Dünyanın Güneş Etrafındaki Hareketi

Çiğ Noktası Sıcaklığı : Havada bulunan subuharı miktarı değişmeksizin yani havaya nem ilave etmeden, havanın doymuş hale gelmesi için soğuması gereken sıcaklığa çiğ noktası sıcaklığı denir. Hava daha fazla soğutulursa için-deki nem yoğunlaşmaya başlar. Yükselen havanın çiğ noktası sıcaklığı her kilometrede yaklaşık 2 °C azalır.

Nem Ölçüm Aletleri
Psikrometre (Islak ve Kuru Hazneli Higrometre)
Çiğ noktası sıcaklığını ve bağıl nemi elde etmek için en yaygın kullanılan alet psikrometredir. İki civalı standart termometreden meydana gelen psikrometrelerde, termometrelerden birinin etrafı ince bir müslinle sarılmıştır. Bu alet kullanılırken müslin ıslatıldığından bu termometreye “ıslak termometre”, diğerine ise “kuru termometre denilir”. Kuru termometre gerçek hava sıcaklığını verir. Islak termometrenin müslindeki su, ısı alarak buharlaşır ve ıslak termometrenin sıcaklığı düşer. Buharlaşma hızı, havanın doyma derecesine, diğer bir deyişle bağıl nemine bağlıdır.

Sapanlı Psikrometre

Gemilerde yaygın olarak kullanılır ve çeşitli tipleri olan sapanlı psikrometrelerin hepsi elle çevrilir. Sapanlı psikro- metrede, ıslak ve kuru termometreler yan yana bir mesnet üzerinde tesbit edilmiştir. Mesnet de bir sopa bağlan- mıştır. Bu psikrometreden elde edilen değerin doğru olması için saniyede 2,5 m.’lik bir hava akımına ihtiyaç var-dır. Bu amaçla, ıslak termometrede en düşük sıcaklık elde edilinceye kadar, psikrometre saniyede 4 kez olmak üzere döndürülmelidir.

Saçlı Higrometre

Sabit iki nokta arasında gerilmiş bir demet saç ve bu saçın nem vasıtasıyla uzayıp kısalmasını gösteren bir ibre-den oluşur. Nem arttığı zaman saç demeti uzar, nem azalınca kısalır. Bu düzenek madeni bir muhafaza içinde olup, aletin skalası, o andaki nemi (yüzde olarak) verecek şekilde ölçeklendirilmiştir.

Higrograf

Havanın nemini kaydeden (yazıcı) bir alettir. Bu aletin hassas elemanı higrometrede olduğu gibi, sarışın insan saçı demetinden oluşur. Bir kam tertibatı vasıtasıyla saç demetindeki uzama ve kısalma, ucunda mürekkep bulunan bir

ibreye iletilir. Böylece bağıl nem değerleri bir tambur üzerine sarılmış grafiğe işlenir.
Sis

Yeryüzünde gözlemciyi saran ve yatay görüş uzaklığını 1000 metre veya daha aşağıya düşüren buluta “sis” denir. Eğer benzer durumlarda görüş uzaklığı 1000 metreyi geçerse, bu durumdaki buluta “mist” denir. Eğer bulut, yere temas etmiyorsa “stratus” adını alır.Aslında sis, yere inmiş “stratus” bulutudur. Sis içindeki yoğunlaşmış subuharı damlacıklarının çapları milimetrenin binde biri mertebesinde ise buna “pus” denir. Sis oluşumunun en etkin sebebi, alttaki soğuk yüzeyle temas eden havanın soğumasıdır.

Buhar Sisi

Soğuk hava sıcaklığı, hava sıcaklığından çok daha yüksek bir su yüzeyinden aktığı zaman sis meydana gelebilir. Bu sislere “buhar sisi” veya “arktik deniz dumanı” denir. Havadan daha sıcak olan bir su kütlesinin buharlaşması ile hava doymuş hale gelebilir ve sis oluşabilir. Bu tip sislere “buharlaşma sisi” denir.

Yağmur Sisi

Bu tip sisler, yüzey yakınındaki soğuk hava tabakası üzerindeki daha sıcak havadan düşen yağmurlardan meydana gelirler. Bu durumda düşen yağmur damlaları, içinden düştükleri havadan biraz daha sıcaktır. Yağmur sisleri, be-lirli sıcaklık farkının bulunduğu cepheler boyunca çok sık olarak meydana gelirler. Bu tip sisler, hem soğuk, hem de sıcak cephelerde oluşabilirler. Bu nedenle bu sislere, “cephesel sisler” de denir. Yağmur sisleri, bir enversiyon altındaki soğuk hava tabakası içinden yağmurun düşmesi ile de meydana gelebilir.

Radyasyon Sisi

Hava önceden nem kazanmış ise, havanın radyasyon yoluyla soğuması ile bu tip sisler meydana gelir.Bu sisin oluşu-mu için gerekli koşullar şunlardır :

1.Yüksek bağıl nem,

2.Bulutsuz gökyüzü,

3.Yükseklikle sabit veya artan bağıl nem,

4.Kararlı tabakalaşma ve zayıf rüzgar.

Radyasyon sisleri, soğuk kıtalar üzerindeki denizsel kaynaklı durgun havada çok sık olarak meydana gelir. Deniz sıcaklığının günlük değişimi karalardakine oranla oldukça küçük olduğundan radyasyon sisleri normal olarak okya-nuslar ve denizler üzerinde oluşmaz.

Bazen hafif bir rüzgar vasıtasıyla radyasyon sisi karalardan denizlere doğru sürüklenir. Bu sis, özellikle kıyıya yaklaşan gemiler için tehlikelidir. Başlangıçta iyi görüş varken gemi aniden sise girebilir.

Adveksiyon Sisi

Sıcak havanın soğuk bir yüzey üzerinde hareketiyle oluşur. Adveksiyon sisleri, çoğunlukla sahiller boyunca karalar üzerinde oluşur. Çoğu geceleyin meydana gelen bu sisler daha çok kışın görülür.

Adveksiyon sisi için uygun koşullar şunlardır :

- Hava kütlesi ve alttaki yüzey arasında büyük sıcaklık farkı,

- Ilımlı rüzgar şiddeti (2-7 m/sn),

- Soğuk yüzeye gelmeden önce yüksek bağıl nem,

- Başlangıçta kararlı tabakalaşma,

- Yükseklikle sabit kalan veya artan bir özgül nem.

Yamaç Sisi

Dağ yamaçlarının rüzgarüstü taraflarında yamacın yukarılarında çok sık (alçak seviyelerinde ise nadiren) görülür-ler. Eğimli arazi üzerinde yükselen havanın (adyabatik olarak) soğumasıyla oluşurlar. Yamaç sisi, sadece doymuş havanın kararlı tabakalaşması durumunda mevcut olabilir.

Enversiyon Sisi

Sisler bir sıcaklık enversiyonu tabanı altında bulunan stratus tabakasının aşağı doğru uzanması sonucunda medya-na gelebilir. Böyle sislere genel olarak “enversiyon sisleri” denir.

Sisin Rüzgarla İlgisi
Türbülansla meydana gelen düşey karışım sis oluşumunu engelleyen önemli bir faktördür. Türbülansın şiddeti esas olarak havanın kararlılığına ve rüzgar şiddetine bağlıdır. Türbülansın şiddeti, rüzgar şiddeti ile arttığından, rüz-gar belli bir şiddetten daha fazla olduğunda sis dağılabilir veya bir stratus tabakası haline dönüşebilir.

Orta kuvvette veya şiddetli rüzgar durumunda şayet yüzey tabakası hızlı soğursa sis oluşabilir. Rüzgar bakımın-dan radyasyon ve adveksiyon sisleri arasında büyük bir fark vardır. Tipik bir radyasyon gecesinde bile soğuma hızı çok büyük olmayıp, nadiren saatte 1°C’ yi geçer. Ayrıca bu soğumadan etkilenen tabaka da oldukça sığdır.Diğ-er taraftan, hava daha soğuk bir yüzey üzerine adveksiyonla geldiğinde veya eğimli bir arazi üzerinde tırmanma ile soğuduğu zaman, soğuma hızı büyük olabilir ve soğumuş tabaka kalın olur. Bu nedenle, radyasyon sisleri rüzgar şiddetine karşı oldukça hassastır. Halbuki diğer sisler, kuvvetli rüzgarlarda nisbeten devam edebilirler. Eğer soğuma hızı yeterli derecede yüksekse, adveksiyon sisleri, büyük çapta türbülansa dayanabilir.

Sisin Günlük Değişimi
Sisin bütün tipleri ısınmayla dağılmaya yatkındırlar. Bu nedenle sabahın erken saatlerinde bir maksimum ve öğle-den sonra bir minimum olmak üzere sis frekanslarında belirgin bir günlük değişim vardır. Yamaç sisleri genellikle çok kalındır ve küçük bir günlük değişim gösterir. Adveksiyon sislerinin çoğu nisbeten kalındır. Kalın olan sisler günlük ısınmayla kolayca dağılmazlar. Tipik bir radyasyon sisi gayet sığdır ve günlük ısınmayla kolayca dağılır.
Bulutlar
Atmosferdeki subuharının yoğunlaşmasıyla oluşan ve havada asılı kalan çok küçük su damlacıkları ve buz kristal- lerinin meydana getirdiği topluluğa “bulut” denir. Şayet 0°C’ nin altında yoğunlaşma olmuşsa, buz kristalleri olu-şur. Bulutların yükseklikleri bulundukları yere ve mevsimlere göre değişir. Kutuplarda ve kış mevsiminde bulut yükseklikleri az, ekvatorda ve yaz aylarında fazladır.

Yüksekliklerine Göre Bulutların Sınıflandırılması
1-Alçak bulutlar (Stratus, Stratocumulus, Nimbostratus)

2-Orta bulutlar (Altostratus, Altocumulus)

3-Yüksek bulutlar (Cirrus, Cirrostratus, Cirrocumulus)

4-Dikey gelişimli bulutlar (Cumulus, Cumulonimbus)

1-Alçak Bulutlar
Stratocumulus – Sc
Bu bulutlar gri renkli, yuvarlak kütleler ve tomarlardan meydana gelip, uzun sıralar halinde gökyüzünü kaplarlar. Aralarındaki boşluklardan gökyüzünü görmek mümkündür. Stratocumulus bulutları su damlacıklarından, nadiren de kar ve buz kristallerinden oluşurlar. Bu bulutlar çok soğuk kış günlerinde nadiren hale olayına neden olurlar.
Stratus-St
Bu bulutlar genellikle gri renkte olup, düzgün ve tabaka şeklinde, sise benzeyen bir buluttur. Birbirine paralel şeritler halinde bulunurlar. Gökyüzünde ince bir perde (tül) halinde bulunduğunda, dumanlı bir görüntü verirler. Bu bulutun karakteristik yağışı çisentidir. Stratus bulutu genellikle su damlacıklarından oluşurlar. Stratus’lar, stratocumulus’ların alçalmasıyla oluştuğu gibi, yerdeki sisin yükselmesiyle de oluşabilirler. Bu bulutlar rüzgarlı havalarda lifli bir görüntü kazanırlar. Altostratus’lerden güneş ışınlarını geçirmemesiyle ayrılabilirler.
Nimbostratus –Ns
Bu bulutlar koyu gri renkte, şekilsiz bulutlardır.Genel olarak yağmur ve kar şeklinde yağış yaparlar.Nimbostratus bulutları, su damlaları, kar buz kristalleri, kar taneleri ve bunların karışımlarından oluşur.Nimbostratus’ler daha koyu olup, ay ve güneş ışığını hiç geçirmezler.
2-Orta Bulutlar
Altocumulus – Ac
Küçük, yassılaşmış veya yuvarlak kütleler halindedirler. Genellikle aşırı soğumuş su damlacıklarından oluşurlar. Çok düşük sıcaklıklarda buz kristallerinden oluştukları zaman daha saydamdırlar. Altocumulus’lerin, Cumulus’lere göre ortaları koyu gölgeli ve daha iridirler. Altocumulus’ler, Cumulus’lerden daima daha küçüktürler.