E. A. MƏMMƏdova
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5-ci pillə
97 5-ci pillə - istismar kəşfiyyatı. I mərhələdə müxtəlif tip yeraltı suların resurslarının formalaşmasının regional qanunauyğunluqlarının və şəraitinin analizi, o cümlədən onların regional qiymətləndirilməsi həyata keçirilir. Geoloji tədqiqatların II və III mərhələləri yeraltı su yataqlarının sənaye istismarı və mineral-xammal bazasının təkrar istehsalı məqsədilə onların ayrılması, öyrənilməsi və geoloji-iqtisadi cəhətdən qiymətləndirilməsi məsələlərini özündə birləşdirir. I mərhələdəki (1- ci pillə) işlərin istiqaməti onları - yer təkinin regional öyrənilməsindən, xüsusilə, ərazinin geoloji- hidrogeoloji şəraitinin (yeraltı suların istifadə imkanları daxil olmaqla) və onun ayrı-ayrı spesifik xüsusiyyətlərinin nisbətən bərabər sahəvi öyrənilməsi, konditsion və (və ya) xüsusi hidrogeoloji xəritələrin tərtibi məqsədilə aparılan 1:200 000 və 1:50 000 miqyaslı hidrogeoloji planalmadan fərqləndirir. Bu planalmalar yeraltı su yataqlarının axtarışı, kəşfiyyatı və qiymətləndirilməsində olduğu kimi, proqnoz resurslarının qiymətləndirilməsi məqsədilə yer təkinin regional öyrənilməsinə nisbətən kifayət qədər geniş əhatə dairəsinə malikdir. Lakin o da istisna deyildir ki, planalmaların aparılması nəticəsində yeraltı suların proqnoz resurslarının regional qiymətldəndirilməsində olduğu kimi, axtarış-qiymətləndirmə işlərində də müxtəlif məsələlər həll oluna bilər və bunları da ərazinin regional hidrogeoloji öyrənilməsi üzrə işlərin layihələndirilməsi və aparılması zamanı nəzərə almaq vacibdir. Hər bir pillədə geoloji-kəşfiyyat işlərinin nəticəsi yeraltı suların proqnoz resurslarının və ayrı-ayrı kateqoriyalar üzrə istismar ehtiyatının qiymətləndirilməsi və bu suların istifadəsi üzrə layihə sənədlərinin işlənib hazırlanması üçün son məlumatların alınması hesab olunur. Hər bir pillənin işinin nəticələri, eyni zamanda gələcəkdə yer təkindən istifadənin icazəsi üçün əsas hesab edilir, o cümlədən layihələndirmənin ayrı-ayrı mərhələlərinin son məlumatları kimi istifadə olunur. Yeraltı suların proqnoz resursları və istismar ehtiyatlarının mərhələ və pillələri, o cümlədən layihələndirmənin mərhələləri arasındakı münasibət 5-ci cədvəldə verilir. 98 Cədvəl 5 Yeraltı suların axtarış-kəşfiyyat işlərinin mərhələləri, yerin təkindən istifadənin növləri, proqnoz resursları və istismar ehtiyatları, layihə-axtarış işlərinin mərhələləri arasında əlaqə Axtarış- kəşfiyyat işlərinin mərhələləri İşə başlamazdan əvvəl yeraltı suların proqnoz resurslarının və istismar ehtiyatlarının öyrənilmə dərəcəsi Yeraltı suların proqnoz resursla- rının və istismar ehtiyat- larının kateqo- riyaları Yerin təkindən istifadənin növləri Layihəqabağı və layihə sənədlərinin işlənməsi mərhələləri 1 2 3 4 5 Yeraltı su- ların proq- noz resurs- larının re- gional qiy- mətləndi- rilməsi -------------- Axtarış iş- ləri -------------- Yatağın qiymətlən- dirilməsi -------------- Proqnoz resurs- ları qiymətlən- dirilməmişdir və onların yenidən qiymətləndiril- məsi tələb olu- nur --------------------- P kateqoriyası- nın proqnoz re- sursları --------------------- C 2 kateqoriyası- nın istismar eh- tiyatları --------------------- P ------------ C 2 ------------ C 1 ------------ Yerin təki- nin geoloji öyrənilməsi ------------- Yatağın kəş- fiyyatı daxil olmaqla ye- raltı suların geoloji öyrə- nilməsi (ya- tağın qiy- mətləndi- rilməsi) və ya onların (suların) çıxarılması ---------------- Yatağın kəş- fiyyatı daxil olmaqla ye- raltı suların çıxarılması ------------- Su resurslarının komp- leks istifadəsi və mü- hafizəsi sxemlərinin hidrogeoloji əsaslan- dırılması --------------------------- Yeraltı suların kom- pleks istifadəsi və mühafizəsi sxemləri --------------------------- Kapital qoyuluşu texniki-iqtisadi hesa- batı (TİH); ayrı-ayrı hallarda sugötürücü- nün tikilməsi TİH -------------------------- 99 5-ci cədvəlin ardı 1 2 3 4 5 Yatağın kəşfiyyatı ---------------- İstismar kəşfiyyatı C 1 kateqoriya- sının istismar ehtiyatları --------------------- B (B və C 1 ) kateqoriyasının istismar ehtiyatları B ----------- A Yeraltı su- ıarın çıxarıl- ması ---------------- Yeraltı sula- rın çıxarıl- ması TİH və sugötürücünün tikilməsi layihəsi --------------------------- Sugötürücünün rekon- struksiyası (yenidən qurulması) və geniş- ləndirilməsi layihəsi Konkret şəraitdən, hər şeydən əvvəl, müxtəlif tədqiqatlar nəticəsində obyektin öyrənilmə dərəcəsindən, suya olan təlabat-dan asılı olaraq, ayrı-ayrı mərhələlər (pillələr) ümumi axtarış-kəşfiyyat prosesində ixtisar oluna və ya digər mərhələ və pillələrlə birləşdirilə bilər. Geoloji-kəşfiyyat işlərinin ayrı-ayrı mərhələ və pillələr üzrə aparılmasının zəruriliyinin, müxtəlif mərhələ və pillələrinin ixtisarı və birləşdirilməsinin məqsədəuyğunluğunun qiymətlən-dirilməsi üçün ümumi meyar-əvvəlki tədqiqatların materiallarına görə həmin mərhələnin son məqsədini ifadə edən məsələnin həlli üçün (xüsusi işlərin aparılması və ya aparılmaması şərti ilə) materialların kifayət həcmi və ya tədqiqatın ilkin mərhələsində növbəti mərhələnin məsələsinin həlli üçün bütün zəruri materialları (eyni zamanda) əldə etmək imkanı hesab olunur. Hər bir mərhələdə aparılan geoloji-kəşfiyyat işlərinin müxtəlif növlərinin tərkibi və məzmunu, onların ardıcıllığı və səmərəli kompleksləşdirilməsi mərhələnin məqsədindən, suya olan təlabatdan, yeraltı su yatağının tipindən və hidrogeoloji mürəkkəblik dərəcəsindən, o cümlədən yeraltı suların istismarının intensivliyindən və iş aparılan rayonun (və ya sahənin) təbii iqtisadi və ekoloji şəraitindən asılı olaraq təyin edilir. Yeraltı suların miqdarına, keyfiyyətinə və onların istismarının ekoloji nəticələrinə təsir göstərən istismar ehtiyatının Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|