magnezyum bileşimlerinden oluşur. Serbest CO2'de bulunduğu için içimi hoş bir sudur. Madensu-

yu olarak değerlendirilir. Mide ve  bağırsak rahatsızlıklarına yararlı olup 14 derecedir. Kisarna Maden-

suyu: Il merkezine 7 km.  uzaklıkta, Kisarna Köyü'ndedir. Bizans döneminden beri bilinmektedir. Ülke-

mizin ünlü bir maden suyudur. CO2 ‘ce zengindir. Silis oranı da yüksektir. Bulunduğu yer denizden 80 

m. yüksektedir. Su sıcaklığı 15 derecedir. Mide, sindirim yollari ve böbrek hastaliklarinda çok faydalidir. 

Kaynak çevresinde dinlenme tesisleri bulunur. Şişelenerek pazarlanır. 

Doğal ve Tarihi Güzellikler 

UZUNGÖL 

Trabzon’a 99 Km. ve Çaykara ilçesine 19 Km. uzaklıkta, deniz seviyesinden 1090 m.Yükseklikte 

bulunan Uzungöl, dik yamaçları ve muhteşem orman örtüsü ile Alplerin güzelliğini geride bırakmaktadır. 

Vadinin ortasında bulunan ve yamaçlardan düşen kayaların Haldizen deresinin önünü kapatmasıyla oluş-

muş göl “Uzungöl” olarak bilinir ve çevreye aynı ad verilmiştir. Özellikle yakınındaki “şerah” köyünün 

yöreye uygun tarzda yapılmış eski ahşap evler, doğanın güzelliğini tamamlar. Yerli ve yabancı turistlerin 

büyük ilgisini çeken Uzungöl, sahip olduğu turistik potansiyeli bakımından çok zengindir. Çevrede trek-

king, kuş gözlem, botanik amaçlı turların yanı sıra daha yükseklerdeki dağların arasındaki göllere veya 

yakınlarındaki Şekersu, Demirkapı, Yaylaönü gibi diğer yaylalara geziler düzenleme olanağı vardır. Ya-

ban  hayatı  bakımından  Uzungöl  çevresindeki  dağlarda  ayı,  kurt,  yaban  keçisi,  tilki,  Kafkas  dağ  horozu 

gibi hayvan türleri barınmaktadır. Trabzon’a 99 Km. ve Çaykara ilçesine 19 Km. uzaklıkta, deniz seviye-

---