FRANSUAZA SAQAN
30
poz duqdan bəri özümü daha özü
nə inam lı hiss edirdim;
içim də qəribə bir hiss oyan mış dı; daha özüm haqda əldən
düş müş biri kimi fi kir ləşmirdim; daha doğrusu, «Leysan»ın
uğu runu dad dıq dan bəri «özümü təmin etmək üçün qa-
za na bil mə rəm» kompleksindən, demək olar, azad ol muş-
dum. Əlbəttə, bu uğur, ola bilsin ki, təsadüf idi, am
ma
ha mı bunun əksini iddia edirdi. Bəzi mu si qi çi lər mə nim si-
mam da gələcəyin bəstəkarını gö rür dü lər. Və mən Lo ran sa
layiq li bir cavab verməyə ça lış dım:
– Amma… əzizim, onlar mənim həmkarlarımdır və
mən, doğrudan da, onlarla birlikdə darıxmırdım.
O, mənə ötəri nəzər saldı, sonra hönkürməyə baş la-
dı. Heyrət içində onu qucaqladım; əvvəla, nadir hal lar da
Lo ran sı ağlayan görərdin, ikincisi, heç vaxt onun göz yaş-
la rı nın səbəbi olmamışdım və düzünü de səm, bu, bir az
xo şu ma da gəlirdi. Üzrxahlıq dolu söz lər mızıldaya-mı zıl-
da ya Loransı şəfqətlə özümə sıx dım: «Mənim əzizim! Yax-
şı, bəsdir, ağlama! Ora da sənin yerin elə görünürdü ki!»…
və bu cür bir sıra söz lər... Lorans isə sakitləşmək bilmirdi,
mən onu bir az da bərk bağrıma basdım… ta ki fiziki ağrı
onu sa kit ləşdirənə kimi... O, müqavimət göstərməyə baş-
la dı və nəhayət, nəfəsi kəsilmiş halda ağuşumdan azad
ola bildi:
– Sən başa düşmürsən, – o, əlini sinəsində çar paz la-
yıb danışmağa başladı, – sənin olduğun cə miy yət qorxunc
cə miyyətdir! Artıq o gicbəsərlər kimi dav ran ma ğa baş la-
mı san… məsələn… mənə özün zəng elə mədin, qorx dun ki,
dost ların evdə səni gözləyən bi
ri ol
du ğunu fi
kir lə şər lər.
Bu nun nəyi azadlıqdır axı, bu ki… ko bud luq dur! Yox, yox!
On la rın hamısı ortasə viy yəli adamlardır... Sən ne
cə belə
edə bildin?
Lorans həyəcanlı halda hıçqırırdı; onun haqlı ol du ğu-
nu etiraf etməyə bilməzdim; bundan başqa, is ti göz yaş-
la rı onun yanaqlarına damcılayırdı, yün
gül istilik, bədəni
bo yun ca qaçışan titrətmə, alnına ya
pı şan saçlar… bütün
bun la rın təsiri ilə ürəyim, az qala, par
ça lanacaqdı. İçimi
mər həmət, şəfqət və acıma his
si bürümüşdü. Onun əli
sü rü şüb köynəyimin al tı na keçəndə və Lorans məni ya ta-
ğa tə rəf dartanda özü mü lap itirdim; həm itirdim, həm də
çaş dım. Hə lə on dəqiqə əvvəl o, üstümə məzəmmət dolu
BOYUNDURUQ
31
söz lər yağdırırdı, üç dəqiqə əvvəl göz yaşları içində bo ğu-
lur du… hətta ola bilsin, səhərdən mənə nifrət də edirdi...
Doğ ru dan mı, bütün bunlar onu ehtirasa gə tir miş di, özü
də be
lə tezliklə? Bədbəxtlikdən, mənim na
tu ram gülüş
do ğu ra caq qədər sadə idi: ruhumla bə də nim həmişə bir-
gə ad
dım layırdı; yaxınlıq və ra
zı laş ma səmimi şəkildə
mən də ehtiras oyadırdı; mü ba hi sələr məni qaçmağa va-
dar edən kimi... İs tə ni lən zorakılıq məni çiyrəndirə bilərdi;
mən sə hiss lə ötəri ehtiras arasındakı ixtilaf haqqında yal-
nız ma
raq lı he
ka yə lərdə, ədəbi əsərlərdə oxumuşdum.
Uzun sö
zün qısası, Loransın dava-dalaşı və çıxardığı
oyun lar, az qala, məni kişilikdən düşmüş birinə çe vi rə cək-
di; ya taq da elə primitiv və o dərəcədə ixtiraçılıqdan uzaq
ol muş dum ki, keyliyimə görə özümə acığım tutsa da, heç
bir şey edə bilmirdim.
Bu gün isə Lorans mənə elə ehtirasla təslim olur
du
ki… çoxdandı belə olmurdu; həddindən artıq çox dan; düz-
dür, aradabir mənə elə gəlirdi ki, onun qış qı rıq ları bir az
şişirdilib, ya da, nə bilim, hansısa baş qa bir Vensana ün-
van lanıb; daha lirik, daha eh ti ras lı Vensana… təəssüf ki, ar-
tıq özümü belə hesab et mir dim və yalnız məğrurluğum
üzün dən mənə sı rın mış rolu axıra qədər layiqincə oy na ya-
raq özümü ələ ver mə məyə çalışırdım.
Bir qədər sonra qonaq otağında çay içirdim, Lo
rans
isə ironiya dolu baxışlarla aradabir məni sü
zür dü. Artıq
əynimi geyinmişdim, o isə yenə də krem rəng li pe nüa rın-
da idi; xumar baxışları bir qə dər əvvəl nə ilə məşğul ol du-
ğu muzu açıq-aydın bü ru zə verirdi. O, mənə sataşır, gu-
ya, özü mü fağır adam kimi aparmağa çalışdığımı de yir di,
mən isə güc lə eşidiləcək səslə onun şitlik etdiyini söy lə yir,
da ha doğrusu, mızıldayırdım. Bizim dövrümüzdə get dik-
cə da ha çox adam öz məhəbbət macərası haq qın da ət raf-
da kı lara məlumat verməyə başlayıb; özü də se viş mə başa
ça tar-çatmaz… Biz heyvanların be lə coş qun luq və enerji ilə
məş ğul olduqları bu işə sevinc do lu bir şöh rət pə rəst lik də
əla və edirik; məncə, bu mə sə lədə yeri nə düş mə yən, hətta
gü lünc bir şey var... Bun dan baş qa, sön dü rül müş ehtiras
baş tutmalı olan mə həb bətin qar şı sında heç nə dir!
Dəfələrlə əmin olmuşam ki, bu cür boş-bo şu na vur-
nux maların, üzdə görünən nəvazişlərin – «ba xın, bi zi ne cə
FRANSUAZA SAQAN
32
bö yük həzz gözləyir» – axırı yax şı qur tar mır; yə ni iş vəd-
lər dən uzağa gedə bilmir. Fi kir lə şir dim ki, bu dü şü nül müş,
ağrılı və anormal məhəbbət yal nız bir şeylə izah oluna bi-
lər – acizliklə...
Fikrimcə, mənim nəzəriyyəbazlığımı o qədər də xoş
ol mayan bir mənzərə tamamlayırdı: çaşmış və bəx ti gə tir-
mə yən Odil çiçəklənən və yorğun Loransa çay gətirmişdi.
– Burada başqa adam yoxdur ki, ancaq Odildir! – Lo-
rans dedi, – Sən...
Budur, Odil də əzilib-büzülərək yanımızda əy lə şir.
– Yeri gəlmişkən, – dedim, – bu gün «Delta Blüz Pro-
dakşnz»da yaşıl saçlı bir qız soruşurdu ki, onun mək tu bu-
nu almışammı?! Zavallı hələ ötən ay ona av to qraf lı şəklimi
göndərməyimi xahiş edibmiş. Belə bir şey xatırlamırsınız
ki, Odil?
Təəccübümə rəğmən, o, qıpqırmızı qızardı, Lo rans isə
gözlənilməz bir cəldliklə cavab verdi:
– Bilirsən ki, Odil gələn məktubları qruplaşdırır. Yə ni
ələk dən keçirmək üçün onları oxumalı olur... Son vaxtlar
mən də onları gözdən keçirməyə im kan tap mırdım. Əgər
ki məsə göndəriləcək cavab yu ba nıb sa, mənim gü na hım dır.
Özümü itirdim, sonra fikrə getdim. Əlbəttə, ağ lı ma da
gəl mirdi ki, tanımadığım adamlar mə nə mək tub gön də-
rir lər; amma sən demə, gön
də rir miş lər. De
məli, mənim
adı ma məktublar gəlir, Odil
lə ar
vadım onları ələ keçirir,
ma raq xatirinə oxuyur, son ra da mənə çatdırmağı yaddan
çı xa rır lar. Onların be
lə gü
nah kar görünmələrinin səbəbi
bu dur, mən isə bu gö rü nüşdən yalnız ləzzət ala bilərdim.
Yə ni bü
tün bun
la rın mənə toxunduğunu söyləmək düz-
gün ol maz dı; təbii ki, əgər məhəbbət məktubları göz lə-
miş ol
say dım, çığır-bağır salardım, sərt sözlər söy
lə yər-
dim; bu na bənzər bir şey yox idi; bununla be lə, et dik lə ri
ədəb siz lik mənə toxunurdu. Hər hansı hərə kə tin ədəb siz
olub-olma dığını onun nəticələrinə ba
xa raq müəy yən ləş-
dir di yim dən Loransla dostlarının mü
cər rəd və ölü fi
kir-
lə ri ni son suza qədər çək-çevir et mək fik rim yox idi; be lə
et səy dim, öz ünvanıma mə zəm mət dən baş qa bir şey eşit-
mə yə cək dim. Özüm dən çıxmaq, mək tub laş ma nın məx fi-
liyi haq qın da moizə oxumaq və əlbəttə ki, bu gün köh nəl-
miş hesab edilən ədəb qaydaları üçün he yif si lən mək üçün
Dostları ilə paylaş: |