Dünyanın Güneş Etrafındaki Hareketi

Tropikal Siklonlar

Tropikal bölgelerde oluşan alçak basınç merkezleri rüzgar şiddetlerine göre;

7 Bofor : Tropikal Depresyon

8-11 Bofor : Tropikal Fırtına

12 Bofor : Hurricane, olarak ifade edilirler.

Tropikal siklonlar, oluştukları bölgelere göre değişik isim alırlar.

Kuzey Atlantik batısında : Hurricane,

Kuzey Pasifik doğusunda : Hurricane,

Kuzey Batı Avustralya : Willy-Willies,

Kuzey Pasifik batısında : Tayfun,

Hint Okyanusunda, Bengal Körfezinde, Arap Denizinde ve Güney Pasifik : Siklon
Tropikal Siklonların Oluşumu ve Oluşum Bölgeleri
Bir tropikal siklonun gelişmesinde aşağıda verilen koşullardan en az ikisinin olması gerektiği ifade edilir.

1-Büyük bir alanı kaplayan denizin su sıcaklığının 26°C’ yi (bazılarına göre 27°C’ yi) aşması.

2-Siklonik bir hareketin (dönüşün) oluşabilmesi, yani coriolis kuvvetin etkin olabilmesi için tropikal siklonun yeri- nin ekvatorun en az 5° kuzey veya 5° güneyinde olması.

3-Troposferde, küçük düşey rüzgar kaymasının olduğu bir bölgenin mevcut olması.

4-Orijini ne olursa olsun bir depresyonun varlığı.

Bir hurricane’ deki büyük enerjinin ana kaynağı, kuvvetli konvektif hareketlerin olduğu tropiklerde yükselen nemli havanın yoğunlaşmasıyla açığa çıkan büyük çaptaki yoğunlaşma gizli ısısıdır. Ekvator civarında havanın ısınma ne-deniyle hızla yükselmesi ve adyabatik olarak fazla soğuması cumuluform bulutların oluşmasına neden olur.

Şayet, oluşan tropikal siklon karalara doğru hareket ederse havanın neminin azalması ve sürtünme nedeniyle hızla yok olur. Tropikal siklon tekrar deniz üzerine hareket ederse, yeniden şiddetlenir. Deniz üzerine dönen tropikal siklon, yüksek enlemlere doğru hareket ederse yüzey sıcaklığı azaldığından yine tropikal siklon kaybolur.

Tropikal siklonun uygun koşullarda geliştiği doldurum kuşağı, Temmuz ve Ağustos aylarında kuzey yarımküreye; Ocak, Şubat ve Mart aylarında güney yarımküreye kayar. Sözkonusu bu aylar tropikal siklonların oluştuğu aylar-dır. Farklı olarak, Arap Denizi ve Bengal Körfezi’ nde, sonbaharın sonunda oluşan kuvvetli fırtınalar Asya’da esen munson rüzgarlarının etkisi ile açıklanabilir.

Tropikal Siklonların Yapısı ve Hareketleri
Çapı ortalama olarak 400-500 deniz mili arasında değişen tropikal siklonun merkezi kısmında hava açık ve sakin, deniz karışık dalgalıdır. Çapı 10 ila 20 deniz mili arasında değişen tropikal siklonun, merkezi kısmına siklonun gözü denir. Merkez yaklaşırken sırasıyla Ci, Cs, As, St, Cu, Cb bulutları gözlenir. Gözün çevresinde 25 ila 40 millik ke-simde hava hareketi çok kuvvetlidir. Tropikal fırtınalar, gökgürültüsü, şimşek ve sağanak yağışı da beraberinde getirirler. Özellikle göze yakın kısımlarda maksimum düzeye ulaşan yağış, görüş uzaklığını çok düşürür. Gözün içinde yağmur kesilip görüş uzaklığı artarken, bulutlar dağılarak rüzgar şiddeti gittikçe azalır. Merkezi geçince gökyüzü tekrar bulutlanır, yağmur başlar, görüş uzaklığı azalır, eski şiddetine ulaşan rüzgar ters yönden eser. Tropikal siklonlar genelde, kuzey yarımkürede, önce batıya sonra kuzey ve kuzeydoğuya; güney yarımkürede önce batıya sonra güney ve güneydoğuya yönelerek yüksek basınçların çevresinde ilerler. Yörünge yaklaşık parabol şeklinde olup sistemin yörünge üzerinde hareket hızı, ortalama 20-30 knot iken şiddetli fırtınalarda 50 mil/ph’ a çıkabilir. Yörüngeye dik olan fırtına ekseni basınç merkezini 4 yarı daireye ayırır. Siklonun gidiş yönüne göre yörüngenin iki tarafındaki yarıdaireler sağ ve sol yarıdaireler olarak adlandırılır. Kuzey yarımkürede sağdaki, güney yarımküredeki soldaki yarıdaireler tehlikeli yarıdairelerdir. Tehlikeli yarıdairelerde siklonun hareket hızı ile yörüngenin hareket hızı birleştiğinden rüzgar oldukça şiddetlidir. Tehlikeli yarıdairelerin ön çeyrekleri ise en tehlikeli kısımlardır.

Tropikal Siklonun Belirtileri

1.Tropikal siklonun ilk belirtilerinden birisi sistemdeki rüzgarın meydana getirdiği dalga kabarmasıdır. Genel ola-rak dalgaların dalga boyları uzun, dalga yükseklikleri azdır. Dalgalar bazen merkezden 600 mil uzakta da gözlene-bilir.

2.Fırtınadan önce gökyüzü olağanüstü açık olup görüş uzaklığı fazladır. Merkezden 500-1000 mil uzakta gözlenen Ci bulutlarını Cs, As, St, Cu, Cb bulutları izler. İlerleyen alçak bulutlar, şiddeti sürekli artarak devam eden sağa-nak yağmurlara neden olurlar. Dış bölgelerde aralıklı olan yağış merkeze doğru şiddetlenir.

3.Rüzgar yönünde değişiklik sözkonusu olup, rüzgar şiddetinde ise dış kısmında 8, merkeze yakın kısımlarda 12 bofora çıkabilen artışlar gözlenebilir.

4.Atmosfer basıncında meydana gelen ani düşüş tropikal siklonun habercisi olabilir. Siklonun çevresinde 5 mb olan basınç düşüşü, göze doğru 20 mb’a ulaşabilir.
Barometredeki düşüş 5 hPa’dan fazla ise fırtına merkezi 200 deniz milinden uzak değildir. Bu uzaklıkta bile rüz-gar şiddeti 6 bofor olabilir. Eğer rüzgar 8 bofora çıkarsa merkezin uzaklığı 125 deniz mili kadardır.

Eğer uygun olmayan deniz koşulları gerekli tedbirlerin alınmasını engelliyorsa, tehlikeli yarıdaire içindeki bir gemi

kuzey yarımkürede rüzgarı sancak baş omuzluktan, güney yarımkürede iskele baş omuzluktan alarak merkezden uzaklaşmalıdır. Seyredilebilir yarıdairede veya fırtınanın arkasında olduğundan emin olan bir gemi de rotasını merkezden uzak bir yere doğru değiştirmelidir.
Kuzey Yarımküredeki Gemiler İçin Kaçış Manevraları

Tehlikeli yarıdairede; rüzgar 1-4 kerte sancak baş omuzluktan alınacak şekilde rota sancağa değiştirilir.

Seyredilebilir veya fırtınanın yolu üzerinde; rüzgar sancak kıç omuzluktan alınacak şekilde rota iskeleye alınır.

Güney Yarımküredeki Gemiler İçin Kaçış Manevraları

Tehlikeli yarıdairede; rüzgar 1-4 kerte iskele baş omuzluktan alınacak şekilde rota iskeleye değiştirilir.

Seyredilebilir veya fırtınanın yolu üzerinde; rüzgar iskele kıç omuzluktan alınacak şekilde rota sancağa alınır.
Geminin Mevkiinin Belirlenmesi Yöntemi
Kuzey yarımkürede rüzgar “veering” yapıyorsa, tehlikeli yarıdairedesiniz.

Kuzey yarımkürede rüzgar “backing” yapıyorsa, seyredilebilir yarıdairedesiniz.

Kuzey yarımkürede rüzgarın yönünde bir değişme yok, fakat şiddette artış var, gemi fırtınanın yolu üzerindedir.

Güney yarımkürede rüzgar “veering” yapıyorsa, seyredilebilir yarıdairedesiniz.

Güney yarımkürede rüzgar “backing” yapıyorsa, tehlikeli yarıdairedesiniz.

Güney yarımkürede rüzgarın yönünde bir değişme yok, fakat şiddette artış var, gemi fırtınanın yolu üzerindedir.