Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi
Yüklə 119 Kb. Pdf görüntüsü
|
80 Dyer ve diğerleri (1990), 229 DS’lu çocuk üzerinde yaptıkları kapsamlı çalışmada; hipotoninin, kas ve eklemlerdeki sensori yapılardan gelen proprioseptif geri bildirim üzerinde yıkıcı etkileri olduğunu iddia etmişlerdir. Propriosepsiyon, müsküloskeletal sistemden (kaslar, tendonlar, kapsüller, bağlar, eklemler) kaynaklanan bilgidir ve bununla bilinçli bir postür ve hareket imajı oluşturulur; böylece kontrol edilir (Bernards&Bouman, 1976). Bu nedenle, DS’lu çocuklardaki hipotoni, postür ve hareketle ilgili bilgiyi etkileyebilir; ko-kontraksiyon ve postüral reaksiyonların uygunluğu üzerinde negatif etkileri olabilir. DS’lu 30 çocuğu engelli olmayan çocuklarla karşılaştırmaya dayanan çalışmada, Parker ve James (1985) DS’lu çocuk grubunda, ortalama olarak daha fazla eklem mobilitesi olduğunu; hem çalışma grubu hem de kontrol grubunun artan yaşla birlikte mobilitesinin azaldığını göstermişlerdir. Her iki grupta da, eklemlerdeki dokunun olgunlaşmasındaki biyolojik süreçte esaslı bir farklılık olmadığı sonucuna varmışlardır. Ancak, paternde değişiklik vardır. Engelli olmayan çocuklar artan yaşla birlikte mobilitede tutarlı bir düşüş gösterirken, DS’lu çocuklar özellikle 5 ila 10 yaşları arasında daha fazla düşüş göstermişlerdir. Parker ve James bunu (1985) tonusun azalmasına bağlarlar. Livingstone ve Hirst (1986) DS’lu çocukların sıklıkla bir ya da daha fazla hipermobil ekleme sahip olduğunu rapor etmişlerdir ama eklemlerin gevşekliği ile ilgili kapsayıcı bir soru bulunmamaktadır. Parker ve James gibi (1985), onlar da, müsküler hipotoni ile bir ilişki olmasının daha muhtemel olduğunu düşünmüşlerdir. Artmış eklem mobilitesi postüral kontrole negatif anlamda katkıda bulunabilir. Ko-kontraksiyonun yetersizliği ile birlikte, bu eklemlerin stabilitesini etkileyebilir. Eklem algılayıcılarından gelen proprioseptif bilginin etkilenmesi olasıdır. Bununla birlikte postür ve haraket kaydını etkilemesi de mümkündür. Literatür, DS’lu çocukların motor problemlerine yönelik kapsamlı araştırmalar göstermektedir. Engelbert&Lauteslager (2000) DS’lu çocukların bozukluğa özgü motor gelişim profilleri olduğu sonucuna varmışlardır. Motor becerileri göreceli olarak yavaş gelişmekte ve motor beceri aşamalarını kazanmakta da geç kalmaktadırlar (Cunningham, 1982). Ancak, motor bozukluğun 4.3.4 Hipotoni, eklem hareketliliği ve propriosepsiyon 4.3.5 Sentez 81 zihinsel olandan göreceli olarak daha büyük olduğu ortaya çıkmaktadır (Carr, 1970). Engelsiz çocuklarla karşılaştırıldıklarında, motor becerilerin elde edilmesi sırasında da farklılık saptanmıştır (Dyer ve diğerleri, 1990). Başka şekilde zihinsel özrü olan insanlarla karşılaştırıldıklarında spesifik motor problemleri vardır (Connolly&Michael,1986). Sonuç olarak engelsiz çocuklarda gözlenmeyen, spesifik postüral ve hareket paternleri tanımlanmaktadır. (Lauteslager, 1995). Literatür, DS’lu çocukların motor davranışlarının gelişiminde meydana gelen iki ana problem olduğunu gösterir. Bir tarafta yer çekiminin kuvvetine karşı postür geliştirme ve adapte etmede ortaya çıkan problemler; diğer tarafta ise hareketin kalitatif öğelerinin gelişiminin eksikliği vardır. Buna örnek olarak denge, rotasyon, lateral fleksiyon ve ekstansiyon gibi gövde kontrolünün şekilleri verilebilir. Motor problemler, “postüral kontrol sistemindeki bozukluklar” olarak tanımlanabilir. Postüral kontrolün denetimi vücudun, motor davranış sırasındaki postürünü korumasına ve adapte etmesine izin veren, kendi işlemlerinin koordinasyonu olarak tanımlanabilir. Her bir çocuğun azalmış postüral tonusu bulunur. Bunun sonucunda da ko-kontraksiyonların ve denge reaksiyonlarının yeterliliği negatif şekilde etkilenir. Bunlar da postür ve hareket üzerinde kusurlu proprioseptif geri besleme ve artmış eklem mobilitesiyle bağlantılıdır. Birincil - azalmış postüral tonus İkincil - ko-kontraksiyonların yetersizliği - denge reaksiyonlarının yetersizliği - azalmış propriyosepsiyon - eklemlerde atmış mobilite Sonuçları - postür ve hareket pozisyonlarını temin etme ve korumada problemler - motor becerinin kalitatif şekillerinin gelişiminde yetersizlik - yetersiz uygun motor beceri Tablo 4.2. Postüral kontrol sisteminde bozukluklar. Bu, koşullu biçimde tüm reaksiyonların temelind nöroanatomik ve nörofizyolojik sistemlerle kombinasyon içindedir. Motor wproblemlerin gelişimsel bir perspektife yerleştirilmesi gerekir. Tek bir motor evrede görülen problemler tek başlarına durmazlar ama 82 bir önceki evrelerde gelişirler ve motor gelişimin ileri evrelerinde de sonuçları olur. Bu bağlamda, postür ve hareketin stabilize edilmesinde meydana gelen problemler; statik ve simetrik motor beceriye, telafi hareketlerine ve böylece gövde rotasyonu ve denge gibi kalitatif motor öğelerin bozuk gelişimine yol açar. Örneğin yüzüstü pozisyondaki ekstansiyon gelişiminin yokluğu, gövde ve kalçaların oturma ve ayakta durma pozisyonlarındaki ekstansiyon becerisini etkileyecektir. DS’lu çocuğun postüral kontrolü zaman içinde arttığından, postür kontrolü becerisi de artar. Ancak postür kontrol becerisi, başlangıçta yeterli bir postür meydana getirip onu stabilize etmesi için yeterli değildir. Ama, çocuk belli motor becerilerin gelişimi için hazırdır ve şimdilik motor becerilerine, elverişli telafi mekanizmalarını entegre eder. Bu motor gelişim büyük ölçüde DS’lu çocuklara özgü bir yapıya sahiptir. Örneğin karakteristik özelliklerinden biri de, DS’lu çocuğun motor davranışın rotasında kullandığı postüral destektir. Örnek vermek gerekirse; oturuş sırasında gövdenin postürü ellerle desteklenir, ve emekleme sırasında çocuk bacaklarını kaldırmak yerine yerde kaydırır. Asimetrik motor aktiviteler simetrik motor davranış gerektirdiğinden, daha yeterli postüral kontrol sistemi gerektirir. DS’lu çocuklar postüral kontroldeki bozukluklarını simetrik motor aktivitelerle telafi ederler. Tanımlamak gerekirse; denge reaksiyonları asimetrik hareketler gerektirir (lateral gövde fleksiyonu ve gövdenin rotasyonu). DS’lu çocuğun denge tepkileri yetersizdir ve uygun olmayan şekilde gelişir. Çocuk, bunu postürü destekleyen yüzeyi genişleterek ve bu genişletilmiş alanda hareket ederek telafi eder. Örneğin, bacakları iyice açılmış şekilde oturur ve gövdeyi bu genişletilmiş destekleme yüzeyinin dışına hareket ettirmez. Bunun motor davranışın dinamikleri üzerinde negatif etkileri vardır. Hareket edebilme yeteneği ve hareketin çeşitliliği, yeterli postüral kontrol gerektirir. DS’lu çocuğun postüral kontrol seviyesi yetersizdir. Motor davranışı statik ve tekdüze şekilde gelişir. Yüklə 119 Kb. Dostları ilə paylaş:
|