Ə n V ə r м е т е h ə m id o V z ə r n u r ə h ə m id o V a

Ənvər M ete Həmidov, Zərnurə Həmidova
Öz içində dinlə sən!
Bu qələbən boyda d a  qazanm ısan, ay yazıq,
Zorakılıq yalam n eybəcər sifətini 
Gizlədib örtə bilər.
O nu həqiqət kimi gözlərə dürtə bilər,
H aqqı öldürə bilməz,
Y alan qapı sındırar, bir qəlbə girə bilməz.
M ayasında haqq deyil, yalan du ran  bir zəfər 
Y alam n özü boyda sənə nifrət gətirər.
N ifrət susar, o dinm əz...
O nun ürəklərdəki bo y  artımı,
Zoğları gözlərə də görünməz.
Qeyrət olar o qanda, öz məqam ı çatanda,
Z o ra zorun özüylə cavab verər b u  anda.
Bu zora, bu  nifrətə, bu  qeyrətə min əhsən!
Zorakılıq dem ərəm  zoru yıxan zora mən.
M üasir  dövrdə  hansı  səmtə  dönürsən,  zorla,  yalanla  qarşı­
laşırsan.  Dövlətlər arasındakı münasibətlərin əksəriyyəti yalan­
lara söykənib.  Q ərbin super dövlətləri yalan iftiralarla  İraq ki­
mi bir dövləti viranə qoydu, milyonlarla günahsız sakin qırıldı, 
insan  sivilizasiyasının  inciləri  olan  tarixi abidələr, qədim əlyaz­
m aları,  sənədlər  məhv  edildi.  Belə  bir  fəlakətə  Əfqanıstan  da 
m əruz qaldı.  Sovetlər m əkanında yalançı  qardaşlıq  ideyası  tə­
rənnümçüsü  olan  «böyük  qardaşımız»  ruslar  Krım  türklərini 
öz  tarixi  yurdlarından,  azərbaycanlıları  dədə-baba  yurdu  İrə­
vandan,  Göyçədən,  M əhsəti  türklərinin  Gürcüstandan  depor­
tasiya etdilər,  öz konstitusiyasında yalandan  «hər bir respubli­
k a suveren hüquqa m alikdir» maddəsini əks etdirən Sovet döv­
ləti,  b u  hüquqdan istifadə etmək istəyən çeçenləri bir neçə dəfə 
deportasiya  etdi,  qalanlanm n  d a   çoxunu  qətlə  yetirdi.  Öz 
hüquqlarım   tələb  edən,  müstəqil  dövlət  qurm aq  istəyən  Vyet­
nam  xalqı yalançı dem okratik islahatlar carçısı ABŞ dövləti tə­
rəfindən  kütləvi  qırğına  məruz  qaldı.  Tarixdən  belə  misallar­
dan  nə qədər çəkmək olar?! Y alan insanları manqurta çevirdi.
424
İntellektual ekologiya
Dövlətlərarası  münasibətlərdə,  xüsusən  böyük  dövlətlərin 
vo  onların rəhbərlərinin  dünya işlərində,  başqa  dövlətlər  barə­
sindəki  qərarları,  əməliyyatlarındakı  «ikili  standart»,  üzgörən- 
lik,  yalançılıq  bəşəriyyətə  qarşı  cinayət  deyilmi?  Yalançılıqla, 
ədalət bir yerə sığmaz -  bunu hamı bilir, ədalət olmayan yerdə 
həqiqət və inam  ola bilməz!  BM T-nin Dağlıq Qarabağın ermə­
ni faşistləri tərəfindən azad edilməsi haqda dörd qətnaməsi əg­
ər  icra  olunmursa,  bu, yalan deyilmi?  Saleh  bəy:  «Heç  vaxt (!) 
müsəlmanlar  birləşib,  bir  neçə  dövlətin  birgə  ordusu  ilə  xristi­
anların  (və  digər  dinlərin  nümayəndələrinin)  üstünə  mühari­
bəyə,  dini  müharibəyə  (!)  getməyiblər.  Xristianlar,  avropalılar 
isə m əhz belə,  bir  neçə  dövlət  birgə,  ordular  yaradaraq  Şərqə, 
müsəlman ölkələrinin üstünə yerimişlər.  8  (!) səlib (din!)  müha­
ribəsi  yapmışlar,  on minlərlə müsəlmanı qətlə yetirmişlər.  İndi 
hamı bilir ki, həmin o səlibçilər üçün din bir pərdə kimi istifadə 
edilib,  xaç  bəhanə  imiş,  o  müharibələrdə  də  əsl  məqsəd  qəs­
bkar lıq olub.»
Bax  budur  tarixi yalanın əsl  nümunəsi.  Tarixin  hansı  səhi­
fəsini  vərəqləyirsən,  erməni  alçaqlığı,  erməni  superfaşizmi,  er­
məni yalanı ilə qarşılaşırsan.  Ermənilərin torpaq  iddiaları,  tari­
xi  saxtalaşdırm aları və s.  başdan-başa superyalan  deyilmi? Əf- 
suslar  olsun  ki,  Qərbin  inkişaf etmiş  dövlətləri  bu  «erməni  ya­
lanını»  hələ  də  bilərəkdən  müdafiə  etməkdədirlər.  O nda  hansı 
bəşəri  ədalətdən  söhbət  gedə  bilər?  Məgər  öz  daxilimizdə  ya­
lançılar ordusu azdır? Məclislərdə, rəhbərlik etdikləri sahələrdə 
vətən  məhəbbətindən  ağızdolusu  danışan  «cırtdan  qəhrəman- 
lar»dan  hansı öz övladını əsgəri borcunu yerinə yetirməyə gön­
dərib? Əksəriyyəti dənizkənarı bağlarda istirahət edib, kağızda 
vətənə «qulluq» edirlər. Məgər bu, iyrənc yalan deyilmi? Yalan 
insanı  hər  şeyə  vadar  edər:  alçaqlıq,  oğurluq,  xəyanətkarlıq, 
satqınlıq, vətənə xəyanət, qatillik, biqeyrətlik və s.
Belələrini  gündəlik  həyatımızda  görürük,  müşahidə  edirik, 
ofsuslar  olsun  ki,  müəyyən  səbəblər  ucbatından  hələlik  döz­
mək, səbir etmək lazımdır.
425

---

Ənvər Mete Həmidov, Zəmurə Həmidova
Əziz  oxucu!  Biz  b u   kitabın  əvvəlində  bəyan  etmişdik  ki, 
Ön  və  O rta  Şərq  dahilərinə  və  Qurani-Kərimə  müraciət 
edəcəyik. Lakin müasir dövrün superyalançıhğı, superalçaqlığı, 
superbiganəliyi,  superqorxaqhğı...  bizi  vadar  etdi  ki,  dünya 
ədəbiyyatının  nəhəng  nümayəndəsi  Aleksandr  Soljenitsinə  də 
müraciət edək.  B undan əvvəl rus yazıçısı, Nobel mükafatı lau­
reatı Ivan Buninin bir fikrini sizə təqdim  etmək istərdik:  «M ən 
şəxsən  qəti  əminəm  ki,  bəşər  tarixində,  hətta  ən  rəzil  və  qanlı 
dövrlərdə belə, b u  (bolşevik) fəaliyyətindən alçaq, yalançı, qəd­
d ar  və  rəhmsizi  olmayıb»  («Lit.qazeta»,  5  mart,  1997).  A lek­
sandr  Soljenitsin:  «...Adam lığım ızı  o  dərəcədə  itirmişik  ki, 
bütün  prinsipləri,  mənəviyyatımızı,  ata-babalarıım m n  bütün 
elədiklərini,  nəvələrimizin  eləyə  biləcəklərinin  hamısını  bir  q a ­
rın  çörəyə  qurban  veririk  -   təki  vücudumuza  xətər  toxunm a­
sın.  Bizdə nə  qətiyyət,  nə  qürur,  nə  də  ürək  yanğısı  qalıb.  Biz 
bütün  bəşəriyyətin  axırına  çıxa  biləcək  atom   ölümündən  və 
üçüncü  dünya  müharibəsindən  də  qorxm uruq  (bəlkə,  dəlmə- 
deşikdə yer  tapıb  gizlənə  bildik?),  biz  yalnız cəsarətli  vətəndaş 
addımı  atm aqdan  qorxuruq.  Ömür  boyu  beynimizə  möhkəm 
yeridiblər  ki,  ...  varlıq  şüuru  müəyyən  edir,  yəni  bizlik  bir  iş 
yoxdur, biz heç nə eləyə bilmərik.  Ancaq biz hər şey eləyə bilə­
rik!  Y alandan özümüzə toxtaqlıq veririk...  Biz gecə-gündüz in­
diki yaşayışımızı tərifləyib daha da möhkəmləndirəcəyiksə, heç 
olmasa,  onun ən yaralı yerindən (yalandan!) qaçmayacağıqsa, 
yalan  heç  vaxt  öz-özünə  bizdən  əl  çəkməyəcək.  Zorakılıq 
adamların  dinc  həyatına  soxulanda  lovğa-lovğa,  qırım a-qır­
mızı bayraq qaldırır:  «M ən zorakılığam! Dağılın, çəkilin -  əzə­
rəm!» Ancaq zorakılıq tez qocalır, o, özünə uzun müddət güvə­
nə  bilmir,  özünü  yaşatm aqdan,  yaxşı  görünməkdən,  gözə  kül 
üfürməkdən ötrü əlüstü yalanı köməyə çağırır.  Çünki zorakılıq 
yalandan  başqa  heç  nəyin  arxasında  gizlənə  bilmir,  yalansa 
yalnız  zorun  hesabına  yaşayır.  Zorakılıq  bizə  qarşı  çox  vaxt 
açıq  hücuma  keçmir.  O,  bizdən  yalnız  yalana  boyun  əyməyi, 
hər  gün  ona  şərik  çıxmağı  tələb  edir  -  kölənin  sədaqəti  də  elə 
bundadır.  Azadlığa  çıxmağın  indiyəcən  məhəl  qoymadığımız
426
İntellektual ekologiya
ən  adi,  ən  sadə  açarı  elə  buradadır  -   şəxsən  yalana  qoşulma­
maq!..  Kiçik  bir  şeydə möhkəm  duraq  -  yalamn  hakim  kəsil­
məsində mənim əlim olmasın! Bizdən ötrü ən asam -  yalanı yo­
xa  çıxarmağın  ən  sadə  yolu  da  elə  budur!  Çünki  adamlar ya­
landan  iyrənib  üz  döndərəndə,  o,  sadəcə  olaraq,  aradan  çıxır. 
Yalan  mikrob  kimi  ancaq  adam larda  yaşaya  bilir.  O rtaya  çı­
xan  həqiqəti car çəkməyə,  düşündüyümüzü ucadan deməyə ye­
tişməmişik  -   lazım  deyil,  qorxuludur.  Heç  olmasa,  düşünmə­
diyimizi danışm aqdan əl çəkək!  İçimizdə qat bağlamış mütiliy­
in  fonunda yalnız budur  ən  rahat yol.  Yalamn sərhədini (onu 
hərə bir cür görür) anlayıb o iltihab xəttindən geri çəkilmək gə­
rəkdir! Və nəhayət, itaətkarhğımızdan çıxış yolunu qoy hər kəs 
özü seçsin: ya bilə-bilə yalana nökərçilik eləsin,  ya da müasirlə­
rə,  gələcək  nəslə  layiq  adam  olsun.  Çətin  yoldur,  ancaq 
mümkün yolların ən asanıdır. Can üçün çətin olsa da, ruh üçün 
yeganə yoldur.» («Kaspi» qəzeti, 26-28 iyul, 2008)
Əziz oxucu, tarixi faktlar göstərir ki, bütün bəşəri fəlakətlə­
rin  kökündə  əsas  iki  amil  durur:  nəfs  və  yalan.  Uşaq  anadan 
olanda,  onda  yalan  xisləti  olmur.  Bu xisləti  o,  ailəsində,  mək­
təbdə,  yaşadığı  mühitdə  kəsb  edir.  M əhz yalanın  baş  alıb  get­
diyi  intellektual  mühitdə  insan  qorxaq,  yalançı...  kimi  yetişir. 
Yalançılıq  bəşəriyyətin ən qorxunc yoluxucu xəstəliyi,  yalançı­
lar  isə  məhvi  olduqca  çətin  olan  mikroblarıdır.  Hələ  1400  il 
bundan əvvəl müqəddəs  Q uranda buyurulub: «Onlar düşmən­
dirlər,  sən  onlardan  həzər  et!  Allah  onları  öldürsün...»  (əl- 
M unafıqun surəsi, ayə 4)
Təbabətdə  bir  çox xəstəliklərin  coğrafi  məkanları var.  Bu, 
sosial  coğrafiya  elmində  «Tibbi coğrafiya»  adlamr.  Hansı  mə­
sələyə müraciət edirsənsə, yenə də mənfur ermənilər yada düşür: 
«Hrməni xəstəliyi», «erməni superfaşizmi», «erməni terroru»... 
bizcə,  bir əlavə də olmalıdır -  «erməni  superyalançıhğı».  Əgər 
desək  ki,  yalanın  ocağı  ermənilər  arasındadır,  heç  də  səhv et­
mərik.  H arda  erməni var,  orada yalan baş  alıb getməlidir.  Al­
lah onlara lənət eləsin!
İndi  də  Qurani-Kərimdə  və  kəlam larda  yalançılığın  necə
427

---